Over pakweg tien jaar bestaat een medische controle wellicht niet meer uit een consult bij de arts of een andere gezondheidswerker. Sensoren, camera’s en robotscanners screenen permanent of u gezond bezig bent. Dankzij hoogtechnologische toepassingen kunnen we omschakelen van cure naar care. En maar goed ook, want hiermee houden we onze hoogkwalitatieve gezondheidszorg betaalbaar.
‘Er zat geruime tijd tussen de uitvinding van de stethoscoop en de inburgering ervan in de dokterskabinetten, vertelt dokter Nina Watté, radioloog in opleiding. ‘Hetzelfde maken we nu mee met AI-oplossingen. Ze zijn zo krachtig dat wanneer ze uiteindelijk hun rechtmatige plaats innemen, ze de stethoscoop misschien wel als symbool zullen verdringen. We staan aan de vooravond van een omwenteling van onze gezondheidszorg, die veel meer gebaseerd is op datagestuurde technologische mogelijkheden.
‘Artificiële Intelligentie is als de nieuwe formule E voor zorgverleners, waarbij de algoritmen de co-piloot zijn en de zorgverleners begeleiden bij het besturen van hun auto's.
Smartphones, wearables en andere toestellen genereren enorm veel data, maar die komen nog niet in een medisch dossier terecht. Om het met een boutade te zeggen: uw supermarkt weet meer over uw eetgewoonten dan uw arts.’ Een concreet voorbeeld rond AI in de gezondheidszorg, haalt Watté uit de spoedradiologie in het universitair ziekenhuis van de VUB (UZ Brussel).
Om levensbedreigende pathologieën beter en sneller te kunnen opsporen worden vandaag al algoritmes gebruikt bij wervelfracturen in de hals en bij bloedingen in de schedel. Artificiële intelligentie analyseert automatisch de scans en signaleert onmiddellijk de meest kritieke gevallen. Zo wordt het werkschema van de radioloog aangepast waardoor patiënten verzekerd worden van de best mogelijke kans op een gunstige afloop. Zie het als de nieuwe ‘formule E’ voor radiologen, waarbij de algoritmen de co-piloot zijn en de radiologen begeleiden bij het besturen van hun auto's. Maar veel auto's staan nog geparkeerd, wachtend om te worden gevuld met brandstof. Hoe dan ook, blijft het uiteindelijk de arts die de gegevens moet interpreteren.’
Operationele en klinische voordelen
‘Met innovatieve techoplossingen verbeter je de ervaringen van patiënten en zorgverleners, verhoog je de gezondheid van de bevolking en houd je de kosten van de gezondheidszorg in bedwang.’
De digitale transformatie van de gezondheidszorg is niet alleen een zaak van artsen, zorgverleners en gezondheidsinstellingen. ‘Technologische oplossingen zullen een onmiskenbaar en ondersteunend onderdeel worden van de zorgverlening van de toekomst’, zegt Catherine Closset, Healthcare Lead bij Microsoft België. ‘Met innovatieve techoplossingen verbeter je de ervaringen van zowel patiënten als zorgverleners, verhoog je de gezondheid van de bevolking en houd je de kosten van de gezondheidszorg in bedwang.’
Die nieuwe technologische mogelijkheden functioneren grotendeels op basis van data. ‘Vlot toegang krijgen tot die data, is dan ook een belangrijke taak. Het is belangrijk om te evolueren van zogenoemde silo’s naar open standaarden, lokaal en internationaal. En dat uiteraard op een beveiligde manier en overeenkomstig alle wettelijke bepalingen.’
‘Initieel gaat het over het verzamelen van veel data’, bevestigt Tom Braekeleirs, directeur van het BlueHealth Innovation Center, dat start-ups in de gezondheidssector begeleidt. ‘Niet alleen binnen een pathologie, binnen een ziekenhuis, zelfs niet binnen een netwerk of zelfs maar een land. We moeten wereldwijd samenwerken om interessante datapunten te kunnen uitwisselen. Met respect voor privacy en lokale gevoeligheden. Ik heb hoge verwachtingen over confidential computing, waaraan Microsoft werkt. Algoritmes kunnen data dan verwerken zonder te decrypteren en dus zonder privacy-issues.’
Closset illustreert de voordelen van data-uitwisseling met een voorbeeld uit Finland, een pionier in digitale gezondheidszorg. ‘In het netwerk van de 26 instellingen die samen het universitair ziekenhuis van Helsinki (HUS) vormen, leidde het centraal verzamelen van alle data tot een efficiëntere operationele werking, en tot klinische vooruitgang. Artsen krijgen een waarschuwing als prematuur geboren baby’s bloedvergiftiging dreigen op te lopen. Ze hebben dan 48 uur om de symptomen te bekijken en de juiste behandeling op te starten.’
‘Digitalisering mag geen extra belasting voor de gezondheidwerker betekenen. Technologie moet hem helpen, zodat hij meer tijd krijgt voor de patiënt.’
‘Als je nog een stap verder gaat, kunnen onze partners op basis van zulke open standaarden ook nieuwe businessmodellen ontwikkelen’, zegt Closset. Wordt een dokter dan overbodig? ‘Machines kunnen enorm veel data met elkaar vergelijken, dat doen ze veel efficiënter dan de mens. Maar het gaat erom wat je met die gegevens doet. Om effectief in te grijpen, heb je nog altijd een menselijke tussenkomst nodig’, antwoordt Tom Braekeleirs.
‘Technologie zal altijd een assisent zijn ten behoeve van de hulpverlener, niet ter vervanging. Robots komen niet in de plaats van zorgverleners, dat geloof ik rotsvast. Trouwens, digitalisering mag nooit een extra belasting voor de gezondheidwerker betekenen. De technologie moet hem of haar helpen zodat hij of zij meer tijd krijgt voor de patiënt. Uiteindelijk kiest niemand voor de zorgverlening om achter een computer te zitten.’
Breed ecosysteem
Innovatie kan onze gezondheidszorg betaalbaar houden, vindt Tom Braekeleirs. ‘De behoeften groeien doodat de bevolking vergrijst en er meer chronische zieken bijkomen. Als je de huidige budgetten voor gezondheidszorg lineair doortrekt, dan ontploffen de overheidsfinanciën. Van 13 procent van ons bruto binnenlands product naar 30 procent. Innovatie en digitalisering bieden een antwoord om het kwalitatief hoogstaande niveau van zorg in ons land betaalbaar te houden. Dat kan door schaalvergroting en nieuwe businessmodellen, altijd binnen het juiste wettelijk en ethisch kader.’
BlueHealth Innovation Center stimuleert ondernemerschap bij artsen, verpleegkundigen en zorgprofessionals, maar ook bij andere spelers met een goed zakenidee. Daarmee wil het jonge ondernemers koppelen aan concrete behoeften in de zorgsector. ‘We brengen actoren en bedrijven samen in een breed ecosysteem. Microsoft is onze IT-partner, naast bijvoorbeeld een farmaceutisch bedrijf als UCB, leverancier van medische beeldvormingstoestellen Agfa HealthCare, kennisinstellingen en uiteraard ook de overheid.’
Nina Watté is een jonge arts en staat als het ware te popelen om mee te stappen in het verhaal van een gedigitaliseerde geneeskunde in ons land. ‘Alles gaat veranderen, dat merk je in Nederland en zeker in Scandinavië. Bij ons is eigenlijk alles aanwezig om een pioniersrol op te nemen, maar dan moeten we meer samenwerken, zowel artsen, maar ook de overheid, technologiebedrijven en universiteiten. Zeker in de opleiding van jonge zorgverleners is nog een hele weg af te leggen. En ja, ongetwijfeld krijgen we ook met kinderziektes te maken, maar dat mag ons niet tegenhouden’, besluit Watté.