De metaalsector staat voor tal van uitdagingen en kansen. Patrick Van den Bossche van technologiefederatie Agoria en Guy Thiran van Eurometaux blikken vooruit. ‘Wij zijn bereid om veel te investeren, maar dan moeten de voorwaarden goed zijn.’
De metaalsector heeft een lange geschiedenis in België. De meeste metaalverwerkende bedrijven hebben hier al meer dan 100 jaar voet aan grond. ‘In andere landen is de metaalsector misschien groter, maar de bedrijven in België zijn met hun kennis de hoogtechnologische weg ingeslagen’, zegt Patrick Van den Bossche, Lead Sustainability bij Agoria.
België telt 34 bedrijven in de metaalsector, met 8.000 werknemers en een gezamenlijke omzet van 13,7 miljard euro. ‘Voor ons is omzet echter niet de juiste indicator, omdat metaalprijzen schommelen’, zegt Van den Bossche. Dat de sector ambitieus is, blijkt uit het stijgende investeringspeil dat met 251 miljoen euro op het hoogste niveau staat in meer dan 10 jaar.
De Belgische metaalsector investeert sterk in innovatie, wat de industrie mooie perspectieven biedt. ‘Dat is belangrijk in een competitieve wereldmarkt waarin China goed is voor ongeveer de helft van de productie van alle metalen. De prijs voor een ton koper is hetzelfde in China als in Europa, terwijl de kostenstructuur helemaal anders ligt. Het is onze R&D die maakt dat wij uniek zijn in de metaalwereld’, benadrukt Van den Bossche.
Als je niet weet of elektriciteit hier binnen vijf jaar nog betaalbaar is, ga je niet investeren in Europa.
De savoir faire van onze bedrijven zal ook in de toekomst een troef zijn. Dat heeft veel te maken met de groene transitie waar we voor staan. De metaalsector is immers erg energie-intensief.
Recyclage
Omdat metaalbedrijven prijsvolgers zijn die de gangbare marktprijzen hanteren, kunnen ze stijgende energieprijzen maar moeilijk doorrekenen. Voor hen is het een hele uitdaging om competitief te blijven.
‘Voor aluminium- of zinkbedrijven bedraagt de energieprijs 40 procent van het kostenplaatje. Betaalbare energieprijzen zijn voor ons noodzakelijk om te kunnen concurreren met andere markten’, zegt Guy Thiran, Directeur-Generaal van sectorfederatie Eurometaux.
‘De winst die we kunnen boeken door nog energie-efficiënter te worden, is relatief beperkt’, zegt Van den Bossche. ‘De hoge energieprijzen dwingen de sector nu al om erg energie-efficiënt te werken. De echte winst zit in het afscheid nemen van fossiele brandstoffen.’
Bedrijven kunnen groene energie aankopen of zelf investeren in groene stroom. Maar de wind- en zonneparken, die al op heel wat sites staan, zijn niet voldoende. ‘De uitdaging voor onze sector is om in de toekomst voldoende CO2-vrije elektriciteit te hebben aan competitieve prijzen en zo het productieproces te decarboniseren’, aldus Van den Bossche.
Recyclage is daarbij een belangrijke troef. Door gerecycleerd aluminium te gebruiken daalt de CO2-uitstoot met 95 procent ten opzichte van het gebruik van nieuw aluminium.
In België is ongeveer 60 procent van het geproduceerde metaal afkomstig uit recyclage. Daarmee doet ons land het beter dan het Europese gemiddelde dat op 50 procent ligt. Wereldwijd gaat het maar over 18 procent.
Digitale druk
Voor de metaalsector betekenen duurzame uitdagingen ook duurzame kansen. Metalen zijn onmisbaar in de ontwikkeling van windmolens, zonnepanelen, elektrische voertuigen en batterijen.
‘Voor elektrische voertuigen heb je bijvoorbeeld kobalt nodig voor de batterijen. Nu al gaat meer dan 40 procent van het kobalt naar het elektrische wagenpark, en dat zal nog stijgen’, zegt Van den Bossche. ‘Maar ook de vraag naar een aantal basismetalen zoals koper zal toenemen als gevolg van de switch naar elektrisch rijden. En om het extra gewicht van batterijen in auto’s te compenseren, zal er steeds meer aluminium gebruikt worden.’
Niet enkel de groene transitie stuwt de vraag naar metalen. Ook de digitale evolutie speelt een grote rol. Beide evoluties zetten druk op de aanvoer van grondstoffen.
‘We moeten alle mogelijke bevoorradingsbronnen optimaliseren, te beginnen met de Europese’, zegt Guy Thiran. ‘Wij beschikken over de beste ontginnings- of recyclingtechnieken. Als we die niet gebruiken, lopen we het risico afhankelijk te worden van regio's waar de ecologische en sociale omstandigheden minder gunstig zijn. Maar wanneer materialen niet op Europese bodem beschikbaar zijn, moeten we ze wel elders halen.’
Om het extra gewicht van batterijen in auto’s te compenseren, zal er steeds meer aluminium gebruikt worden.
‘Om aan de stijgende vraag te kunnen voldoen, moeten we nog meer inzetten op de circulaire economie en moeten bedrijven nog efficiënter worden in het ontginnen en recycleren. Metalen hebben bovendien het grote voordeel dat ze bijna eindeloos gerecycleerd kunnen worden.’
Win-win
'In Europa is de kwaliteit van metaalrecyclage state of the art. We kunnen zowat alles recycleren’, zegt Thiran. ‘De uitdaging is niet zozeer de technologie, maar het feit dat we het materiaal moeten krijgen. De recyclagecapaciteit moet gevoed worden. We moeten ervoor zorgen dat materialen in Europa blijven, in plaats van dat ze aan de andere kant van de wereld verkocht worden. Daar is de performantieratio soms maar 20 procent, terwijl het hier 90 procent kan zijn.’
De toekomst van de Europese metaalsector is afhankelijk van de toegang tot betaalbare hernieuwbare energie, grondstoffen, ruwe materialen en materialen om te recycleren om de groene economie te ondersteunen.
‘Wij zijn bereid om veel te investeren, maar dan moeten de voorwaarden goed zijn. Als je niet weet of elektriciteit hier binnen vijf jaar nog betaalbaar is, investeer je niet in Europa, maar daar waar de prijzen gegarandeerd zijn. Of in IJsland, waar er geothermische energie is’, zegt Thiran.
‘Het moet win-win zijn: voor ons leefmilieu, maar ook voor de industrie. Als de investeringen elders plaatsvinden, is het een verlies-verlies situatie: we importeren uit plaatsen waar de ecologische afdruk groter is en onze industrie lijdt daaronder.’