Weg met de knikkers, ga voor het knikkeren

Knaldrang was het woord van het jaar in 2021. Begrijpelijk, na de coronacrisis. Die drang is misschien wel tekenend voor de tijdsgeest. Explosief, agressief, steeds meer. Honger die telkens groter wordt. Dat is nu even minder, en maar goed ook.

Ik krijg op mijn lezingen steeds vaker de vraag of we de constante verandering nog wel aankunnen. De permanente druk om vooruit te gaan, continu te veranderen, sneller en sneller te gaan. Je merkt tegelijkertijd dat het mentaal welzijn bij veel mensen fragiel is geworden. De vraag is terecht. Kunnen we het wel aan, leggen we niet te veel druk op onszelf en moeten we niet af en toe even dimmen?

Ik zie het aan de start-ups en heb het zelf ondervonden. Ik heb drie start-ups ‘from scratch to scale’ mogen brengen. Een fantastische ervaring, maar erg slopend. Na die trajecten voelde ik me als de Vietnamveteraan die na drie verblijven aan het front wist dat hij niet zou terugkeren als hij een vierde keer naar Saigon gestuurd zou worden. Maar de druk die ik ervaarde was peanuts vergeleken met de druk van vandaag.

Als ik vandaag start-ups begeleid, merk ik op dat er een nood is zich te manifesteren, snel te groeien, te springen van zaaifases naar de rondes met durfkapitaal, van minimaal levensvatbaar product naar een marktvraag die op gang komt. Opzij, opzij, opzij, we hebben ongelofelijke haast. De risicokapitaalindustrie is daarin meegegaan, de media klopten de unicornstatus - waarbij een start-up een marktwaardering van 1 miljard bereikt - op tot het absolute einddoel en de goldrush kende duizelingwekkende parcours. Tot nu. Aan de absurde oververhitte waarderingen van start-ups is dit jaar abrupt een einde gekomen met een crash. We moeten daar enkele lessen uit trekken.

Icarus

Het leek bijna een mantra. Als je geen start-up oprichtte, was je een loser. Een start-up die niet steeds een hogere waardering kon krijgen, was een paria. En dan is er het woord waar niemand over durfde praten: downround, een lagere waardering moeten aanvaarden. Het was gemakkelijker om te verkondigen dat je een soa had dan te moeten delen dat je een downround had moeten slikken.

De realiteit is nu anders. Kijk naar het Zweedse Klarna, de Europese unicorn met zijn buy-now-pay-latermodel. Het bedrijf had eind vorig jaar nog een waardering van 46 miljard euro en was de trots van Europa. Begin juli moest het een noodfinanciering aanvaarden tegen een waardering van 6,7 miljard euro. Slik, de val van Icarus.

Voor wie ze nog niet gezien heeft, raad ik de serie WeCrashed aan. Die vertelt het fantastische verhaal van de enorme rush naar de top van de superunicorn in de coworkingsector WeWork, en de dramatische val daarna. Jared Leto is briljant in de rol van Adam Neumann, de oprichter van het bedrijf.

Just Jack had er 15 jaar geleden een hit mee: 'Now why do you wanna go and put starz in their eyes?' Hoger, sneller, groter, tot de val. Ik moet altijd aan de song 'Ploegsteert' van Het zesde metaal denken: ‘Ambitie trekt ip overmoed.’

Met een van mijn beste vrienden heb ik al jaren een discussie over waar het echt om gaat: de knikkers of het knikkeren. Hij gelooft in de knikkers, ik vind dat we meer moeten genieten van het spel, in plaats van alleen maar onze knikkers te tellen.

Wat in start-ups speelt, speelt ook in de rest van de maatschappij. Zeker nu de rekeningen torenhoog zijn en het inflatiespook rondwaart. De angst achter te blijven en niet te voldoen, en de drang naar steeds groter, sneller en hoger mikken. Ik erger me blauw aan de fomo- en fire-hypes, de fear of missing out en de pathetische focus op financial independence, retire early.

Echt? Gepensioneerd zijn op je dertigste, alleen maar op je knikkers zitten, het moet het ergste zijn dat je kan overkomen. Ja, de knikkers zijn belangrijk. Maar probeer ook van het knikkeren te genieten. En af toe dimmen kan echt geen kwaad.

Lees hier wat anderen in de prullenmand gooien: tijd.be/dossiers/de-prullenmand