Bestuur en beleid professionaliseren – dat zijn noodzakelijke voorwaarden om tot duurzame groei en rendabiliteit te komen. Maar op het groeipad daarheen vindt u een aantal obstakels. Luc Bertrand, CEO Ackermans & van Haaren en voorzitter van GUBERNA, Lutgart Van den Berghe, professor Vlerick School voor Management en afgevaardigd bestuurder GUBERNA en Rudi Braes, managing partner Ernst & Young, lichten toe hoe u die obstakels omzeilt.
Waarom is groei noodzakelijk?
Luc Bertrand:Groei is nodig om de schaalgrootte te bereiken die de eenheidskosten drukt, innovatie mogelijk maakt en je in staat stelt een omgeving te creëren waarin talent gedijt. Om die groei waar te maken, lijkt flexibiliteit de voornaamste succesfactor. De omgevingsfactoren in onze geglobaliseerde wereld veranderen namelijk zo snel, dat je zonder die wendbaarheid niet overleeft.
Rudi Braes: Groei en duurzame rendabiliteit van onze ondernemingen zijn levensnoodzakelijk voor het economisch weefsel, al was het maar om de falende ondernemingen te vervangen. Ernst & Young wil die groeigedachte promoten, onder meer met onze trofee voor de 'Onderneming van het jaar'. We werken ook nauw samen met GUBERNA, het kenniscentrum voor bestuurders. Luc Bertrand is voorzitter en Lutgart Van den Berghe executive director. GUBERNA zet volop in op de promotie en begeleiding van groei-ondernemingen in hun evolutieproces naar deugdelijk bestuur en professioneel beleid.
Waarom is goed bestuur nodig op het pad naar duurzame groei?
Lutgart Van den Berghe:Een familiebedrijf groeit. En dan komt er een moment waarop de onderneming zo complex wordt, dat de eigenaar onmogelijk nog van alles op de hoogte kan zijn. Op dat moment is openheid levensnoodzakelijk: openheid om beslissingsbevoegdheid te delegeren, maar ook openheid om externe partners te betrekken. Zonder goed bestuur lukt dat niet. In een notendop gaat governance over het beantwoorden van twee vragen. Wie beslist waarover? En hoe wordt daarover gerapporteerd?
Braes:De aandacht voor corporate governance neemt gelukkig sterk toe, ook bij de niet-beursgenoteerde ondernemingen, hoewel zij daar wettelijk niet toe verplicht worden. In België wint - vooral sinds de publicatie van de Code Buysse - het idee terrein dat professioneel bestuur en beleid intrinsiek toegevoegde waarde opleveren. Helaas is er geen pasklare oplossing voor de weg daarheen. Volg een stapsgewijs groeipad, aangepast aan de specificiteit van de onderneming. Niet overhaast, maar vooral zeer overtuigd en stap voor stap. Om te zien dat het loont, moet je maar een blik werpen op de genomineerden van 'De onderneming van het jaar': stuk voor stuk bedrijven die op hun eigen manier en met succes aan dat groeipad timmeren. Bertrand:Het doel van governance is ook vertrouwen terugwinnen na de crisis. Alleen met deugdelijk bestuur en transparantie kun je het vertrouwen terugwinnen dat verloren is gegaan tijdens de crisis. Vertrouwen is essentieel voor de groei.
Externe expertise
Wat zijn de stappen op het groeipad naar professioneel bestuur?
Van den Berghe: De eerste stap voor veel groei-ondernemingen, is externe expertise toelaten. Dat wordt dan meestal geformaliseerd in een adviesraad, best samengesteld uit mensen met een zekere ruggengraat die de eigenaar kritische vragen durven te stellen. Het nadeel van zo'n raad van advies is wel dat de ondernemer de adviezen naast zich kan neerleggen.
Braes: Een volgende stap is een actieve, open raad van bestuur met externe bestuurders. Dat is vaak ook het grootste struikelblok. Ook de keuze van de externe bestuurders is cruciaal: hun waarden moeten naadloos aansluiten op het DNA van de onderneming. Zoek geen jaknikkers, maar mensen met competenties die jij zelf niet beheerst. Een derde kantelmoment is het openstellen van het aandeelhouderschap. De toetreding van externe partijen in het ondernemingskapitaal verandert het DNA van een onderneming vaak grondig. Idealiter leidt dat tot een doorgedreven professionalisering van bedrijf en management.
Op vrijwillige basis
Niet-beursgenoteerde ondernemingen zijn niet verplicht deugdelijk bestuur in te voeren. Wat hebben ze er bij te winnen?
Bertrand: Ik heb bewondering voor ondernemingen die op vrijwillige basis de criteria van openheid en governance toepassen. De druk komt dan niet van de beursautoriteiten, maar van de wens om de onderneming duurzaam te maken op zeer lange termijn. Dat is meteen ook de enige juiste reden om governance in te voeren. Een voorbeeld? Onze participatie in het bedrijf NMC, een producent van synthetische schuimen. Die werken op vrijwillige basis met een strategisch plan, een remuneratie- en auditcomité, een raad van bestuur met outsiders. NMC wordt echt gestuurd vanuit een langetermijnvisie, en dat legt hen geen windeieren. Beursgenoteerde ondernemingen kunnen daar nog wat van opsteken: die gaan soms alleen over tot professionele governance omdat ze daartoe verplicht worden.
Van den Berghe: Drukkerij Joos is een ander voorbeeld: een onderneming die zich op nog relatief kleine schaal erg creatief en professioneel opstelt, en beseft dat ze duurzaam bestuur nodig hebben om hun groei te ondersteunen.
Braes: Helaas kun je ook te vroeg zijn: ik ken een klein familiebedrijf dat grote namen aantrok in zijn raad van bestuur. Maar de eigenaar was nog niet rijp om een stuk zeggenschap af te staan. Hij sloeg de aanbevelingen van de externe bestuurders in de wind, die vervolgens bedankten voor hun mandaat. Als je de openheid niet kunt opbrengen, begin je er beter niet aan.