Het wordt maandenlang worstelen om overrompeling te vermijden

Tien dagen nadat federaal een eerste keer zwaar geknipt was in ons sociale leven, zouden de maatregelen stilaan voelbaar moeten worden in de coronastatistieken. Maar van een eerste vertraging was woensdag nog geen sprake. Dinsdag zijn 689 mensen opgenomen in het ziekenhuis - nooit waren er meer covidopnames op één dag - en het aantal covidpatiënten op intensieve zorg steeg van 809 naar 911 - 102 erbij in 24 uur.

Het aantal opnames op intensieve verdubbelt om de acht dagen. 'In dit tempo bereiken we over twee dagen de kaap van de 1.000 patiënten op intensieve zorg', waarschuwt Sciensano-viroloog Steven Van Gucht. 'De maximumcapaciteit is 2.000 bedden. Als we niet ingrijpen, liggen de diensten intensieve op 6 november vol.'

Boodschap: de maatregelen die op 19 oktober zijn ingegaan - onder meer nog maximaal één knuffelcontact buiten het gezin, sluiting van horeca en nachtklok - moeten de opmars van de epidemie echt wel vertragen, anders worden de ziekenhuizen overspoeld. Zonder knik in de statistieken gaat het (theoretisch) naar 1.000 opnames per dag.

Bijkomende buffer

De extra maatregelen die de deelstaten daarna nog namen, zijn vooral een bijkomende buffer om de coronapandemie af te remmen. Omdat het tien dagen tot twee weken duurt voor maatregelen zich doen voelen, spelen ze nu nog geen rol om de snel vollopende bedden te ontzien.

De crisismanagers van de overheid stutten de dijken om te vermijden dat de ziekenhuizen worden overspoeld. De capaciteit van 1.200 covidbedden wordt in twee fasen snel - eerst 303 en dan nog eens 517 - opgeschaald naar 2.019. Broodnodig, zo leren de boordtabellen die De Tijd kon inkijken.

Luik, de zwaarst getroffen provincie, zit met 166 patiënten op intensieve al over zijn capaciteit die het ter beschikking had (zie grafiek). De bijna extra 100 bedden in de noodplannen komen geen moment te vroeg.

'We hebben nu al tien patiënten - mensen die het ergste achter de rug hebben, maar nog zorg vergen - moeten verschuiven naar een lege vleugel van een rusthuis. We leggen bijna-genezen patiënten ook samen in grote kamers. En we onderzoeken volop de mogelijkheden om mensen thuis te hospitaliseren. Maar die optie hangt van de patiënten zelf af', zegt Sylvianne Portugaels, de directeur van het Luikse ziekenhuis CHR de la Citadelle.

Ook Henegouwen en Brussel flirten met de limieten van wat ze aankunnen. Zes op de tien opnames zijn nog altijd in Luik, Henegouwen en Brussel. Maar daarachter zwelt de lawine snel aan in Vlaanderen - met Oost-Vlaanderen als grootste hotspot.

Binnenskamers wordt de toestand vergeleken met een losgeslagen goederentrein die op een muur afdendert. Die muur symboliseert de maximumcapaciteit op intensieve. Daarom wordt gespeurd hoe men met patiënten kan schuiven, men ze van afdelingen kan halen en men een soort tussenlaag tussen gewone zorg en intensieve kan creëren. Volgens het gepuzzel met Excel-sheets kunnen 200, 300 en in sommige scenario's 500 bedden extra worden vrijgemaakt.

Er zijn ook extra ambulanciers en MUG-diensten ter beschikking gesteld om patiënten van volle covidafdelingen over te brengen naar minder bezette ziekenhuizen. Die spreiding blijkt wel moeilijker dan gedacht. Logistiek is het perfect mogelijk een patiënt van Luik naar Veurne te brengen, maar praktisch is dat een ander paar mouwen. 'Taal, familiesituatie, het is allemaal niet evident', luidt het in de crisiscel die de ziekenhuizen bijstaat in de gezondheidscrisis.

Van Eupen naar Aken

De ziekenhuisdirecties schakelen ook. Tien patiënten zouden van Eupen zijn overgebracht naar het Duitse Aken. 'We kunnen niet wachten tot er een deal komt tussen België en Duitsland. Met de afspraken voor de Euregio Maas-Rijn hadden we binnen een paar uur een oplossing', luidt het. Met het officiële Europese samenwerkingsakkoord over het delen van patiënten - waarvoor Nederland in het voorjaar ook ging aankloppen bij Duitsland - zijn twee patiënten overgebracht. De gesprekken met de Duitsers voor meer lopen volgens onze info volop.

Minder animo is er voor de plannen voor nood- en veldhospitalen. 'Er staan afdelingen met beschikbare bedden leeg in de ziekenhuizen, omdat personeel naar covidafdelingen is geschoven. Bedjes, materiaal of apparatuur zijn niet het probleem, wel genoeg handjes aan het bed.' De Waalse zorgkoepel Unessa maakte woensdag in een opiniestuk gewag van 20 tot 30 procent absenteïsme bij het personeel.

Nieuwjaar

Het leger is uitgeput en de oorlog moet eigenlijk nog beginnen. De politieke boodschap dat we een paar weken moeten doorbijten om daarna te kunnen herademen, mag naar de prullenmand.

Om te vermijden dat de ziekenhuizen kopje-onder gaan, moeten we zeker tot Nieuwjaar onder een streng coronaregime leven. Dat is de conclusie van een samenwerkende vennootschap van onderzoekers van enkele Belgische universiteiten. Eens we over de piek zijn, wordt het nog maandenlang worstelen met de coronaslang - de staart van de pandemie die zich bijzonder moeilijk laat temmen - voor sprake kan zijn van versoepeling.