Regisseur Ivo van Hove krijgt Nederlandse staatsprijs

De Johannes Vermeer Prijs is een relatief jonge onderscheiding. Sinds 2009 kwam de laureaat nog maar twee keer niet uit Nederland: de Zuid-Afrikaanse kunstenares Marlene Dumas (2012) en de Britse filmregisseur Steve McQueen (2016). Andere oud-winnaars van de Nederlandse staatprijs voor de kunst zijn fotograaf Erwin Olaf, operadirecteur Pierre Audi en architect Rem Koolhaas.

Ivo van Hove (60) krijgt de onderscheiding ter waarde van 100.000 euro voor zijn ‘grandioze bijdrage aan de ontwikkeling van het theater in én buiten Nederland’. ’Ivo van Hove heeft een duizelingwekkend oeuvre aan theaterproducties tot stand gebracht’, aldus de jury, ‘dat uniek is binnen het Nederlandse taalgebied maar ook ver daarbuiten. Hij verruimt en verdiept steeds weer de theatrale verbeelding van het menselijk bestaan. Hij heeft de afgelopen decennia het Internationaal Theater Amsterdam (voorheen Toneelgroep Amsterdam, red) naar de internationale wereldtop gebracht. Bijzonder is de wijze waarop hij d Nederlandse taal over grenzen brengt.’

Sociale hysterie

Het is niet de eerste belangrijke onderscheiding voor de theaterregisseur. In 2016 nam het Amerikaanse tijdschrift Foreign Policy Ivo van Hove op in de top 100 van de Leading Global Thinkers. De magazine prees hem toen voor de wijze waarop hij in zijn stukken donkere thema's als xenofobie, homofobie, achterdocht en sociale hysterie voor een groot publiek toegankelijk maakt. Datzelfde jaar won hij ook de hoogste Vlaamse culturele onderscheiding. ‘Ik ben al een kwarteeuw weg uit België; dan is het fijn om te merken dat je niet vergeten bent’, zei hij daarover in De Tijd.

Ivo van Hove groeide op in het Limburgse Kwaadmechelen, een deelgemeente van Ham, als zoon van een apotheker. Hij begon zijn carrière als toneelregisseur in 1981. Van 1990 tot 2000 was hij directeur van Het Zuidelijk Toneel in Tilburg. Van 1998 tot 2004 leidde van Hove het Holland Festival. Hier presenteerde hij jaarlijks zijn selectie van internationaal theater, muziek, opera en dans. In 2001 werd hij dan directeur van Toneelgroep Amsterdam.

Balansen

Het leiderschap van Ivo van Hove kenmerkt zich volgens de jury van de Johannes Vermeerprijs, waarin onder meer acteur Jeroen Krabbé zit, door een combinatie van artistieke en bestuurlijke kwaliteiten. Over die zeldzame combine zei van Hove in De Tijd: ‘Ik ben een regisseur - daar ligt mijn hart - maar als directeur heb ik me ook altijd verantwoordelijk gevoeld voor meer dan mijn voorstellingen. Ik leid een compagnie, hou de balansen in de gaten en ga in de vuurlinie staan als er wordt gedebatteerd over de plaats van cultuur in de samenleving.’

Producties van Ivo van Hove reizen de wereld rond. Als gevolg van zijn status wist hij de afgelopen jaren veel grote namen aan zich te binden. Zo regisseerde hij sterren als Isabelle Huppert, Juliette Binoche en Jude Law. In 2015 maakte hij ook een musical met David Bowie.