‘Ik vraag mij af wat er eerst komt: de investering of de ramp'

Er is dit jaar al veel om Jan Pieter De Nul proficiat voor te wensen: de inhuldiging van de nieuwe sluizen voor het verbrede Panamakanaal, en de Kieldrechtsluis, de grootste sluis ter wereld. En natuurlijk de recordresultaten van een boerenjaar, waarin de omzet steeg met 10 procent en de nettowinst steeg met 83 procent tot 265 miljoen euro. Toch blaakt de gedelegeerd bestuurder van het bagger- en bouwbedrijf niet van optimisme. ‘Dit is de langste neerwaartse cyclus die ik in mijn carrière heb meegemaakt. We hebben in 1985 een zware crisis gehad, maar na drie slechte jaren was het gedaan.’

Neerwaartse cyclus of niet, het bedrijf heeft toch goede jaren achter de rug? ‘Ja, dat klopt, maar nu komen we aan de slechte. Ze zullen niet dramatisch zijn, maar wel zeer matig. Dat geldt trouwens voor de hele industrie. Wie dat tegenspreekt is een fantastische optimist.’

De resultaten suggereren toch dat uw bedrijf het zelfs goed doet in niet bepaald exuberante economisch omstandigheden? Wat is er dan zo anders in de komende jaren?

‘Er resten ons nog heel weinig grote werken. De crisis van 2008 is nog altijd niet over, maar voor onze sector moet het slechtste nog komen. We hebben de inertie van de grote investeringen gehad (projecten die gepland waren en die de opdrachtgevers niet meer konden afblazen, red.). Er is nu heel weinig werk, en heel weinig grote werken. Ik heb nog nooit zo’n wereldwijde malaise in onze sector gezien. Vroeger ging het ergens slecht, maar floreerde het ergens anders. Nu is het overal slecht, ik zie geen enkel lichtpunt.’

Maar Jan De Nul is schuldenvrij, en kan dus wel een paar slechte jaren uitzitten?

‘Het probleem is dat praktisch iedereen in de sector schuldenvrij is. Onze drie Europese concurrenten zijn ook financieel gezond. Er zal er niet snel een afhaken, al hoop ik natuurlijk van wel. Maar misschien moet je dat niet opschrijven.’ (lacht)

Ondanks uw pessimisme blijft Jan De Nul mensen aanwerven. Hoe komt dat?

‘Voor een deel omdat er niet veel grote projecten meer zijn, waardoor we moeten inzetten op kleinere opdrachten. Dat vraagt nu eenmaal meer mensen. Daarnaast zijn we de voorbije jaren sterk gegroeid in het leggen van zware elektrische kabels en het bouwen van windturbineparken op zee. Ook daarvoor hebben we extra mensen nodig.’

In de Noordzee staan ruim 1.400 platforms, waarvan zowat een derde inmiddels stilligt, vaak omdat ze niet meer economisch rendabel zijn. Wat met verlaten boorplatformen die ontmanteld moeten worden? Dat is een jonge markt met miljardenpotentieel. Interesseert jullie dat?

‘Wij kijken daar zeker naar.’

Welke rol kan Jan De Nul spelen in het rendabel houden van minder productieve olievelden?

‘Grote olie- en gasplatformen op zee hebben veel volk aan boord en maken hun eigen elektriciteit. Als dat voor de langere termijn is, komt het goedkoper uit om elektriciteit van aan wal naar dat platform te sturen. Daarvoor moet dan wel een kabel getrokken worden. En dat doen wij met onze gespecialiseerde installatieschepen. Ook voor windmolenparken.’ ‘Door een kabel te leggen, kunnen wij windmolenparken in Duitsland bijvoorbeeld, die meer elektriciteit voortbrengen dan op dat ogenblik gevraagd wordt, verbinden met Noorwegen. Daar worden de overschotten gebruikt om water in een stuwmeer omhoog te pompen. Dat is dus een soort batterij die kan leeglopen als de vraag naar elektriciteit hoger is dan het aanbod. Zeg maar hetzelfde principe als het stuwmeer van Coo. In België zou hetzelfde kunnen gebeuren door een atol te bouwen voor de kust.’

Betekenen kleinere projecten ook kleinere marges?

‘De marges dalen voor zowel grote als kleine projecten. De concurrentie vanuit China is een ramp. Zij zijn zeer agressief. Vroeger verdienden ze veel geld in eigen land dankzij hun overheid. Maar omdat het er nu minder goed gaat, is die geldstroom flink verminderd.’

‘Amerikanen zijn de kampioenen van de vrijhandel, op voorwaarde dat het ergens anders is’, grapte u enkele jaren geleden. Verwacht u iets van het handelsverdrag tussen Europa en de VS? Dat de protectionistische Jones Act sneuvelt bijvoorbeeld?

'Ik heb heel lage verwachtingen. Als die Jones Act verdwijnt, zullen er andere, niet-tarifaire barrières in de plaats komen. Dat is trouwens in China niet anders. Wij hebben veel werk gestoken in een aanbestedingsdossier voor de aanleg van een derde luchthaven in Hongkong. Achteraf bleek dat die opdracht twee jaar eerder al stiekem beloofd was aan China. Dat zijn dure grappen voor ons.'

De energieprijzen zijn de voorbije jaren fors gedaald. Wat is de impact daarvan op Jan De Nul?

‘Er zijn te weinig investeringen in de grondstoffensector tout court. In Afrika zien we dat in havens die ijzererts exporteren projecten helemaal in elkaar zakken, omdat de prijzen te laag zijn. Elders op het continent moeten er havens komen om grondstoffen te exporteren, maar ook daar komt het er niet van, omdat die grondstoffen nu te goedkoop zijn.’

Er zijn plannen om voor de Vlaamse kust eilanden aan te leggen als bescherming tegen stormen, en de kustregio resistent te maken tegen de verwachte stijging van de zeespiegel en extremere weersomstandigheden. Liggen daar kansen voor Jan De Nul?

‘De overheid heeft voor niets geld meer. We zullen zien wat er eerst komt: de investering, of de rampen omdat we die investeringen niet gedaan hebben. Mensen vergeten dat er ook een kostprijs hangt aan het níet bouwen van infrastructuur.’

De staatsfinanciën maken het misschien gewoon niet mogelijk.

(windt zich op) ‘We zijn zogezegd al tien jaar aan het besparen. In die periode zijn er 100.000 ambtenaren bijgekomen en zijn de overheidsuitgaven met 40 procent gestegen. Wat denkt u dat er zal gebeuren als de historisch lage rentetarieven weer gaan stijgen? De regering vindt nu al geen 2 miljard euro, waar gaat ze dan 10 miljard vinden?’

'Het probleem van al die overheidsinstellingen is dat iedereen die een beetje kan managen, weet wat er moet gebeuren, maar dat het niet mag gebeuren. Politici laten het niet toe, omdat ze bang zijn dat ze niet herverkozen worden.’

Hoe moet het dan beter volgens u?

'Kijk naar Singapore. Alles draait, alles is proper, alles is veilig. De inkomstenbelasting is afgetopt op 15%.’

Het is natuurlijk wel geen democratie.

'Daar ben ik niet zeker van. Maar hebben wij niet een beetje te veel democratie? Burgers hebben vandaag een veel te grote inspraak. Dat is ook de reden waarom de Oosterweelverbinding er bijvoorbeeld maar niet komt. En hadden ze in het VK wat minder democratie, dan was er geen brexit geweest. Je moet een democratie verdienen. En wij verdienen zoveel democratie niet.'