De termen leidinggevende, leider en manager worden vaak door elkaar gebruikt, maar ze betekenen niet hetzelfde. ‘Voor mij is een leidinggevende een persoon, iemand die een groep mensen aanstuurt, een ‘leider’ en ‘manager’ zijn rollen die iedereen kan opnemen’, zegt Charlotte Castelein, partner bij Bakker & Partners.
Charlotte Castelein: ‘Een goede leidinggevende schakelt tussen de rollen van leider en manager, met een focus op processen door te managen en een focus op de mensen door te leiden. Leiderschap is het vermogen om een groep mensen te motiveren en te inspireren om grootse resultaten te bereiken en de organisatie of het team klaar te maken voor de toekomst.
Het is duidelijk dat bijna elke organisatie vandaag in transitie zit en de leiderschapsrol onder de loep neemt. Vroeger groeiden de besten van de klas vanuit hun operationele rol door naar een leidinggevende functie. Toen gold het principe: ‘Als je zo goed bent in je werk, dan zul je ook mensen kunnen leiden’. Hierdoor kwamen niet altijd de juiste mensen op de juiste plek terecht, maar vaak was het de enige manier om inhoudelijk en financieel te promoveren.
Leiden is vandaag meer een rol dan een positie in een organisatie. Steeds meer bedrijven stappen af van de traditionele hiërarchische structuren en evolueren naar matrixorganisaties, zelfsturende teams of netwerkorganisaties. Wie de rol van leider uiteindelijk op zich neemt, verschilt per situatie, project of persoon.’
Vertrouwen geven
Vandaag neemt bijna elke organisatie de leiderschapsrol onder de loep.
Charlotte Castelein: ‘De motor van het succes van teams en organisaties is goed leiderschap. Belangrijke eigenschappen voor de leiders van vandaag en morgen zijn vertrouwen en purpose geven, en eerlijk en pragmatisch zijn.
Het is duidelijk dat wantrouwen en controle niet (meer) horen bij goed leiderschap. Micromanagement is not done. Leiders van vandaag en morgen zorgen voor een omgeving waar medewerkers met plezier verantwoordelijkheid opnemen en weten waarom ze dat doen. Als leidinggevenden dat vertrouwen geven, moeten ze loslaten en de medewerkers coachen om zelf problemen op te lossen. Dat het voor een leidinggevende vaak moeilijk is om die controle los te laten, bleek tijdens het virtuele werken. Toen ze inzagen dat medewerkers niet op kantoor hoefden te zijn om goede resultaten te halen, nam dat vertrouwen toe.’
Authentiek leiderschap
Charlotte Castelein: ‘Ook eerlijkheid en integriteit zijn belangrijke eigenschappen voor de leiders van vandaag en morgen: vertrouwen in zichzelf hebben, fouten durven te maken, dit durven toegeven en daarvan leren. De Leiders van vandaag en morgen accepteren hun zwaktes en focussen op waar ze wel goed in zijn. Omdat organisaties steeds transpanter worden en de informatie voor iedereen beschikbaar is, kan leidinggeven alleen als je al je kaarten op tafel legt. Leiders ‘spelen’ niet meer een rol, maar ze ‘zijn’ het gewoon. Dat noemen ze authentiek leiderschap.
Opvallend is ook dat de leidinggevenden pragmatischer zijn. Ze zijn rationeler, directer en functioneler. Ze nemen makkelijker beslissingen, zijn minder gevoelig voor hiërarchie en organiseren hun werk op een logische manier. De pragmatische leider vindt het belangrijk dat de organisatie toegevoegde waarde (purpose) heeft, zowel voor de medewerkers van de organisatie als voor de omgeving. Continu wordt de vraag gesteld: ‘Kan het niet beter/slimmer?’ Systemen die niet (voldoende) werken, worden dan ook afgeschaft.
Leiders ‘spelen’ niet meer een rol, maar ze ‘zijn’ het gewoon. Dat noemen ze authentiek leiderschap.
Ook het hybride werken heeft invloed op goed leiderschap. De meeste contacten die leidinggevenden hebben, zijn ad hoc en ongepland. Niet even snel kunnen polsen hoe het met iemand gaat, is frustrerend. Aanvoelen wanneer er iets niet goed zit, is moeilijker in virtuele contacten. Hoe digitaler we werken, hoe belangrijker het menselijk leiderschap wordt. Maar zo’n stijl vraagt om aanwezigheid en zichtbaarheid. We zagen al een evolutie naar coachend leiderschap, maar in een virtuele wereld moet dit nog anders ingevuld worden omdat je minder kunt rekenen op sociale vaardigheden of charisma. Het is moeilijk om lichaamstaal te interpreteren en op emoties in te spelen via een scherm. Dit is zeker en vast een uitdaging voor de leider van morgen.’