Ik moet u iets vertellen: ik ben net opa geworden van een flinke kleinzoon. Het was dan ook even schrikken toen die kleine uk onlangs naar het ziekenhuis moest met de luchtwegeninfectie RSV. Alles is gelukkig goed afgelopen, maar dankzij de wetenschap zullen we veel ouders binnenkort die nare ervaring kunnen besparen. Er komt een vaccin op de markt dat zuigelingen beschermt tegen ernstige RSV-luchtwegen infecties, waardoor ze geen vier of vijf dagen in het ziekenhuis moeten doorbrengen.
Dat is op zich al een stevige besparing voor het gezondheidszorgbudget, maar de baten van zo’n vaccin reiken vaak nog een heel stuk verder. Mama of papa moeten bijvoorbeeld niet meer thuisblijven van het werk, wat minder productiviteitsverlies betekent voor de economie. Het is een verhaal dat we perfect een stukje breder kunnen opentrekken, naar het debat over de zogenaamde ‘onbetaalbaarheid’ van een aantal nieuwe en vaak levensreddende geneesmiddelen.
We moeten er niet flauw over doen. Een aantal van die geneesmiddelen is inderdaad behoorlijk duur. Maar we moeten een onderscheid maken tussen het micro- en het macroniveau: de prijs van een individueel geneesmiddel en de totale uitgaven voor geneesmiddelen. Want wat leren ons de cijfers? De uitgaven voor geneesmiddelen stegen de laatste jaren trager dan het globale budget voor de gezondheidszorg.
Het goede nieuws is dus dat de duurdere geneesmiddelen, vaak bestemd voor een beperkt aantal patiënten, helemaal niet tot een ontsporing van de uitgaven hebben geleid, zoals hier en daar weleens wordt beweerd. Parallel met de komst van een aantal dure en impactvolle geneesmiddelen wordt sommige medicatie significant goedkoper, bijvoorbeeld omdat het patent verlopen is. Het minder goede nieuws is dat we ons bij de goedkeuring van nieuwe geneesmiddelen nog te veel blindstaren op de prijs van het geneesmiddel. We hebben weinig of geen oog voor de bredere maatschappelijke en economische baten. Van minder of minder langdurige hospitalisaties over minder nazorg tot een lager absenteïsme op het werk. Uitgaven voor geneesmiddelen zijn investeringen in gezondheid.
Benaderen we dit debat vanuit een langetermijnperspectief, dan hebben we er net alle belang bij om ook de allernieuwste geneesmiddelen in ons land snel op de markt te brengen en te laten terugbetalen. Zelfs als het prijskaartje daarvan aanvankelijk misschien wat hoger uitvalt. De baten wegen op termijn maatschappelijk zwaarder door dan de kosten. En ook om andere redenen. Als ons land minder aantrekkelijk wordt om nieuwe geneesmiddelen te lanceren, dan maakt het zichzelf op termijn minder aantrekkelijk voor klinische proeven waar veel patiënten in België baat bij hebben. Zeker als we vaststellen dat die nieuwe geneesmiddelen in andere landen wel op de markt komen.
Het is dus géén goed idee om de budgettaire factor altijd te laten primeren. Op termijn betalen we daar sowieso de rekening voor, medisch, maatschappelijk en economisch. Last but not least moeten we de stijgende algemene uitgaven in de gezondheidszorg in een juist perspectief plaatsen. We worden met z’n allen gezonder ouder. Dat is een maatschappelijke trend die onvermijdelijk met een prijskaartje komt.