Zink en de bijproducten van de zinkproductie, zoals germanium, indium en gallium, zijn onmisbaar voor groene energietechnologie. Ze beschermen windturbines en zonnepanelen. Het zijn ook bouwstenen voor het elektriciteitsnet en ze spelen een belangrijke rol in nieuwe batterijtechnologie. Zelf is zink geen zeldzaam metaal, maar de sector roept op tot waakzaamheid. ‘De energiecrisis heeft een zware impact, en we moeten beseffen dat de groei van de zinkindustrie van strategisch belang is.’
Even de puntjes op de i: als metaal op zich staat zink niet op de lijst van zeldzame of strategisch belangrijke metalen in de Critical Raw Materials Act van de Europese Commissie. Die bevat een lijst van 37 grondstoffen die als ‘kritiek’ worden beschouwd vanwege hun belang in (energie)technologie en potentiële risico’s op vlak van beschikbaarheid. De wet is als het ware een evolutie van de driejaarlijkse oefening die Europa voordien deed om een lijst bij te houden van deze kritieke grondstoffen.
‘In Europa, net als in de rest van de wereld, zijn vraag en aanbod voor zink globaal genomen goed in evenwicht’, zegt Kamila Slupek, Sustainability Director bij Eurometaux, de Europese metalenfederatie. Ze verwijst naar een recente studie van de KU Leuven, die de wereldwijde vraag naar zink voor 2030 op 20 miljoen ton legt, en op 25 à 27 miljoen ton tegen 2050, gedreven door de verdere vergroening van de energiebevoorrading en de industrialisering van de groeilanden.
Kwetsbare keten
Dat zijn niet meteen astronomische groeicijfers. ‘In Europa is de huidige en toekomstige vraag naar zink in principe inderdaad afgedekt door de bestaande mijn- en smeltcapaciteit. Maar de energiecrisis heeft wel aanzienlijke uitdagingen met zich meegebracht, waarbij op een bepaald moment zowat de helft van de Europese productiecapaciteit voor zink plat lag. Intussen liggen er nog steeds een aantal Europese zinksmelters stil en rijst de vraag of ze ooit weer online gaan komen. Europa moet opletten dat die capaciteit niet voorgoed vertrekt naar regio’s waar de stroomprijs en de totale productiekosten lager liggen omdat er volgens andere normen gewerkt wordt’, zegt Slupek.
In Europa kan de huidige en toekomstige vraag naar zink worden gedekt door de bestaande smeltcapaciteit van zowel Europees als geïmporteerd zinkconcentraat, op voorwaarde dat de huidige capaciteit in bedrijf blijft.
Op zo’n moment zou Europa afhankelijk(er) worden van import om aan zink te geraken. Geen aantrekkelijk perspectief, nadat eerder dit jaar al bleek hoe kwetsbaar die internationale aanvoerketen kan zijn toen China besliste om de export van enkele belangrijke metalen uit strategische overwegingen te beperken.
Cruciale industrie
Howard Winbow, Director European Affairs van de International Zinc Association treedt Slupek bij. ‘Zink is dan misschien geen kritiek materiaal vanuit het perspectief van vraag en aanbod, maar de industrie op zichzelf is cruciaal en zink is een strategisch materiaal voor een koolfstofarme economie.’
Om staal te beschermen tegen de verwoestende en dure effecten van corrosie is zink ongeëvenaard. Zinkcoatings verlengen de levensduur van gebouwen, bruggen, tunnels, spoorwegen, snelwegen, auto's, wind- en zonneparken, elektriciteits- en communicatienetwerken en nog veel meer. Zink speelt ook een cruciale rol in het mogelijk maken van groene technologieën zoals zonne- en windenergie.
‘Zink is simpelweg fundamenteel voor alle technologieën die Europa moeten helpen om de ambitieuze net zero-doelstellingen te behalen’, aldus Slupek.
Veelbelovende technologie
Als batterijmetaal heeft zink mogelijks een nog grotere rol te spelen. Vandaag wordt zink al gebruikt in kleine AA- en AAA-batterijen. Intussen wordt er gewerkt aan nieuwe oplaadbare batterijen op basis van zink, met veelbelovende eigenschappen op het vlak van productiekosten, veiligheid, beschikbaarheid van materialen en recycleerbaarheid.
‘Lithium-ion batterijen blijven vandaag de leidende technologie voor EV-batterijen dankzij hun lagere gewicht’, erkent Winbow. ‘Maar in de batterijmarkt is de taart zo snel aan het groeien dat er ook ruimte is voor – en nood is aan – andere metalen. Dit is goed nieuws voor de bevoorradingszekerheid. Meer batterijcapaciteit ondersteunt het elektriciteitsnet bij de pieken en dalen die eigen zijn aan het opwekken van stroom via wind en zon. Extra capaciteit kan ook als back-up dienen voor essentiële diensten en gebouwen, zoals ziekenhuizen.’
Kritieke materialen
En dan is er nog een element dat maakt dat de Europese zinkindustrie van strategisch belang is: de bijproducten van zinkproductie. Bij het produceren van zink komen andere metalen vrij die wél op de lijst van kritieke materialen staan van de Critical Raw Materials Act, zoals germanium, indium en gallium.
Simpel gesteld: om aan een metaal als germanium te geraken, dat zeer belangrijk is voor de productie van glasvezel en computerchips, heb je zinkindustrie nodig. Het zijn net dat soort van metalen waarvoor Europa vandaag heel erg afhankelijk is van landen zoals China.
Zink is dan misschien geen kritiek materiaal vanuit het perspectief van vraag en aanbod, maar de industrie op zichzelf is wel cruciaal.
Strategisch belang
‘Het besef groeit dat de Europese zinkindustrie ook vanuit dat perspectief van strategisch belang is voor de EU’, zegt Slupek. ‘Europa moet de omstandigheden creëren om die germaniumproductie mogelijk te maken in onze zinksmelterijen. Het is een bijkomend argument om de zinkproductie in Europa te ondersteunen en levensvatbaar te houden.’
Dat bevestigt ook Winbow. ‘Zink is door Europa erkend als ‘carrier-metaal’ voor die zeldzame metalen.’ Niks dan goed nieuws dus? Winbow is op zijn hoede. ‘Zelfs als we er morgen in slagen om de vergunningsprocedure van een nieuwe mijn of smelter snel en efficiënt af te handelen, duurt het nog enkele jaren vooraleer die nieuwe capaciteit online komt.’
En intussen mag de aandacht niet verslappen voor de reeds aanwezige capaciteit, die kreunt onder de hoge energieprijzen. ‘De focus van de EU op de langetermijndoelen is lovenswaardig, maar we mogen niet uit het oog verliezen dat er op korte termijn steun nodig is om de huidige capaciteit op peil te houden’, oordeelt Winbow.