Betalen, verzekeren, energie verkopen, zowat elke transactie wordt binnenkort mogelijk zonder dure tussenpersonen, en dat dankzij blockchain. Kmo’s beginnen het best nu al met verkennen.
Blockchain is een gedistribueerde database van gecodificeerde knopen die de weg vrij maakt naar onfeilbare transacties. De term is zo hot, maar ook zo nieuw en complex dat je na vijf TED-talks nog niet echt weet waarover het gaat. ‘Een vertrouwensnetwerk’ is wellicht de eenvoudigste en tegelijk meest complete omschrijving. Die komt van Dimitri De Jonghe, die mee aan de wieg stond van Ascribe, een bedrijfje dat een signatuur voor kunstwerken ontwikkelde en nu mee de Berlijnse blockchain-database BigChain ontwikkelt. ‘Het netwerk bestaat uit knopen gevuld met data en beslissingsregels. Het is decentraal, omdat elke knoop onafhankelijk de regels toepast en een eigen kopie van de data heeft. Elke gecodificeerde transactie die je naar het netwerk stuurt, wordt gecontroleerd door alle knopen in het netwerk aan de hand van de opgeslagen regels. Geldige transacties worden toegevoegd aan de data van elke knoop, zonder ooit de geschiedenis van alle transacties te veranderen. Zo wordt het systeem transparant en blijven alle transacties traceerbaar.’
Om het hele netwerk lam te leggen heb je de helft van het jaarlijks energieverbruik van Ierland nodig.
Het resultaat? Een netwerk waar het perfecte vertrouwen heerst, omdat … het niet langer nodig is. ‘Bij de aankoop van een huis, van effecten, kortom bij elke waardeclaim was tot nu toe een gereguleerde tussenpersoon nodig. Dat institutioneel vertrouwen nam de frictie van onzekerheid weg. Dankzij de onveranderbare transacties op de blockchain valt die noodzaak weg.’ Dimitri De Jonghe noemt het de ‘trustless exchange’.
Het bekendste voorbeeld van een blockchaintoepassing is de bitcoin, een crypto-currency netwerk van iets meer dan 6.000 knopen. ‘Om het hele netwerk lam te leggen zou je de helft van het jaarlijkse energieverbruik van Ierland nodig hebben. Economisch is dat niet haalbaar. Een hack kan hoogstens op een knoop.’ De transacties kunnen munten bevatten (crypto-coins) maar ook andere waardevolle assets, zoals aandelen, intellectuele eigendom, kunstwerken, identiteitsgegevens, noem maar op. Transacties op uw naam komen toe in uw 'wallet' met digitale assets. Alleen u hebt dan de sleutel om deze assets uit te wisselen via nieuwe transacties
Hoeveel kost een investering in een blockchaintoepassing?
Voor een ontwerp van een blockchaintoepassing moet u rekenen op 50.000 tot 100.000 euro. ‘Dat is niet weinig’, geeft De Jonghe toe. ‘Maar als vijf kmo’s samen investeren is het ook voor hen haalbaar. Voor dat bedrag heb je een mooie demo waarmee je snel verder kunt.’ In sommige sectoren, zoals energie, zijn investeringen in blockchain alleen weggelegd voor de grote spelers. ‘Een toepassing waarbij uw elektrische auto oplaadt aan een laadpaal zolang er geld op uw ‘wallet’ staat, lijkt me goed mogelijk. Maar door de toegang tot de data en het produceren van de hardware zijn distributiebedrijven het best geplaatst om dit tot een werkbaar businessmodel te ontwikkelen.’
Onfeilbaar
De onfeilbare transactie tussen A en B en het wegvallen van tussenpersonen heeft grote gevolgen. De snelheid en efficiëntie van transacties nemen toe, maar ook de transparantie. ‘Neem nu onlineshoppen. Eigenlijk hanteren we daar een fout model’, vindt Dimitri De Jonghe, ‘je koopt iets, maakt geld over en hoopt dat alles in orde is met het goed dat je wordt toegestuurd. Bij een blockchaintransactie maak je je geld programmeerbaar. Er is een soort kluisje, met daarin alle voorwaarden voor de transactie. Wanneer het product aan de voorwaarden voldoet en het geld klaar staat in je ‘wallet’, dan vindt de transactie plaats.’
Blockchain: ook iets voor uw kmo?
Het wegvallen van tussenpersonen opent ook perspectieven, bijvoorbeeld voor kmo’s. ‘Zonder dure intermediaries worden heel wat kapitaalintensieve markten toegankelijk voor kleinere spelers’, zegt Dimitri De Jonghe. ‘Vastgoed zou je kunnen opdelen en verhandelen als een stuk waardepapier. Haast elk type business kun je via crowdsourcing gaan financieren.’ Ook ingewikkelde administratieve processen kunnen eenvoudiger - en goedkoper. ‘In plaats van de huidige double entry bookkeeping komen facturen tussen bedrijf A en B meteen in beide boekhoudingen terecht. Dat gebeurt niet alleen automatisch, maar wordt ook ‘notarieel’ geverifieerd en geaudit door het hele netwerk.’
Investeren in blockchaintoepassingen is volgens zowel Cavens als De Jonghe nog te vroeg. ‘Ook hier kun je vergelijken met internet in de jaren negentig. Een bedrijf kon toen hooguit een e-mailadres nemen of een website zonder foto’s’, zegt Jef Cavens. Maar dat betekent niet dat kmo’s nog lang de andere kant kunnen uitkijken. ‘Het zal veel sneller gaan dan internet. Het is belangrijk om nu snel terrein te verkennen.’
Dimitri De Jonghe bevestigt: ‘Als bedrijfsleider zou ik vandaag veel lezen, misschien een workshop volgen om te kijken of betalen met bitcoin al iets voor mij is. Of anders een start-up beginnen in energie, identiteitsbeheer of supplychain.’
Betalen is maar een toepassing. ‘Je zou diamanten op een blockchain kunnen zetten’, legt Dimitri De Jonghe uit. ‘Elke steen zou een kluis krijgen waarin alle data zitten over de herkomst. De ‘wallet’ gaat op die manier als een paspoort functioneren waarin de hele geschiedenis van de diamant wordt opgeslagen aan de hand van transacties. Dan weten we of er bloed kleeft aan die stenen of dat ze misschien verhandeld zijn op de zwarte markt.’
Hetzelfde kan voor Fairtrade-producten die hun herkomst willen aantonen of bij de controle van voedselveiligheid. Meer nog, de ‘wallet’ kan als een identiteitsbewijs werken. ‘Niet Google of Facebook bewaart dan jouw digitale identiteit in een datasilo - en verkoopt die door. Maar je zou je zelf alle gegevens in een kluis kunnen bewaren waartoe alleen jij toegang hebt.’
Kinderschoenen
Blockchain heeft dus veel mogelijkheden, maar dat betekent nog niet dat bedrijven er nu meteen mee aan de slag kunnen. Jef Cavens stond een paar jaar geleden mee aan de wieg van het eerste bitcoin-crowdfundingplatform Swarm. Hij is nu een van de mensen achter OneUp, een bedrijfje in Den Haag dat in grote bedrijven blockchainkernen als een soort start-up opzet. ‘Je kunt het vergelijken met internet halfweg de jaren negentig. Een YouTube-filmpje had toen geen succes gehad. Pas toen er overal breedband lag en mensen filmpjes konden kijken op pc, smartphone of tablet kregen die de dimensie die ze nu hebben.’
Het instrument dat we ontwikkelden voor een verzekeraar, maakte hem volledig overbodig.
Grote bedrijven weten dat blockchain meer is dan een hype en halen consultants zoals OneUp nu binnen om blockchaintoepassingen uit te werken. Voor hen is de ommezwaai zo groot dat ze van nul moeten beginnen. ‘We willen de start-upmentaliteit binnenbrengen in die grote bedrijven. Het vertrekpunt is altijd de technologie. Die bepaalt hoe het businessmodel er uitziet. Ons team blijft gemiddeld 18 maanden. In die tijd ontwikkelen we een toepassing, die daarna eigendom van de klant wordt’, zegt Cavens.
Alle sectoren zijn mogelijk: bouw, energie, vliegtuigindustrie, transport. ‘We vinden ook telkens een toepassing, maar geen uitrolbaar businessmodel. Daarvoor moet blockchain eerst uit de kinderschoenen.’ Voor een verzekeringsmaatschappij maakte OneUp een systeem dat elke partij perfect verzekert, vertelt Cavens. ‘Het is een zuivere vorm van P2P-verzekeren, waarbij elke tussenpersoon wegvalt. Voor die maatschappij was dat een schokkende vaststelling: het instrument dat we hen in handen gaven, maakt hen volledig overbodig.’
Het ABC van de blockchain
Blockchain: een softwareplatform voor digitale waarde, een gedistribueerde database, bestaande uit knopen die op commando – na signatuur – geëncrypteerde transacties met elkaar kunnen uitvoeren, controleren en toevoegen aan hun data (zoals een ketting dus).
Bitcoin: elektronisch geld – crypto currency – dat de naam draagt van de opensourcesoftware waarmee het is ontworpen. Het is de eerste toepassing van blockchain, die al negen jaar in productie is. Bitcoins kunnen worden uitgewisseld zonder tussenkomst van banken of diensten voor betalingsverkeer.
P2P: ‘peer to peer’ oftewel een directie transactie tussen twee individuele partijen.
Trustless exchange: het soort transacties dat blockchain mogelijk maakt: decentraal, onveranderlijk en daardoor mogelijk zonder een greintje wantrouwen tegenover de tegenpartij. Er is geen derde (notaris, bank, overheid) nodig die beide partijen moeten vertrouwen. Het vertrouwen zit in het netwerk.
Wallet: Bitcoins of transacties worden in het netwerk opgeslagen. Alle knopen hebben een exacte kopie. Een wallet is dat stukje van de data in het netwerk waartoe een gebruiker toegang heeft met zijn private sleutel. Hiermee kan hij de wallet openen, er iets uithalen en een nieuwe programmeerbare transactie opstellen.
