Zinkproducent Nyrstar is één van de grote elektriciteitsverbruikers van ons land. De sites in Balen en Pelt nemen ongeveer 1,5 procent van het Belgische stroomverbruik voor hun rekening, te vergelijken met een stad als Leuven. Ondanks dit hoge verbruik brengt Nyrstar de bevoorradingszekerheid van ons energienet niet in gevaar. Integendeel, Nyrstar zorgt mee voor een duurzame stabilisering van de stroomprijs.
De productie van zink is in wezen het stapsgewijs raffineren van zinkhoudende ertsen en secundaire zinkoxides afkomstig uit de recyclage van verzinkt staal.
‘In de eerste stap van het proces produceren we veel warmte die we hergebruiken in de tweede stap van het proces. Pas in de laatste fase, de elektrolyse, gebruiken we externe energie. Hiervoor hebben we heel veel elektriciteit nodig’, zegt Philip Eyckmans. Als Global Category Manager Energy is hij verantwoordelijk voor de wereldwijde inkoop van energie voor Nyrstar.
Dat hoge elektriciteitsverbruik heeft echter geen gevolgen voor de bevoorradingszekerheid van ons energienet. ‘Onze stroomafname zal nooit het elektriciteitsnetwerk verstoren’, aldus Eyckmans. ‘Al sinds tientallen jaren kan de netwerkbeheerder onze elektrolyse afschakelen, mocht er zich een incident op het net voordoen.’
Flexibele productie
Bovendien heeft Nyrstar veel geïnvesteerd in een snel en goed aanpasbaar productieproces. ‘Het begin van de energiecrisis in 2021 heeft ons geholpen om heel flexibel te worden. Vandaag kunnen we in realtime onze productie op- of afschalen in functie van de beschikbaarheid van wind- of zonne-energie.’
Ruim de helft van de elektriciteit die Nyrstar in België gebruikt komt van hernieuwbare bronnen. ‘Ongeveer 15 procent wordt op onze sites zelf geproduceerd, de rest kopen we aan. Zowel in Balen als Pelt staan windmolens en is er een zonnepark. Het zonnepark in Balen is met 100 megawattpiek nog altijd het grootste van België. Windmolens bijplaatsen kan niet meer, maar voor zonne-energie is er nog ruimte’, aldus Eyckmans.
Stabiele prijzen
Ook voor de consumenten is die flexibele productie een goede zaak, beweert hij. ‘Door onze productie te variëren blijven de prijzen voor elektriciteit stabiel. In de zomer van 2022 hadden we extreem hoge prijzen voor elektriciteit. Wij hebben toen onze afname met ongeveer honderd megawatt verminderd. Als we dit niet hadden gedaan, dan was de vraag naar elektriciteit op die piekmomenten nog hoger geweest en zou de prijs nog meer gestegen zijn.’
Europa duwt heel hard om oplossingen te vinden voor potentiële overbelastingen van het elektriciteitsnet bij hoge productie van zonne- en windenergie. Onze virtuele batterij is hier een oplossing voor.
Nyrstar blijft overigens flexibel produceren. ‘Want ook al zijn de prijzen gezakt, soms zijn ze nog te duur en verminderen we onze productie. Op die manier zorgen we ervoor dat die prijsstijgingen beperkt blijven voor iedereen.’
Virtuele batterij
Het heeft Nyrstar doen inzien dat er in deze manier van produceren wel potentieel zit. ‘Wij kunnen onze kosten drukken en voor de maatschappij is het een goede zaak. Daarom werken we nu op een heel concreet project, de virtuele batterij.’
Daarvoor wil Nyrstar extra elektrolysecapaciteit bouwen. ‘Dit moet ons toelaten om meer te produceren wanneer er heel veel duurzame elektriciteit wordt geproduceerd en de prijzen laag zijn.’
Dat vraagt niet alleen investeringen in extra elektrolysecapaciteit, ook het tussenproduct in zinkproductie, het zinksulfaat, moet kunnen worden gestockeerd in buffervaten. Een aanzienlijke, maar haalbare investering, vindt Eyckmans.
Europese oplossing
Het project zit momenteel in de studiefase, want er liggen nog een aantal obstakels op de weg. ‘Eerst en vooral hebben we een verzwaring van het elektriciteitsnet nodig. Die is momenteel niet beschikbaar, maar we zijn met Elia in onderhandeling over een contract zonder garanties. Stel dat er in de regio plots veel vraag naar elektriciteit is op een moment dat er weinig hernieuwbare energie geproduceerd wordt, dan zullen wij minder moeten afnemen.’
Daarnaast rekent Nyrstar op de nodige ondersteuning van de overheid, via subsidiëring of op een andere manier. ‘Europa duwt heel hard om oplossingen te vinden voor potentiële overbelastingen van het elektriciteitsnet bij hoge productie van zonne- en windenergie. Onze virtuele batterij is hier een oplossing voor. Dat vindt ook Elia, die ons als voorbeeld neemt om aan te tonen hoe je de problematiek kan beheren.’
Level playing field
Tot slot moet ook de prijs van elektriciteit competitief zijn. ‘Zink is een commodity-product, het wordt over heel de wereld gemaakt. Als wij in Europa veel hogere kosten hebben dan de rest van de wereld, bestaat het risico dat de productie hier verdwijnt. Ik denk niet dat er een regio in de wereld is waar de non-ferro metaalproductie belangrijker is dan hier. Het hele ecosysteem van aanvoer, productie en distributie is top.’
Dus moeten de Europese landen een beleid hebben om de prijs van elektriciteit competitief te houden en eventueel wat kosten op zich te nemen. ‘We zien dat landen als Duitsland en Frankrijk hier vrij ver in gaan. België en Vlaanderen doen hun best om te volgen en het is echt belangrijk dat ze dit blijven doen. We zijn een klein land met minder geld dan die grote landen. Zonder overheidssteun lukt het niet. De energietransitie zal niet slagen als de overheid geen oog heeft voor de creatie van een level playing field met andere Europese lidstaten.’