Een aspirientje tegen wisselkoersrisico's

Een klassiek instrument om valutarisico’s op te vangen is het termijncontract. Dat neemt de valutarisico’s weg door nu vast te leggen tegen welke koers u op een afgesproken moment zult kopen of verkopen. Het maakt dan niets meer uit als u met de leverancier afspreekt dat u hem over drie maanden in dollars betaalt. Het risico op een duurdere dollar is afgedekt. Hetzelfde kunt u doen met een buitenlandse klant. U spreekt af dat u over een aantal maanden valuta verkoopt tegen een nu bepaalde koers. Als leverancier voorkomt u minder inkomsten. U verliest wel de eventuele winst van een valutaschommeling in uw voordeel.

‘Als je invoer in dollar alsmaar duurder wordt, beseft je exporterende leverancier ook wel dat je geen hogere prijzen kunt blijven betalen. En zeker niet als er alternatieve leveranciers zijn’, signaleert Piet Sercu, hoogleraar internationale financiën aan de KU Leuven. ‘De koersstijging wordt dus vaak niet helemaal door de importeur gedragen. Hedging, of risico’s verminderen door financiële transacties af te dekken met tegengestelde transacties, is bovendien een tweesnijdend zwaard. De kans dat het pijn doet is net zo groot als de kans dat het helpt. Maar als ze het valutarisico niet indekken, kunnen sommige bedrijven schade oplopen die verder gaat dan het verlies op wat facturen. Een bedrijf met een rijk gevulde kas kan het wel aan. Maar wie bijvoorbeeld weinig eigen vermogen heeft, belandt dan in liquiditeitsproblemen. Investeringen sneuvelen en je reputatie krijgt een knauw. Dat risico op secundaire schade is een goede reden om toch in te dekken.’

Een termijncontract biedt zekerheid. Want u weet precies voor hoeveel euro’s u producten verkoopt of inkoopt. Zo’n contract is in principe gratis, al kan een bank of een andere tussenspeler wel een kleine commissie aanrekenen. ‘Als een financiële dienst gratis is, betekent het eigenlijk dat je kansen op winst en verlies zowat 50/50 zijn’, vindt professor Piet Sercu. ‘Het enige echte voordeel is het vermijden van secundaire schade.’

Opties zelden een optie

Een ander instrument tegen wisselkoersrisico’s zijn opties. Een valutaoptie beschermt u tegen negatieve koersontwikkelingen én behoudt een koersschommeling in uw voordeel. Met de calloptie of een aankooprecht dekt u een koersstijging in en met de putoptie of een verkoopoptie vermijdt u schade als de koers gaat dalen.

Opties zijn niet gratis. U betaalt een premie. ‘Een langere looptijd en een grotere volatiliteit verhogen de prijs. Ook de uitoefeningsprijs en de twee rentevoeten beïnvloeden de prijs. Optieprijzen zijn dus nogal ondoorzichtig. Daarom zijn er niet veel bedrijven die zich daar aan wagen’, zegt Piet Sercu. ‘Daarnaast kun je ook futures gebruiken, een soort verhandelbare termijncontracten. Maar ook dat gebeurt niet vaak, wegens hun standaardisering en omdat indekkers zelden verhandelbaarheid wensen.’

Betaaldata

En wat met ‘leading’ en ‘lagging’, het speculatief verschuiven van betaaldata? ‘In een moeder-dochtergroep is het een vestzak-broekzakoperatie’, meent Piet Sercu. ‘Het enige wat écht belang heeft is het moment van de omwisseling. Je hoeft daarvoor de datum van de feitelijke betaling van de factuur niet te veranderen.’

De hoogleraar besluit: ‘Voor wie systematisch in- of uitvoert is je indekken tegen koersschommelingen zoals een aspirientje nemen. Het verzacht de pijn tijdelijk, maar het verhelpt het probleem niet. Het kan wél helpen om te voorkomen dat de financiële positie van het bedrijf zou wankelen. Een termijncontract kost weinig of niets en is zeer nuttig als de stijging van je kostprijs of de daling van je verkoopopbrengsten een operationele impact kan hebben op je investeringen of reputatie. Maar dreigt dat gevaar niet? Dan kun je met de commissie die banken voor zulke operaties vragen, beter eens lekker gaan eten.’

Kijk naar budgetten én kostenreducties

Professor Wim Van der Stede, hoofd van de accountingfaculteit aan de London School of Economics, ziet een paar aspecten in de huidige wisselkoersveranderingen die van belang kunnen zijn voor de financiële controller in bedrijven. ‘Wisselkoersen wijzigen ook de bedrijfsresultaten. Internationale bedrijven gaan landelijke divisies normaal niet verantwoordelijk stellen voor de wisselkoerseffecten die ze ondergaan, en zullen gewoon de budgetten bijsturen.’

Daarmee lijkt de kous af. Maar als het Britse pond al maanden op een lager niveau staat, mag van lokale managers wel worden verwacht dat ze inspelen op de nieuwe situatie. ‘Zo kan een Brits filiaal nagaan of ze in plaats van bepaalde zaken te importeren die producten of diensten niet beter lokaal kunnen inkopen. Hetzelfde geldt voor de Verenigde Staten, als de koers van de dollar op een bepaald niveau stabiel wordt. Als er een protectionistisch beleid komt, kan een filiaalmanager ook niet lijdzaam blijven toezien.’

De Belgische hoogleraar kijkt ook naar de positie van bedrijven of vestigingen in ons land. ‘Belgische bedrijven mogen zuiver financieel bekeken best eens overwegen om aankopen of productie in een land met een zwakkere munt onder te brengen, des te meer als daar protectionistische muren worden opgetrokken’, vindt hij. ‘Tegelijk zal een goede financiële controller verder kijken dan de korte termijn. Hij zal zijn inkoop dus niet te afhankelijk maken van een bepaalde locatie, zoals de Verenigde Staten of het Verenigd Koninkrijk, in welke richting de munt of het handelsbeleid ook keert of kan keren.’

Wisselkoersperikelen vragen dus niet alleen aandacht, omdat bedrijven zich tegen zulke risisco’s moeten indekken. Ze kunnen ook de kans bieden om er financieel op in te spelen. ‘Maar’, vreest professor Van der Stede, ‘de motivatie om de ontwikkelingen in het voordeel van het bedrijf te bespelen, smelt weg als er altijd gewoon wat aan het budget wordt gesleuteld en de lokale managers verder geen actie moeten ondernemen.’