Taksmanagers in de bancaire industrie stonden traditioneel in voor het boeken en beheren van de fiscale kosten. Sedert de financiële crisis worden ze geconfronteerd met ingrijpende nieuwe regelgeving.
In vele landen wordt een stortvloed aan nieuwe fiscale maatregelen voor banken afgekondigd. Dit gebeurt vooral vanuit een bezorgdheid naar meer transparantie en voor het bestrijden van misbruiken maar vaak ook willen de overheden zo hun budgettaire tekorten aanvullen. De ingrijpende verplichtingen dwingen fiscale departementen hun prioriteiten grondig te herzien. We sommen kort de belangrijkste types maatregelen op:
1. Transparantie rond belastingkost verhoogt
Een aantal maatregelen hebben tot doel de transparantie te verhogen omtrent de werkelijke belastingkost van financiële groepen. Zo wil men de strijd aanbinden tegen te agressieve belastingplanning. In deze context kaderen het Base Erosion and Profit Shifting-initiatief, kortweg BEPS, van de OESO en het actieplan van de EU tegen belastingfraude en belastingontwijking.
Daar komt ook de 'country-bycountry'- rapportering bij kijken, zoals opgenomen in de CRD IV-richtlijn (‘Capital Requirements Richtlijn’). Zo zal de fiscus in de toekomst over meer informatie beschikken inzake de globale fiscale toestand van een groep en sneller kunnen ingrijpen bij misbruiken. Concrete maatregelen zijn er voorlopig nog niet. Duidelijk is wel dat de fiscus meer aandacht zal hebben voor het eventueel gebruik van groepsentiteiten gevestigd in belastingparadijzen en van andere structuren gebruikt voor belastingplanning.
2. Belastingontwijking door particulieren wordt aangepakt
Er zijn ook een aantal maatregelen die zich richten tegen belastingontwijking door particulieren. Hier focust de regelgever zich vooral op niet door de fiscus gekende activa die aangehouden worden bij buitenlandse financiële instellingen. De meest in het oog springende maatregel is het Amerikaanse FATCA-regime, met zeer gedetailleerde en complexe regels betreffende de vereiste rapportering over de activa en inkomsten van Amerikaanse klanten aan de Amerikaanse fiscale autoriteiten.
FATCA brengt grote implementatiekosten met zich mee voor financiële instellingen overal ter wereld. Het regime wordt waarschijnlijk in de toekomst uitgebreid naar andere landen. De OESO heeft al voorstellen gedaan om automatische informatie-uitwisseling door financiële instellingen te globaliseren, en de Europese Commissie is vast van plan om dergelijke rapportering op te leggen aan alle lidstaten.
Ook wil ze snel de Spaarrichtlijn uitbreiden tot levensverzekeringsproducten en fondsen zonder Europees paspoort, teneinde deze producten op dezelfde manier als andere beleggingsproducten te behandelen en de aangifteplicht beter af te dwingen.
3. Vertraging bij definiëring en implementatie van taksen op financiële transacties
Financiële transactietaksen, zogenaamde Tobin-taksen, zijn in theorie gericht tegen speculatieve transacties, ze beogen zand in het raderwerk te strooien. In de praktijk worden vrijwel alle transacties getroffen, met inbegrip van indekkingsverrichtingen, die een risicoverlagend effect beogen.
De voorgestelde Europese transactietaks zal niet alleen een belangrijke implementatiekost met zich meebrengen, maar zal ook de winsten van de langzaam heroplevende financiële sector aantasten omwille van de taks op eigen transacties en de mate waarin deze taks eventueel niet zou kunnen doorgerekend worden. De lopende politieke discussies vertragen bovendien de goedkeuring van het voorstel. Door het uitblijven van een Europese richtlijn hebben heel wat Europese lidstaten intussen hun eigen financiële transactietaksen ingevoerd. Daardoor worden financiële instellingen nu geconfronteerd met verschillende nationale regimes, in plaats van met een eengemaakte Europese aanpak.
4. Bankentaksen drukken op het resultaat
Deze banktaksen zijn bedoeld als vergoeding voor de impliciete garantie die de overheid aan de banken geeft, of als vergoeding voor de depositobescherming die de staat aan de klanten van de banken garandeert. Deze taks wordt hoofdzakelijk berekend als percentage op de uitstaande deposito’s en/of bepaalde activa of eigen vermogen. In veel gevallen gaat het over een zware kost voor de banken en is er discussie over de manier en basis van berekening. Buitenlandse bijhuizen worden soms zowel in hun thuisland als in hun land van vestiging belast.
5. Nieuwe regelgeving met fiscale impact
Naast deze specifieke fiscale maatregelen zijn er tal van ontwikkelingen op reglementair vlak waar te nemen die ook op fiscale gebied consequenties hebben. Hieronder vallen de nieuwe kapitaalvereisten om te voldoen aan Basel III en CRD IV.
Verder zijn er ook de voorgestelde UCITS V-richtlijn met het oog op het beter informeren van de consumenten en het grensoverschrijdend verkeer te vereenvoudigen en de AIFM-richtlijn voor beheerders van alternatieve fondsen teneinde geharmoniseerde regels in te voeren. Ook hier moet de fiscale directie zich rekenschap geven van de fiscale aspecten van de herstructureringen die deze nieuwe regelgevingen met zich mee kunnen brengen.