‘De volgende tien jaar ondergaat de chirurgie meer innovatie dan de voorbije honderd jaar.’ Topuroloog Alex Mottrie is er rotsvast van overtuigd: technologie verhoogt het welzijn van de patiënten en drukt de kosten voor de gemeenschap. Als CEO van de Orsi Academy draagt hij zijn steentje bij aan het innovatieve ecosysteem dat al in Vlaanderen bestaat.
‘In de chirurgie proberen we ons voortdurend te verbeteren, zowel onze technieken als de impact die we hebben op de patiënt’, legt professor Alex Mottrie uit. ‘Tegenwoordig maken we bijvoorbeeld minder grote sneden dan vroeger, maar de klassieke chirurgie gaat niet ver genoeg. Er zijn nog altijd te veel complicaties. Bij een darmoperatie is dat bijvoorbeeld een op de drie, bij een liesbreuk een op de zes. Dat zijn angstwekkende cijfers en de financiële gevolgen voor de gemeenschap zijn gigantisch.’
‘Met een nieuwe trainingsmethodologie kunnen we de kosten van complicaties met de helft verminderen’, maakt Mottrie zich sterk. Daarom richtte hij samen met zijn Collega Geert Vandenbroucke in 2010 Orsi Academy op. ‘Het is een inclusief platform waarmee we van Vlaanderen een wereldhub willen maken. We moeten zodanig sexy zijn dat multinationals hun nieuwe technologie hier willen uitrollen. We zijn ook een groene weide voor start-ups, werken samen met partners om trainingen te verbeteren en we faciliteren innovatie in de medtech.’
Spons en kip
‘Ouderwetse chirurgen willen we overtuigen om niet meer met mes en vork te werken, maar over te schakelen naar robots, laser- en fluotechnologie, augmented reality, beeldgeleide chirurgie, enzovoort. Die maken de chirurgie beter, maar a fool with a tool, is still a fool. Het is niet omdat je op een Stradivarius speelt, dat je mooie vioolmuziek maakt. Piloten moeten uren voor het scherm van een simulator zitten voor ze mogen vliegen. Waarom is dat in de chirurgie niet het geval? Als je klassiek kunt opereren, kun je nog geen robot bedienen.’
‘Bovendien is de mens geen goed oefenobject’, gaat Mottrie voort. ‘Wij bieden modulaire opleiding in het lab aan. Je begint op een simulator, daarna werk je met naald en draad op een spons. In een volgende fase werk je op een kip. We doen ook aan troubleshooting. Op een varken bootsen we een acute bloeding na. De trainees moeten bewijzen dat ze rustig blijven en adequaat kunnen ingrijpen. Uit talrijke studies blijkt dat onze trainees 60 procent minder fouten maken.’
Volgens Mottrie komt robotica de gemeenschap ten goede. Maar zijn robots niet duurder? ‘Jawel, maar toen ik vroeger een prostaat opereerde, bleef de patiënt twee weken in het ziekenhuis, had hij vier pakken bloed nodig, sukkelde hij weken met incontinentie en kon hij drie maanden niet werken. Tegenwoordig mag de patiënt na twee dagen naar huis, krijgt hij een sonde voor een paar dagen en na drie weken werkt hij weer. Dat is een enorme besparing.’
Chirurgie is geen kunst
We beleven tegenwoordig een ‘katalysator aan innovatie’, vindt Mottrie. ‘Zowel in de hardware als in de software. Robotica zoals die van Intuitive heeft vier armen, zelf heb ik er maar twee. Daardoor kun je veel beter werken. De voorbije jaren zijn er behoorlijk wat patenten van dat pioniersbedrijf verlopen en loopt zijn monopolie ten einde. Bovendien gebeurt nog maar 3 procent van de chirurgie robotgeassisteerd, dat wil zeggen dat er nog een enorm potentieel openligt voor de markt. De prijzen zullen dalen. En we zullen nog veel meer ingrepen succesvol kunnen uitvoeren.’
Robotica zoals die van Intuitive heeft vier armen, zelf heb ik er maar twee. Daardoor kun je veel beter opereren.
‘Als ik in de keuken van mijn vrouw kijk, zie ik ook daar steeds meer technologie. Dat zal in de geneeskunde niet anders zijn, bijvoorbeeld in de orthopedie om kunstheupen of -knieën te implanteren. Een robot kan dat honderden keren nauwkeuriger. Flexibele robots zullen geautomatiseerd stents kunnen plaatsen, beter dan een mens dat kan. Een ander mooi voorbeeld? De bronchoscoop die robotgestuurd zijn weg vindt door het labyrint van luchtwegen en zo preciezer een biopsie te neemt van een verdacht letsel in de longen om kanker vast te stellen. Nog dezelfde dag kan de kanker behandeld worden. Dat is de nabije toekomst.’
Een volgende stap zijn de hulpmiddelen zoals beeldgeleiding in 3D. ‘In realtime kun je zien waar de tumor in een nier zit. Met augmented reality zie je perfect waar de slagaders zitten waardoor je ze minder makkelijk kapot knipt. Je ziet veel beter wat er precies is: bloedvaten, vet, tumor. Bij videorecognition herkent de computer de instrumenten en ook organen. Ik ben wereldwijd de eerste die fluorescentie-technologie gebruikt om uit darmen een nieuwe blaas te maken. Sindsdien heb ik geen darmlekken meer gehad, een vaak voorkomende complicatie met een hoog mortaliteitsrisico.’
‘De chirurgie is geen kunst meer, maar gestandaardiseerde wetenschap.’ De toekomst zal niet meer uit bloed en darmen bestaan, maar uit bits and bytes, daarvan is Mottrie overtuigd. En hij eindigt zijn voorbeelden van innovatieve technologie met een techniek om kanker te bestrijden. ‘Een geneutraliseerde salmonellabacterie wordt volgespoten met chemo om tumorcellen te pakken. Die binden zich alleen aan de betrokken cellen en spuiten de chemo waar nodig, waardoor er geen haaruitval optreedt en de patiënt na de therapie kan gaan tennissen.’
Absurde regelgeving
Voor smart surgery zijn big data bijzonder belangrijk, het opbouwen van databases. ‘Google Doc weet veel meer dan honderd artsen samen. Alleen zitten we met de bijzonder vervelende GDPR-regelgeving. Die moest de Googles en Amazons beteugelen, maar een gewone mens kan ondertussen niet meer functioneren. Ik weet dat ik overdrijf, maar iedereen smijt zijn privéfoto’s op Facebook, terwijl wetenschappelijke informatie verzamelen niet mag. Sowieso blijven wij gebonden aan de eed van Hippocrates, de bescherming van de patiënt. De regelgeving is dus absurd.’
‘Preventieve geneeskunde is minder mijn corebusiness’, weet Mottrie nog. ‘Maar misschien wordt die nog belangrijker dan remediëren. Er staan nu al apps op onze smartphones die onze stappen tellen of zeggen wat we moeten eten, morgen gaan ze onze suikerspiegel volgen of automatisch onze pols meten. We zullen ook afstappen van het klassieke ziekenhuis waar je in een bed gaat liggen. Je wordt nog de dag van de ingreep ontslagen en gaat dan naar huis of een ambulant centrum. Daardoor krijg je ook minder kosten voor de gemeenschap.’