De CO2-uitstoot van de wereldwijde scheepvaart verminderen is een cruciaal element in de strijd tegen de klimaatverandering. De sleutel om die energietransitie te realiseren, is een koolstofneutrale brandstof. Brandstoffen op basis van groene waterstof lijken daarbij het meest aanspraak te kunnen maken op de titel ‘transportbrandstof van de toekomst’. Reden voor Trafigura, een van 's werelds grootste handelaars in grondstoffen en multi-metalenproducent Nyrstar om daar sterk op in te zetten.
Eind vorig jaar kondigde Trafigura een investering aan om de bouw te onderzoeken van een commerciële productiefaciliteit van groene waterstof in Australië, op de site van Nyrstar’s zinksmelter in Port Pirie. Ook in Denemarken loopt een soortgelijk initiatief. Head of Fuel Decarbonisation, Rasmus Bach Nielsen is één van de trekkers van de energietransitie bij Trafigura. Hij gelooft sterk in de toekomst van groene methanol en groene ammoniak – van waterstof afgeleide brandstoffen - als transportbrandstof van de toekomst.
‘Trafigura is als wereldwijde handelaar in grondstoffen een groot gebruiker van schepen en we beseffen dat het koolstofvrij maken van de maritieme industrie essentieel is om de CO2-uitstoot wereldwijd te verminderen. 80 procent van de wereldhandel wordt per schip getransporteerd en zorgt voor 3 procent van de door mensen veroorzaakte CO2-uitstoot’, benadrukt Rasmus Bach Nielsen.
Helaas tonen studies aan dat de broeikasgasemissies van de mondiale maritieme sector alleen maar toenemen. ‘Volgens een onderzoek van het IMO (Internationale Maritieme Organisatie) dat in augustus 2020 werd gepubliceerd, zullen de emissies tegen 2050 met 130 procent zijn gestegen ten opzichte van 2008 als er niet dringend maatregelen worden genomen’, aldus Rasmus Bach Nielsen.
Koolstoftaks
Samen met de Texas A&M University zette Trafigura in 2019 een studie op naar de transportbrandstof van de toekomst. Koolstofarme brandstof bleek de ideale oplossing, maar er zijn nogal wat onzekere factoren die verhinderen om die brandstof op grote schaal te produceren. Alleen al de prijs van groene ammoniak en groene methanol ligt meer dan twee maal zo hoog als deze van klassieke brandstof.
Koolstofarme brandstoffen zijn de ideale oplossing, maar zolang de prijskloof met klassieke brandstoffen te groot is, zal niemand die stap zetten.
‘Het is een klassiek voorbeeld van de kip of het ei’, weet Rasmus Bach Nielsen. ‘Om de maritieme sector koolstofvrij te maken, zijn er op waterstof gebaseerde brandstoffen nodig. En uiteraard een markt die voldoende vraag creëert. Maar zolang de prijskloof zo groot is, zal niemand die stap zetten. Daarom publiceerden we in september 2020 een whitepaper met het voorstel om een heffing – geleid door IMO – in te voeren op koolstofintensieve scheepsbrandstoffen.’
Waar er eerst het nodige scepticisme heerste, ziet Rasmus Bach Nielsen nu een enorme mentaliteitsverandering, en een bereidheid om te overwegen een prijs op koolstof te zetten. Het is een essentiële stap naar de commerciële productie van op waterstof gebaseerde brandstoffen. Japan, voortrekker binnen de IMO, heeft zelfs een voorstel gedaan voor een wereldwijde koolstofheffing, geïnspireerd door het Trafigura-witboek.
Voortrekkersrol
Het is vrij uniek dat een grote speler zelf met de vraag komt om een markt te reguleren. Maar Trafigura staat er niet alleen voor. ‘We zijn ook medeoprichter van The First Movers Coalition, een accelerator voor koolstofvrije technologie, opgericht tijdens de VN-klimaatconferentie COP26 in november 2021. En we zijn lid van de Getting to Zero Coalition, een partnership tussen Global Maritime Forum, Friends of Ocean Action en het World Economic Forum. Maar we willen het daar niet bij laten. De investeringen in Australië en Denemarken tonen dat het ons menens is.’
Daarnaast sponsort Trafigura de ontwikkeling van een groene ammoniak-scheepsmotor van motorenbouwer MAN. Het leidde tot het engagement om tegen 2030 zes schepen - 18 procent van de eigen vloot - in de vaart te nemen die groene ammoniak als primaire brandstof gebruiken.
In 2021 investeerde Trafigura in H2 Energy, een Zwitserse pionier in groene waterstofproductie, -opslag en -distributie voor tankstations en industriële klanten. ‘Wij hebben de joint venture H2 Energy Europe opgericht om groene waterstof-ecosystemen in heel Europa te ontwikkelen, met een eerste project in Denemarken voor de bouw van Europa’s grootste ‘Power-to-X-installatie’ in Europa’, zegt Rasmus Bach Nielsen. Die PtX-installatie zal hernieuwbare energie omzetten in waterstof dat gebruikt zal worden in diverse industriëen, met een grote focus op waterstoftrucks.
We zijn ervan overtuigd dat waterstof en ammoniak potentiële brandstoffen zijn voor zowel de scheepvaart als het wegvervoer.
Trafigura bevindt zich samen met het investeringsfonds Kopenhagen Infastructure Partners en groene brandstof-expert Hy2gen ook in de FEED-fase (Front-End-Engineering-Design) van een grote groene ammoniakproductiefaciliteit in Sauda (Noorwegen). De site mikt in eerste instantie op een productiecapaciteit van 210.000 ton groene ammoniak per jaar. ‘De finale investeringsbeslissing hangt van de afzetmarkt voor deze brandstoffen. Maar daarvoor moet de kostenkloof tussen koolstofvrije brandstoffen en de fossiele brandstoffen die we vandaag gebruiken, worden overbrugd’, zegt Rasmus Bach Nielsen.
Port Pirie
De productie van waterstof heeft ook voordelen voor de zinksmelterijen van Nyrstar, weet Todd Milne, Global Head of Environment bij Nyrstar. ‘We plannen de bouw van een productiefaciliteit van groene waterstof op onze Australische site in Port Pirie. Als dit project doorgaat, zullen de waterstof, geproduceerd met behulp van hernieuwbare energie, en de zuurstof die tijdens de waterstofproductie wordt geproduceerd, een belangrijke bijdrage leveren aan de decarbonisatie.’
In eerste instantie zal de waterstof worden gebruikt voor de productie van groene ammoniak en voornamelijk bestemd zijn voor export. De zuurstof zal in een nabijgelegen faciliteit van Nyrstar worden gebruikt. ‘Port Pirie ligt op een belangrijke transportroute tussen de mijnbouw in Opper-Zuid-Australië en hoofdstad Adelaide. En er is ook een havenfaciliteit’, aldus Todd Milne. ‘Dat is een bijkomend argument om de waterstofinstallatie daar te vestigen. Samen met Trafigura zijn we ervan overtuigd dat waterstof en ammoniak potentiële brandstoffen zijn voor zowel de scheepvaart als het wegvervoer.’
Commercieel levensvatbaar
De studie van 5 miljoen Australische dollar, gezamenlijk gefinancierd door Trafigura en de Zuid-Australische staatsregering, moet eind 2022 leiden tot een definitieve investeringsbeslissing. Als het project wordt goedgekeurd, begint de bouw van de productiefaciliteit in 2023.
Nu is het een kwestie van het afronden van de studie naar de commerciële levensvatbaarheid en het verzamelen van het nodige kapitaal. ‘Maar we verwachten dat de markt voor koolstofarme brandstof snel gaat evolueren. De banden van Trafigura met de scheepvaart en hun motivatie om de scheepvaart koolstofvrij te maken, zijn belangrijke hefbomen om die markt rijp te maken’, zegt Rasmus Bach Nielsen.