Uit de as van oude, verwaarloosde industriële sites in en rond steden verrijzen almaar meer flats. Stadsvernieuwingsprojecten mikken op een mix van wonen, werken en vrijetijdsbeleving en creëren nieuwe dorpen in de stad. ‘De verbindende rol van stads- en gemeentebesturen is cruciaal.’
De nieuwe wijk aan de Vaartkom in Leuven heeft een totale oppervlakte van 45,8 hectare en is daarmee het grootste stadsvernieuwingsgebied van België. De site vervulde jarenlang een cruciale nijverheidsrol, met onder meer graanmaalderijen, houthandelaren en uiteraard bierbrouwerij Artois. Aan het einde van de vorige eeuw verloor de wijk zijn originele functie en verviel ze tot een postindustriële brownfield. ‘Sinds 2007 transformeren projectontwikkelaars deze zone tot een levendige en groene stadswijk met onder meer appartementen, winkels, restaurants, kantoren, start-up hubs, kunstencentra en recreatiemogelijkheden’, vertelt Luc Vandael, projectbeheerder bij Autonoom Gemeentebedrijf Stadsontwikkeling Leuven (AGSL).
Stad als coördinator
‘2.800 wooneenheden: dat is het einddoel wanneer de zone over 10 jaar volledig afgewerkt zal zijn. De meeste units daarvan zijn appartementen.’ De stad bepaalde het juridische kader van dit project, onder meer door het opstellen van een ruimtelijk uitvoeringsplan en het afsluiten van samenwerkingsovereenkomsten. ‘Wij vervullen een belangrijke coördinerende rol’, legt Luc Vandael uit. ‘Onder meer door alle projecten en partijen optimaal op elkaar af te stemmen.’
Multidisciplinaire jury
Op de Keerdoksite in Mechelen – met strategische ligging aan zowel het water als aan belangrijke invalswegen – is er plaats voor 800 wooneenheden. ‘Het overgrote deel daarvan worden flats’, verduidelijkt Greet Geypen, Schepen van Stadsontwikkeling & Ruimtelijke Ordening bij Stad Mechelen. ‘Daarnaast is er ruimte voor ongeveer 5.000 m² handel en horeca en 6.000 m² kantoren. In het voormalige stedelijk zwembad komt ook een hotel met 121 kamers, een meetingruimte en een brasserie.’ Voor de meest prominente gebouwen koos Mechelen zelf de ontwikkelaars en ontwerpers. Zo had de stad meer invloed op de kwaliteit van het project.
‘Potentiële externe partners beoordeelden we onder meer op hun duurzaamheid en ontwerp van de publieke ruimte’
‘Naast een openbare aanbesteding organiseerden we voor de invulling of verkoop van onze gronden een selectieprocedure met een multidisciplinaire jury’, vult Greet Geypen aan. De stad hield onder meer rekening met het concept en de architecturale invulling in verhouding tot beschermde gebouwen. ‘Bepaalde percelen verkochten we met bouwverplichting. Potentiële externe partners beoordeelden we onder meer op hun duurzaamheid en ontwerp van de publieke ruimte.’
Overleg en communicatie
‘Samenwerken blijft onder alle omstandigheden noodzakelijk. Daar wint iedereen bij: de partners, de stad én de bevolking’
Hét belangrijkste om alle betrokken partijen bij omvangrijke stadsvernieuwingsprojecten vlot te doen samenwerken? Volgens Luc Vandael van AGSL is dat goed overleg. ‘Verschillende partijen kunnen elkaar het leven zuur maken. Maar daarmee zetten ze géén stenen op elkaar. Samenwerken blijft onder alle omstandigheden noodzakelijk. Wij zijn de olie die de hele machine draaiende houdt. Daar wint iedereen bij: de partners, de stad én de bevolking.’
