‘Je kunt de duurzaamheidswetgeving zien als een last, maar het is vooral een uitgelezen kans’

Wat bedraagt de CO₂-uitstoot van de hele keten? Hoe zit het met de loonkloof tussen mannen en vrouwen in jullie bedrijf? Hoeveel werkongevallen hebben jullie afgelopen jaar genoteerd? Binnenkort moet elk groot Europees bedrijf er jaarlijks over communiceren. ‘De Corporate Sustainability Reporting Directive of CSRD is een rapportageverplichting’, verduidelijkt Toon Borghgraef, sustainability manager commercial banking bij KBC. De Europese richtlijn, maakt deel uit van de ambitieuze Europese Green Deal. De doelstelling? ‘Ervoor zorgen dat Europese bedrijven evenveel belang hechten aan hun duurzaamheidsrapportering als aan hun financiële rapportering.’

Zo’n 2.800 Belgische bedrijven

Wat betekent die CSRD nu in de praktijk? In feite is het een uitbreiding van de bestaande wetgeving voor beursgenoteerde bedrijven. ‘Die laatste zijn nu al verplicht om te communiceren over hun inspanningen rond duurzaamheid. Maar deze richtlijn gaat nog een stuk verder’, legt Borghgraef uit. ‘De rapportering wordt meer gestandaardiseerd. Bedrijven zullen niet alleen data moeten verzamelen, maar die ook jaarlijks laten auditeren, net zoals hun financiële cijfers dus.’ Minstens zo belangrijk: de CSRD raakt een veel grotere groep bedrijven. De invoering gebeurt in verschillende golven. Beursgenoteerde grote bedrijven moeten hun jaarverslag over 2024 al op de nieuwe manier opmaken, andere grote ondernemingen hebben een jaar langer tijd. Borghgraef: ‘Concreet gaat het over bedrijven die boven twee van deze grenzen uitkomen: meer dan 250 werknemers, meer dan 40 miljoen euro omzet, en meer dan 20 miljoen euro balanstotaal. In de praktijk vallen daar zo’n 50.000 Europese bedrijven onder. In ons land zijn het er volgens schattingen van werkgeversorganisatie VBO zo’n 2.800.’ Indirect zullen ook kleinere ondernemingen de gevolgen voelen. ‘Want grote ondernemingen zullen door de CSRD hogere verwachtingen stellen aan hun toeleveranciers en dat zijn ook vaak KMO’s waarvan er veel zijn in Vlaanderen.’

Anders gezegd: de impact van de nieuwe wet valt niet te onderschatten. Hoe kunnen bedrijven zich voorbereiden? De lange juridische teksten zijn intimiderend als startpunt, maar gelukkig bieden financiële partners en experts handvatten. ‘Als beursgenoteerd bedrijf zijn we al langer verplicht om te rapporteren over onze inspanningen inzake duurzaamheid. Die ervaring zetten we in om onze klanten te begeleiden’, zegt Borghgraef. Naast het een-op-eenadvies van experts, biedt KBC zijn klanten ook concrete tools om data te verzamelen, zoals een gratis vereenvoudigde CO₂-calculator, een belangrijke indicator in de CSRD-rapportering.

Nog een belangrijke tip: durf over de haag te kijken. ‘Veel bedrijven staan aan het begin van hun traject, maar sommige hebben al wel een uitgebreide duurzaamheidsrapportering. Zij bieden een schat aan inspiratie. Kijk dus al eens naar het duurzaamheidsverslag van je klant, leverancier of concurrent. Ook KBC’s uitgebreide duurzaamheidsverslag is een referentie.’  

‘We brengen onze klanten ook in contact met partners die hun kunnen begeleiden in een duurzaamheidstraject. Eens bedrijven een geloofwaardige duurzaamheidsstrategie hebben, gekoppeld aan doelstellingen, kunnen we die integreren in hun financiering. Op die manier ondersteunen we voorlopers in de duurzaamheidstransitie,’ vertelt Borghgraef.

Een groeiproces

Een van de voorlopers rond duurzaamheidsrapportering in ons land is voedingsgroep Vandemoortele. Het Instituut van Bedrijfsrevisoren bekroonde het bedrijf afgelopen jaar met de award voor Best Belgian Sustainability Report. De jury loofde niet alleen de heldere taal en wetenschappelijke onderbouwing, maar ook de hoge mate van transparantie. Want Vandemoortele zet niet alleen pluimen op zijn hoed, maar communiceert ook over niet behaalde doelen. En een opvallende best practice: de voedingsgroep is erin geslaagd zijn duurzaamheidsrapport te integreren met zijn financiële resultaten.

‘Uiteraard zijn we trots op die award. Maar dat geïntegreerde rapport kwam er niet zomaar’, zegt Marc Croonen, chief human resources, sustainability & communicatie. ‘Het was een groeiproces.’ Croonen trekt het geïntegreerd rapport, samen met de CFO (voor het financiële gedeelte) en de chief legal (voor governance & compliance). ‘We zijn als bedrijf al langer bezig met duurzaamheid, maar sinds 2019 is het een fundamentele pijler van onze strategie.’ Een bewuste keuze van de familie Vandemoortele en het management. ‘We willen onze verantwoordelijkheid nemen als bedrijf. Bovendien is het zakelijk gewoon de beste weg. De Green Deal, de toenemende verwachtingen van consumenten en supermarkten, maar ook medewerkers: we gaan naar een wereld waar duurzaam ondernemen deel uitmaakt van ondernemen an sich.’

De rapportering is maar één aspect van het duurzaamheidsbeleid van Vandemoortele, benadrukt Croonen. ‘Die cijfers zijn de bewuste keuze om transparant te communiceren over het behalen van de doelstellingen, maar het gaat natuurlijk ook over onze duurzaamheidsambities zelf.’ Concreet koos het voedingsbedrijf voor drie thema’s: balanced nutrition, protecting nature en enhancing life. ‘Aan die drie thema’s koppelden we telkens vier grote voornemens, onderbouwd met tal van initiatieven’, zegt Croonen. ‘Bij balanced nutrition hoort bijvoorbeeld het voornemen om het suiker- en zoutgehalte van onze producten te verlagen, protecting nature gaat onder meer over het verminderen van CO₂, verantwoorde palmolie, ...’. Voor elk van de twaalf doelstellingen stelde Vandemoortele een projectleider aan in het bedrijf. ‘Zij werken met een netwerk van teamleden aan de doelen. In de loop van het jaar volgen we samen de vooruitgang op en rapporteren we tweemaal extern op een transparante manier.’

Start met materialiteit

‘Alles begint met een goede materialiteitsanalyse’, zegt Croonen. ‘Bepaal welke thema’s relevant zijn voor jouw bedrijf en incorporeer die vervolgens in de bedrijfsstrategie.’ Energieverbruik, verpakking, inclusiviteit, veiligheid: wat vinden medewerkers, leveranciers, NGO’s en klanten belangrijk? Wat willen zij dat we moeten aanpakken? ‘De CSRD wetgeving is behoorlijk complex. Als je gewoon dat bos inloopt, verdwaal je. Zo’n materialiteitsanalyse biedt een kompas. Het is net als in je persoonlijke leven: of je nu de keuze maakt om minder vlees te eten, je huis te isoleren of beter te sorteren -  je maakt bewuste keuzes in functie van wat voor jou en je omgeving belangrijk is .’

Door duurzaamheid te verankeren in de bedrijfsstrategie, creëer je een breed engagement. ‘Bovendien leidt het tot zakelijke opportuniteiten’, maakt Croonen zich sterk. ‘Neem bijvoorbeeld ons voornemen om de nutriscore van onze producten te verbeteren. Zo zijn we erin geslaagd een margarine te ontwikkelen met de beste voedingsscore op de markt. Die hebben we vervolgens in een volledig recycleerbare verpakking gestopt. Supermarkten nemen zo’n product graag op. Het biedt concurrentiële voordelen.’

‘Zo’n aanpak vraagt wel tijd’, waarschuwt Borghgraef. ‘Wacht daarom niet tot 2025. Zo vermijd je dat de wetgeving een compliance-probleem wordt, en zal ze net kansen bieden.’ Croonen beaamt. ‘Door duurzaamheid nu al te verankeren, zal je intern een cultuur ontwikkelen en een gefundeerd verhaal naar buiten brengen. De wetgeving biedt hiervoor ook de juiste instrumenten. Neem bijvoorbeeld de dubbele materialiteitsanalyse. De CSRD verplicht bedrijven om niet alleen na te denken over hun impact op milieu en maatschappij, maar ook over de impact van  milieu- en sociale topics op hun eigen werking. Een voorbeeld van dat laatste: wij worden gevraagd stil te staan bij risico’s van de toenemende droogte in de regio’s waar we onze granen halen: dat zijn kostbare langetermijninzichten.’

Ook KBC plukt vruchten van zijn duurzaamheidsstrategie. Toon Borghgraef: ‘We nemen in de eerste plaats zelf onze verantwoordelijkheid, onder meer door onze eigen footprint te minimaliseren. Daarnaast willen we ook onze klanten actief helpen bij hun transitie. Klanten die bezig zijn met duurzaamheid, zijn beter voorbereid op de toekomst. Als financiële partner, is dat ook in ons voordeel.’