Versnel de transitie naar hernieuwbare energie

Het is 32 uur rijden van Tucson in Arizona, waar ik werk, naar Sarasota in Florida, waar mijn partner werkt en woont. Zo'n langeafstandsrelatie zal veel academische koppels bekend in de oren klinken, maar dat is een ander verhaal. Toen de University of Arizona op 1 april verkondigde dat de lessen de komende maanden online zouden zijn en iedereen aanmaande thuis te werken, heb ik mijn koersfiets, mijn elektrische tandenborstel en al het toiletpapier in huis in mijn Prius geladen en ben ik beginnen te rijden. Twee audioboeken en een resem podcasts later parkeerde ik mijn auto op onze oprit in Florida, en daar staat hij nu nog. De voorbije drie maanden heb ik geen enkele keer getankt. De vluchten die ik gepland had, waaronder een naar België om mijn boek te promoten, zijn geschrapt.

Hoewel mijn woon-werkverkeer er iets anders uitziet dan dat van de meeste Belgen - na 32 uur rijden sta je vanuit Brussel al snel ten oosten van Moskou - is het covideffect gelijkaardig. Ik ben 's ochtends niet gehaast om op tijd op de universiteit te zijn, ik breng meer tijd door met mijn gezin en ik neem aan de meeste (Zoom-)vergaderingen in joggingbroek deel. De straten in Sarasota zijn wat verkeersschuwer geworden, de luchtkwaliteit is wat beter, fietsen is wat veiliger en de gesprekken met buren zijn wat veelvuldiger, vanaf twee meter afstand weliswaar.

Olieprijzen

Al dat woon-werk- en vliegverkeer stilleggen, heeft ook een grootschaliger effect. Hoewel de daling van de globale CO2-uitstoot van korte duur bleek - de emissies in China zijn weer op precovidniveau - is het effect op de olieprijzen van langere adem. Het begin van de coronacrisis en de daarmee samenhangende daling in de vraag naar fossiele brandstoffen viel samen met een oliesurplus, door mislukte onderhandelingen tussen de OPEC en Rusland. Dat bracht een van de sterkste olieprijsdalingen van de voorbije dertig jaar teweeg. Het herstel van de oliemarkt wordt nu bedreigd door de tweede covidstampede in de VS.

Het domino-effect is al zichtbaar. Zowel Shell als BP heeft de voorbije weken waardedalingen van zijn olie- en gasreserves van meer dan 15 miljard euro aangekondigd. De twee fossiele reuzen geven de coronacrisis als reden, maar ook de stijgende wereldwijde ongerustheid over de klimaatopwarming. In de VS zijn onlangs liefst drie grootschalige oliepijpleidingen afgelast. Ook daarvoor wordt onzekerheid over financiële haalbaarheid als belangrijkste reden aangehaald. Die afschrijvingen en afgelastingen zijn een teken aan de wand dat de hoogdagen van rendement uit fossiele brandstoffen achter ons liggen. De coronacrisis kan de transitie van fossiele naar hernieuwbare energie versnellen - een corona rasa voor de fossiele brandstofindustrie.

Verschroeide aarde

Maar er is ook een keerzijde aan de transitiemedaille. MDC Energy, een fossiel energiebedrijf in Texas, betaalde zijn CEO 8,5 miljoen dollar uit alvorens in november 2019 het faillissement aan te vragen en te verklaren dat het niet over 40 miljoen dollar beschikte om zijn oliebronnen af te sluiten en te saneren. Die zijn de voorbije acht maanden onafgebroken en ongereglementeerd het krachtige broeikasgas methaan blijven uitstoten. MDC past niet als enige die tactiek van de verschroeide aarde toe: in de VS zijn drie miljoen oliebronnen aan hun lot overgelaten. Twee miljoen stoten nog altijd methaan uit.

Om dat soort wantoestanden aan banden te leggen en de energietransitie in goede banen te leiden is sterk wetgevend en politiek leiderschap nodig. In de VS heeft Joe Biden, de Democratische presidentskandidaat, een ambitieus klimaatplan voorgesteld waarin hij belooft 100 procent schone elektriciteit te produceren tegen 2035 en 250.000 jobs te scheppen voor het afsluiten van verlaten olie- en gasbronnen. In een gelijkaardige inspanning stelt de Europese Unie een Green Deal voor die een overgang naar een koolstofneutrale maatschappij tegen 2050 ambieert.

Als burger is het dus belangrijk klimaatbewuste keuzes te maken waar mogelijk. Maar de belangrijkste keuze die je kan maken, is aan de stembus. Dat geldt zowel in de VS als in België. Michael Mann, een van de prominentste klimaatwetenschappers, tweette onlangs ‘There is no path to averting a #climatecrisis that doesn't go through the defeat of Donald Trump’. In de VS is het belang van je stemkeuze om de klimaatcrisis aan te pakken duidelijk. Maar ook in België is het hoog tijd om klimaatstoplappen en -achterpoortjes voor altijd achter ons te laten en om dit covidkantelpunt te gebruiken om politieke moed te tonen.