De vraag naar kleinere, betaalbare woningen zit in de lift. Als gevolg van de betonstop en de vergrijzing vergunnen lokale overheden sinds 2003 meer nieuwe flats dan eengezinswoningen. Hoe kijkt Marc Dillen, directeur-generaal van de Vlaamse Confederatie Bouw, naar de ‘appartementisering’ van België?
Stelling 1: de ‘appartementisering’ is een typisch Belgische trend.
Marc Dillen: ‘Het klopt dat in België het aantal appartementen opvallend stijgt, al is er een groot verschil tussen de gewesten. In Vlaanderen is de stijging meer uitgesproken. Wallonië is aan een inhaalbeweging bezig. In Vlaanderen zijn 27 procent van alle bestaande woningen appartementen. In Wallonië is dat 16 procent.’
‘Vergeleken met Frankrijk (32%) en Duitsland (58%) valt dat mee. In Nederland zien we een omgekeerde beweging: het aandeel nieuwe flats daalt er. 18,9 procent van de Nederlandse gezinnen woont in een appartement. In ons land woont 21,6 procent van de gezinnen in een flat.’
‘In 2024 zal het appartement het meest voorkomende woningtype zijn in Vlaanderen’
‘In Vlaanderen zijn er de voorbije vijf jaar bijna 110.000 flats gebouwd. Sinds 2015 bestaat meer dan 60 procent van de nieuwbouwprojecten uit appartementen. Dat is vijf keer zoveel als het aantal nieuwe halfopen bebouwingen en meer dan tien keer zoveel als het aantal nieuwe open bebouwingen in dezelfde periode. Het is zo goed als zeker dat in 2024 het appartement het meest voorkomende woningtype is in Vlaanderen.’
Stelling 2: het overaanbod aan appartementen zorgt voor een prijsdaling.
Marc Dillen: ‘Globaal genomen is er geen sprake van een overaanbod. Demografische evoluties, zoals kleinere gezinnen en de vergrijzing, zorgen voor een grotere vraag naar kleinere woningen. De bouwsector speelt in op deze vraag, maar het aantal bouwprojecten heeft de demografische evolutie nog niet ingehaald. De stijgende vraag naar kleinere, betaalbare woningen en de beperkt beschikbare bouwgrond zullen het aantal flats nog doen toenemen.’
‘Vooral in kleinere gemeenten zijn flats ondervertegenwoordigd. In de vijftig kleinste Vlaamse gemeenten is slechts 10 procent van de woningen een appartement. In de 50 grootste steden en gemeenten loopt dit op tot 40 procent. Lokaal kan er een overaanbod ontstaan. Daarom plaatsen we niet zomaar appartementsblokken. We hebben nood aan goede, weloverwogen projecten.’
Stelling 3: flats in de stad worden de komende jaren duurder.
Marc Dillen: ‘Wonen in de stad zal zeker duurder woorden. De betonstop duwt de bouwactiviteit naar stads- en dorpskernen. Het beperkte aanbod, het inpassen van nieuwe woongelegenheden en de stad leefbaar houden, worden grote uitdagingen. Er zal minder aanbod zijn. En wat aangeboden wordt, zal meer kosten omdat er een prijs plakt op kwaliteitsvolle stadsvernieuwing: verkeersluwe ontmoetingsplekken, recreatieruimten, waterpartijen, een betere mobiliteit… Dat vraagt grote investeringen.’
‘Uit recente gegevens blijkt dat 15 procent van het groen in Brussel tussen 2003 en 2016 is verhard. Terwijl steden net meer aandacht moeten hebben voor groen (natuur), blauw (water) en grijs (gebouwen). Een goed voorbeeld is de publiek-private samenwerking rond het Klaverpark in Leuven waar de overwelfde Dijle werd opengemaakt. De bouw beschikt over voldoende knowhow om zo’n groenblauwe stadskernen te verwezenlijken. Als we de stadsvlucht van gezinnen met kinderen willen afremmen, moeten we de stad durven herdenken.’
Stelling 4: appartementisering zorgt voor meer sociaal contact, meer groen en duurzamer bouwen.
‘Appartementisering is een noodzakelijke trend om voldoende betaalbare woningen te creëren voor kleinere gezinnen en alleenstaanden’
Marc Dillen: ‘Appartementisering is een noodzakelijke trend om voldoende betaalbare woningen te creëren voor kleinere gezinnen en alleenstaanden. Tegelijk is er een gezonde mix van woonvormen nodig, zodat iedereen zijn gading vindt.’
‘Of appartementisering zorgt voor meer leefbare en groenere buurten, hangt af van de randvoorwaarden en hoe overheden hiermee omgaan. Goede, duurzame vernieuwingsprojecten zijn cruciaal. Als er rekening wordt gehouden met de noden van de bewoners en de authenticiteit van de wijk, kan zo’n project zeker een meerwaarde zijn voor de omgeving.’