Om zelf duurzaam te zijn, moet maatschappelijk verantwoord beleggen mee evolueren met zijn tijd. Vraagstukken zoals robotisering en privacy bijvoorbeeld vragen om een kritische evaluatie.
KBC Asset Management heeft een rijke traditie in maatschappelijk verantwoord beleggen (SRI). Toen de vermogensbeheerder 25 jaar geleden het eerste duurzame fonds lanceerde, was hij in België een pionier. Sindsdien zijn de ideeën over duurzaam beleggen wel flink veranderd. Om de vinger aan de pols te houden van wat leeft in de samenleving en van de evolutie van wetenschappelijke inzichten, doet KBC Asset Management een beroep op een adviesraad met externe experts.
Die SRI Advisory Board telt acht hoogleraren met specialisaties gaande van economie tot ethiek. Vier keer per jaar buigen zij zich samen met experts van de bank over de beleggingsmethodologieën. Een van de externe experts is Kurt Devooght.
‘De invulling van duurzaamheid moet blijven passen bij de maatschappelijke noden en opvattingen’, benadrukt de hoogleraar economie aan de KU Leuven. ‘In de beginjaren was SRI bijvoorbeeld sterk gericht op milieu. Later kwam er meer aandacht voor sociale aspecten en deugdelijk bestuur. Daarnaast bespreken we op de adviesraad nog andere zaken zoals dierenrechten en dierenwelzijn. Vandaar ook dat de adviesraad onlangs heeft beslist om de hele bontindustrie uit te sluiten uit ons beleggingsuniversum.’
Impact meten is weten
Terwijl Best-in-Class fondsen bedrijven en landen in portefeuille nemen die in hun sector het hoogst scoren op duurzaamheid, gaat Impact Investing een stap verder en wordt er gekozen voor bedrijven die via hun diensten of producten een duidelijke positieve impact hebben op de samenleving.
‘Onze analisten houden in de gaten welke bedrijven daarvoor in aanmerking komen’, vertelt Johan Fastenakels, hoofd van duurzaamheidsanalyse bij KBC Asset Management.
‘Daarna komen zij die voorstellen aan de SRI Advisory Board, die dan haar mening geeft. Vanuit hun expertise kunnen de acht hoogleraren bijvoorbeeld beoordelen of de technologie van het bedrijf al wat verouderd is, of dat er betere alternatieven bestaan. Daarnaast doen de experts ook een impactmeting om te controleren of die bedrijven effectief doen wat ze beloven.’
Dat laatste is niet altijd zo vanzelfsprekend, geeft Kurt Devooght aan. De hoogleraar economie aan de KU Leuven zit al meer dan 10 jaar in de adviesraad. ‘De vraag naar de exacte impact van een product, leidt soms tot pittige discussies. Zeker als dat product nog in de ontwikkelingsfase zit, of nog niet lang op de markt is. Goede informatie en data zijn cruciaal voor ons.’
KBC Asset Management biedt drie duurzaamheidsstrategieën aan. De eerste soort zijn Best-in-Class fondsen. Die selecteren alleen bedrijven die in hun sector de beste praktijken aan de dag leggen op ecologisch en sociaal vlak, en die de principes van deugdelijk bestuur naleven. Daarbij sluit de vermogensbeheerder wel bepaalde activiteiten uit, zoals wapenhandel, pornografie en dus ook bont.
‘Zo’n uitsluiting geldt telkens voor een jaar’, vertelt Johan Fastenakels, hoofd van duurzaamheidsanalyse bij KBC Asset Management. ‘Daarna doen we een nieuwe screening. Een kledinggroep kan bijvoorbeeld haar bontdivisie afgestoten hebben en nu wel in aanmerking komen.’
Een tweede duurzame strategie zijn thematische fondsen. Daarin zitten alleen bedrijven die een duurzame bijdrage leveren aan een concreet maatschappelijk probleem, zoals waterschaarste, klimaatverandering of energietransitie. Impact Investing tot slot, focust op aandelen van innovatieve bedrijven waarvan het product of de dienst een duidelijke positieve invloed heeft op de maatschappij.
Een mooi voorbeeld daarvan is Manila Water, een watervoorzieningsbedrijf uit de Filipijnen. Dat bedrijf is er in geslaagd om het aantal inwoners van de Filipijnse hoofdstad met toegang tot drinkbaar water op te trekken van 26 procent in 1997 tot 99 procent vorig jaar.
Andere criteria
De methodologieën achter deze strategieën zijn niet statisch, zoals het bontvoorbeeld al aangaf. Zo besloot de adviesraad onlangs om het staatspapier van groeilanden op te nemen in het belegbare universum. De screening gebeurt daarbij volgens de Best-in-Class benadering, waarvoor KBC Asset Management samenwerkt met onderzoeksbureau Sustainalytics. Bedrijven uit groeilanden zijn al veel langer een beleggingsoptie.
‘Dat vraagt wel een ander analysemodel dan wat we toepassen voor de westerse economie’, merkt Devooght op. ‘Mochten we even streng zijn, dan valt bijna in geen enkel van die opkomende landen te beleggen. We moeten op sommige vlakken wat meer door de vingers zien als we ook daar overheden en bedrijven willen stimuleren om duurzamer te zijn.’
‘Een uitsluiting van een bedrijf geldt telkens voor een jaar, daarna doen we een nieuwe screening.’
De SRI Advisory Board volgt nauwgezet op welke trends een grote impact kunnen hebben op duurzaamheid. Denk bijvoorbeeld aan het belang van privacy, of de impact van robotisering.
‘Er staan dagelijks futuristische verhalen in de krant over wat robots allemaal zullen kunnen, en wat het inplanten van computers in ons hoofd kan betekenen’, vertelt Devooght. ‘Dat heeft niet alleen een grote impact op de werkgelegenheid, maar het werpt ook ethische vragen op. In welke mate gaan robots de mens vervangen? Zit daar een gevaar? Het is belangrijk dat we daar vanuit de adviesraad een oogje in het zeil houden, en dat we de inzichten die uit onze discussies voortvloeien geleidelijk aan in onze methodologie opnemen.’
Codex
Aandeelhouder zijn, en dus stemrecht hebben op de algemene vergadering, komt ook met een verantwoordelijkheid voor de duurzame belegger. Daarom stelde een speciale commissie bij KBC Asset Management met interne en externe experts een codex op met meer dan honderd vaak voorkomende onderwerpen die op de algemene vergadering de revue kunnen passeren.
Daarbij hoort telkens een standpunt dat het stemgedrag bepaalt. ‘Jaarlijks krijgen wij ruim 1.500 resoluties op ons bord, maar dankzij die codex is dat behapbaar’, glimlacht Devooght. Een voorbeeld van zo’n topic is de samenstelling van de raad van bestuur.
‘Als daar geen enkele onafhankelijke bestuurder bij zit, stemmen wij per definitie tegen. Of als een bedrijf zich strategisch wil herpositioneren door bijvoorbeeld een steenkoolcentrale over te nemen, krijgt het daarvoor van ons een nee-stem.’ Dat betekent natuurlijk niet dat de vermogensbeheerder daarmee zijn slag thuishaalt. ‘Meestal lukt dat niet’, erkent Devooght.
‘Wij zijn natuurlijk niet de enigen die stemmen. Soms kunnen we door front te vormen met gelijkgestemde aandeelhouders wel dingen tegenhouden. Maar zelfs als dat niet lukt, is het mogelijk om invloed uit te oefenen. Als alle resoluties met dik 90 procent van de stemmen aangenomen worden, maar eentje met slechts 70 procent, dan zie je de nervositeit van het management toenemen. Vaak vragen ze ons dan waarom we tegen hebben gestemd. Zo proberen we een maatschappelijke impact te creëren.’
Bedrijven beseffen steeds meer dat ze via de dialoog met duurzame institutionele beleggers een vinger aan de pols kunnen houden van wat leeft bij hun aandeelhouders, merkt Fastenakels op. ‘Het bewustzijn groeit dat wij goede redenen hebben om te vragen wat we vragen. Zo moet de verloning voor het management bijvoorbeeld een prikkel bevatten om op de lange termijn te mikken, in plaats van op zoveel mogelijk omzet nu, omdat de bonus daarop berekend wordt.’
Duurzaam beleggen komt in veel tinten grijs
Voor wie met een zwart-witbril naar de wereld kijkt, is duurzaam beleggen eenvoudig: loopt er iets mis in een bedrijf, waardoor het niet langer spierwit is, dan vliegt het uit de portefeuille. Dat is gemakkelijk en het sust uw geweten. Maar die onderneming beseft dan niet wat er is gebeurd, of geeft er niet om, want u bent toch weg. Er is een andere mogelijkheid. Duurzame fondsbeheerders kunnen proberen om van binnenuit een impact te hebben op bedrijven. Door als aandeelhouder in naam van hun eigen beleggers te stemmen over resoluties kunnen ze dingen ten goede veranderen.
Bij KBC Asset Management vloeit dat stemgedrag voort uit standpunten waarover stevig overlegd werd en die zijn vastgelegd in een codex. Als we ons punt op de algemene vergadering niet binnenhalen, trekken we de deur trouwens niet automatisch achter ons dicht. We proberen de dialoog aan te gaan met het management en hen uit te leggen waarom we niet akkoord gaan, en hen zo tot verandering aan te zetten. Geef toe, dat is toch een veel sterkere maatschappelijke impact dan bedrijven simpelweg te aanvaarden of uit te sluiten?
Kurt Devooght, hoogleraar economie aan de KU Leuven en lid van de SRI Advisory Board bij KBC Asset Management