‘Als je niet naar buiten kan, moet je wel naar binnen kijken. Tijdens de coronacrisis was er alleen me, myself and my work’, zegt Isabel De Clercq, auteur van Het Hybride Werken – Een Manifest. ‘Vakbonden voeren werk vaak op als iets negatiefs. Ik geloof net dat het kan zorgen voor geluk. Laten we samen werk maken van werk dat leidt tot meer zelfrealisatie en waardecreatie voor klanten.’
Op LinkedIn noemt Isabel De Clercq zichzelf een Sparkle Architect, Trendcatcher en Fire Starter. ‘Tijdens mijn opleiding aan de universiteit studeerde ik Romaanse Filologie en zocht daarbij graag naar patronen in taal. Nu doe ik hetzelfde in organisaties: ik spoor bewegingen op die een impact hebben op werkpatronen. Tegelijk wil ik het vuur aansteken, mensen enthousiasmeren.’ In 2017 publiceerde De Clercq een boek over de kracht van sociale technologie. In de paasvakantie van 2021 schreef ze een manifest over het hybride werken. Ze geeft daarbij 7 voorzichtige suggesties om van die nieuwe vormen van samenwerken een succes te maken.
Betekenis en zingeving
Heeft corona de wereld van werk fundamenteel veranderd? De Clercq hoopt alvast van wel. ‘Ik ben ervan overtuigd dat de pandemie ook schoonheid heeft voortgebracht. De crisis leidde tot verplichte verstilling en in de slipstream daarvan kwam een denkoefening over de plaats van werk in ons leven. Die denkoefening heeft niet alleen geleid tot de eis van medewerkers om thuiswerk te institutionaliseren. De eis gaat verder dan de roep om een betere work-life balance. De verstilling van tijdens de pandemie heeft ook de behoefte naar iets anders blootgelegd: die naar meer werkgeluk, ontwikkeling en zelfrealisatie. En ja, ik geloof dat we het recht hebben te verlangen naar werk dat leidt naar iets moois, zowel voor het individu als voor de klant.’
De Clercq gelooft dat werk aan die eis kan voldoen, zeker voor kenniswerkers. ‘Dit veronderstelt wel een verhoogd zelf-bewustzijn. Ik nodig elke kenniswerker uit om individueel en samen met het team de 5 vragen te beantwoorden: met welke taken creëren wij een hoge toegevoegde waarde, op welke manier dragen wij bij, op welke soort van taken zijn we fier, hoe leren we graag en hoe zorgen we ervoor dat we blijvend kennis delen?’
Dat mensen in silo’s communiceren is verre van nieuw. Corona was enkel de boodschapper, niet de boosdoener.
De Clercq is ervan overtuigd dat de antwoorden op deze vragen leiden naar meer zingeving en werkgeluk. Ze haalt daarvoor inspiratie bij management guru Peter Drucker en Professor Michael F. Steger. ‘Beide denkers hebben een antwoord geformuleerd op de vraag wanneer mensen floreren. Beide denkers hebben volgende elementen geïdentificeerd: het bewustzijn over je waarden, het vermogen om blijvend te leren, het reflecteren over je bijdrage. Het is mijn hoop dat kenniswerkers en leidinggevenden hiermee aan de slag gaan. De inzichten leiden immers naar meer waarde-creatie en werkgeluk.’
Een andere bron van inspiratie van De Clercq is de zelf-determinatietheorie van Edward L. Deci en Richard M. Ryan. Die stelt dat mensen welbevinden en vitaliteit ervaren wanneer er voldaan is aan drie psychologische basisbehoeftes: Competence (het gevoel hebben taken succesvol te kunnen uitvoeren), Belonging (het gevoel hebben bij te dragen en erbij te horen) en Autonomy (het gevoel hebben dat jij zelf aan de oorzaak ligt van je gedrag).
Welke link ziet De Clercq tussen die ABC-theorie en het hybride werken? ‘Het ontkoppelen van werk van een vaste plaats en tijd nodigt mensen uit tot meer zelf-leiderschap, tot het stilstaan bij de professionele ik, tot een verhoogd zelfbewustzijn. En dat verhoogde zelfbewustzijn zie ik als een sterke opstap om te kunnen komen tot meer Autonomy, Belonging en Competence. Je moet immers weten waar je voor staat, welke sterktes je kan inzetten en hoe je bijdraagt. Een verhoogd zelfbewustzijn is bovendien nodig opdat kenniswerkers bewuster keuzes kunnen maken voor een context, een organisatie die bij hen past, die hen doet floreren.’
Corona was enkel de boodschapper
De Clercq is teleurgesteld wanneer ze kijkt naar de manier waarop vele organisaties het hybride werken implementeren. ‘Het kantoor wordt nog steeds gezien als de plek van echte connectie. Een plek die symbool staat voor de macht ook. Er is nog geen evenwaardigheid tussen de verschillende locaties. En dat in een tijd waarin die gelijkwaardigheid en connectie mogelijk gemaakt wordt door technologie.’
Hebben die digitale tools net niet geleid tot minder connectie en meer silo-vorming? De Clercq is formeel ‘Corona heeft enkel een vergrootglas gelegd op datgene wat er voor de crisis ook al fout liep: medewerkers communiceerden voor de pandemie ook al in silo’s, er was weinig kennisdeling over de grenzen van teams heen, en mensen sprongen van de ene slecht voorbereide meeting naar de andere. Corona was niet de boosdoener, enkel de boodschapper.’
De Clercq pleit resoluut voor betekenisvollere meetings, meer tijd voor slow thinking, weg van de tirannie van het onmiddellijk reageren. ‘Auteurs en tech ondernemers Fried en Hansson schreven het al 10 jaar geleden: ASAP is poison. Permanente beschikbaarheid is dat ook. Kenniswerk is nadenken. Betekenisvol kenniswerk verdraagt geen constante onderbrekingen. Ik pleit resoluut voor het recht op een beperkt aantal uren focustijd per week, meer ruimte voor slow thinking en asynchroon samenwerken. Het hybride werken in zijn volle maturiteit is voor mij dan ook een ode aan de kenniswerker. Laten we die in zijn glorie herstellen. En dat in naam van werkgeluk, zelfrealisatie en waardecreatie voor de klant.’