Het volstaat voor bedrijven niet meer om enkel na te denken over hun producten en diensten. Ze moeten ook aandacht besteden aan purpose en maatschappelijke relevantie. Dit maakt het er niet makkelijker op aan de top. Fabiaan Van Vrekhem, voorzitter van Valpeo en Accord Group, laat zijn licht schijnen over de zoektocht naar goede leiders. ‘Steeds minder mensen zijn in staat om de toenemende complexe realiteit te managen.’
Organisaties worden geconfronteerd met steeds complexere verwachtingen. Lees er maar eens de nieuwe studie van McKinsey over purpose op na, of het Global Risks Report 2022 van het World Economic Forum. Dit gaat over milieuproblematiek, maar ook over nieuwe trends zoals de aandacht voor cohesie, niet alleen in de samenleving maar ook in organisaties. ‘Het gaat vandaag veel verder dan nadenken over producten en diensten waarmee je de klant optimaal van dienst kan zijn’, zegt Fabiaan Van Vrekhem
Welke evolutie zien we in hoe bedrijven hun producten en diensten aanbieden?
‘De industriële revolutie maakte het voor ondernemers mogelijk op grote schaal te produceren. En de consumenten waren blij dat ze toegang kregen tot meer producten. Rond 1930 begon het segmenteren van producten om beter in te spelen op de behoeften van klanten en op de omstandigheden waarin ze een product of dienst gebruiken. Segmentatie vond zijn intrede in de markt, wat zeer disruptief was. In de jaren 80 volstond het niet meer om in te spelen op bepaalde segmenten. Men moest aandacht geven aan het gevoel dat een product opriep. De customer experience en de symboliek van een merk namen aan belang toe. De kunst bestond erin de harten van klanten te veroveren. Aandacht hebben voor emoties werd een must om het verschil te maken. In de jaren 90 en 2000 verscheen een nieuwe trends: inzetten op lifestyle. Er kwamen producten op de markt die onze manier van leven ingrijpend veranderden. Denk aan Uber, Nespresso en Apple: hun producten creëren een nieuwe levensstijl. Je hoeft geen halfuur meer te wachten tot je koffie klaar is, en je kan met een app zoeken naar de dichtstbijzijnde taxi.’
Tijdens gesprekken met onze kandidaten peilen we hoeveel dimensies van de realiteit zij kunnen ervaren.
Waarop leggen bedrijven de focus vandaag?
‘De laatste tien jaar zijn organisaties vooral op zoek naar purpose en maatschappelijke relevantie. Na de eeuwwisseling verlegde de competitie zich binnen een industrie naar competitie met nieuwe industrieën. Nieuwe wetenschap liet toe nieuwe industrieën te ontwikkelen die impact hebben op de bestaansreden van traditionele industrieën. Denk maar aan Airbnb. Andere maatschappelijke evoluties hebben er bovendien voor gezorgd dat ethische standaarden werden verlegd. Aandacht voor duurzame ontwikkeling en voor de ESG’s nemen aan belang toe. Organisaties worden vandaag verwacht iets toe te voegen aan de samenleving zonder er afbreuk aan te doen. De race naar Net Zero staat binnenkort, willens nillens, op de agenda van elke raad van bestuur om nog relevant te blijven en zal dus ook nieuwe eisen stellen aan wie zich wil profileren als bestuurder.’
Wat betekent dit voor leiders vandaag?
‘Door de evoluties van het laatste decennium wordt er van hen verwacht dat ze fundamenteel nadenken over hoe ze waarde kunnen creëren voor de samenleving. Er zijn tal van CEO’s die hierin slagen en die hun organisatie naar dit hoger niveau brengen. Maar het wordt er niet makkelijker op. Het was al eenzaam aan de top, en het is er nog eenzamer geworden. Want steeds minder mensen zijn in staat om zoveel complexiteit en verandering te managen.’
Toenemende complexiteit vertalen in strategieën en vervolgens iedereen aligneren rond deze strategie vereist vele kwaliteiten.
Welke impact heeft dit op de zoektocht naar de toekomstige leider?
‘Ervaring en een sterk cv blijven een must. Maar er is sprake van een fundamentele paradigmashift, want minstens even belangrijk vandaag is de complexiteitsoriëntatie van de kandidaat. Dit betekent dat je inzicht dient te verwerven in hoe bewust iemand zich is van wat zich in de toekomst zal afspelen in de samenleving, zodat hij of zij erop kan anticiperen. Ervaring dient aangevuld te worden met “het in staat zijn iets te ervaren wat zich nog niet heeft aangemeld” en dat iets wordt steeds complexer.’
Waarom is het zo moeilijk om dergelijke leiders te vinden?
‘Als leider moet je heel wat in je mars hebben om met de realiteit van vandaag om te gaan. Daarom is het niet gemakkelijk om de juiste leider te vinden. Je kan niet enkel afgaan op adelbrieven uit het verleden. Toenemende complexiteit vertalen in strategieën en vervolgens iedereen aligneren rond deze strategie vereist vele kwaliteiten.’
Het was al eenzaam aan de top, en het is er nog eenzamer geworden.
Hoe gaat Valpeo om met deze uitdaging?
‘We kijken verder dan CV en gedrag. We proberen te begrijpen vanwaar dat gedrag komt en hoe het komt dat iemand succesvol is of faalt. Zo krijgen we inzicht in de persoon en in zijn of haar waarden en hoe hij of zij zich weet te af te stemmen met alles rondom hem of haar. Op die manier kunnen we beter voorspellen wat iemands toegevoegde waarde kan zijn in de organisatie. We helpen leiders ook om inzicht te krijgen in het waarom van het bedrijf en de context. Zijn ze er om het systeem te optimaliseren, om een nieuwe ervaring te creëren of om een nieuwe identiteit uit te bouwen? Er is een fundamenteel verschil tussen zorgen dat er morgen in zonnepanelen wordt geïnvesteerd of het businessmodel herzien in het kader van de nieuwe Net Zero realiteit.’
Hoe gaan jullie daarvoor concreet te werk?
‘De basis is een diepgaand gesprek met onze kandidaten waarin gepeild wordt hoeveel dimensies van de realiteit zij kunnen ervaren, in het bijzonder de mate van abstractievermogen en van conceptualisatie van toekomstige evoluties. Uiteraard peilen we ook naar de culturele fit en naar leiderschapskwaliteiten. Toenemende complexiteit kunnen anticiperen is één ding, maar een volledige organisatie aligneren rond dezelfde ambitie is net zo essentieel. Vervolgens gaan we op zoek naar een match. Alle partners van Valpeo wereldwijd hanteren deze werkwijze.’
Een echte leider moet kunnen ervaren wat nog niet is gebeurd.
Op welke theorie is jullie aanpak gebaseerd?
‘We baseren ons op verschillende theorieën. Er is de basistheorie van Mahrer, die uitlegt hoe mensen symbolisch werelden creëren voor zichzelf. Elliott Jaques toont hoe complexiteit evolueert en hoe mensen die complexiteit cognitief verwerken. En dan is er nog de theorie van Robert Kegan van Harvard, die het heeft over bewustzijnsniveaus van mensen en de verschillende gradaties daarin. Op het vlak van waarden baseren we ons op de theorie van Shalom Schwartz. Hij wijdde zijn carrière aan het detecteren van de universele waarden van de mens. Het gaat hier om waarden die je aantreft in elke cultuur, die al aanwezig zijn bij geboorte en sterk beïnvloed worden door de context waarin men is opgegroeid. Voor persoonlijkheid gebruiken we de Big Five, omdat deze methodologie universeel het meest erkend wordt als het gaat over de basispersoonlijkheidskenmerken. Nadenken en begrijpen hoe mensen denken, voelen en handelen: dat is de kern van ons model. Het laat toe te bepalen tot wat ze in staat zijn nu en in de toekomst.’
Bij wie kunnen top CEO’s dan nog terecht voor advies?
‘Als ik iemand ontmoet met een hoog bewustzijnsniveau, die goed in staat is om te anticiperen op maatschappelijke evoluties, vraag ik altijd: door wie gaat u zich nog laten inspireren? Leiders hebben vooral nood aan gelijkgestemden met wie ze op een dieper niveau kunnen sparren. Niet alleen over hoe ze de ultieme customer of employee experience kunnen bouwen maar ook hoe ze dienen te anticiperen op de grote megatrends die impact zullen hebben op de industrie of sector waarin ze opereren. Maar naarmate de complexiteit toeneemt, neemt het aantal sparringpartners af. Wie wil weten hoever de eigen complexiteitsorientatie reikt en een beter inzicht wenst in het eigen waardenkader en leiderschapskwaliteiten kan steeds terecht bij één van onze geaccrediteerde partners. Ontwikkeling begint dikwijls bij bewust worden van wat men niet in overweging neemt.’
Ontdek hoe Valpeo u kan helpen om het waarom van individuen en organisaties met elkaar te verbinden.