De manier waarop we onze voeding produceren en consumeren speelt een grote rol in de transitie naar een duurzamere wereld en economie.
Wat je op je bord legt, zet een grote druk op het leefmilieu. Akkers worden (over)bemest en besproeid met pesticiden, wat een verlies aan biodiversiteit veroorzaakt. Daarnaast worden bacteriën resistenter tegen antibiotica als je ze overmatig gebruikt. Ten slotte is de impact op de CO2-uitstoot groot. In Europa is de voedingsproductie goed voor zowat 10 procent van de broeikasgasuitstoot, waarvan 70 procent van de veeteelt komt.
‘We moeten duurzamer omspringen met onze voedingsproductie. De milieubelasting is al te groot, terwijl we met de groeiende wereldbevolking nog veel meer monden moeten vullen’, zegt Jan Delcour, voedingstechnoloog aan de KU Leuven.
Van veld tot vork
Het is Europa menens om de voedselketen te verduurzamen. Met het Farm to Fork-initiatief heeft de Commissie ambitieuze doelstellingen vooropgesteld, die moeten tegen 2030 uitmonden in een drastische reductie van het gebruik van pesticiden, kunstmest en antibiotica, zowel in de veeteelt als de aquacultuur. Ook de landbouwgrond bestemd voor organische landbouw moet drastisch naar omhoog.
Delcour: ‘Een ander belangrijk aspect is de proteïneshift. Vlees en zuivelproducten moeten niet in het verdomhoekje, maar we moeten ze minder consumeren. Vandaag halen we onze noodzakelijke proteïnen grotendeels uit dierlijke producten. Als we dat kunnen verminderen in het voordeel van plantaardige producten, zou dat een flinke milieuwinst opleveren. Tezelfdertijd verhogen we de inname van voedingsvezels, wat goed is voor de gezondheid.’
Niemand blijft achter
De veranderingen voor de Europese landbouwer volgen elkaar in sneltempo op. Daarmee rijzen ook vragen over de toekomst van de landbouw. ‘Het is uitdrukkelijk de ambitie van Europa om elke landbouwer aan boord te houden en de kans te geven op een eerlijke transitie. Want we hebben onze landbouwers nodig. Zij stonden en staan in voor onze voedselvoorziening’, zegt Bob Van Leemputte, sectoranalist bij KBC Asset Management. Hierdoor komen er opportuniteiten in innovatie, onderzoek en ontwikkeling.
‘Net zoals olie- of autobedrijven zich moeten heruitvinden in de energietransitie, zal ook de voedingssector zich gedeeltelijk moeten heroriënteren.’
‘Net zoals olie- of autobedrijven zich moeten heruitvinden in de energietransitie, zal ook de voedingssector zich gedeeltelijk moeten heroriënteren.’ Het gaat onder meer om de omschakeling naar granen en peulvruchten als grondstoffen voor vleesvervangers of de korte keten, die aan een flinke opmars bezig is.
‘Er zijn zeker bedrijven die profiteren van de verschuivingen die de Europese Green Deal vooropstelt voor onze voedingsproductie- en consumptie’, zegt Van Leemputte. De markt van vleesvervangers en plantaardige alternatieven boomt. Beursgenoteerde voedselproducenten pikken in op die trend, bijvoorbeeld door kleinere spelers over te nemen. Er zijn ook bedrijven die zich volledig focussen op die groeiende markt en op de beurs staan. ‘Die bedrijven zijn vaak nog in volle expansie en dus nog niet heel winstgevend’, waarschuwt Van Leemputte.
Daarnaast zijn er talrijke niet-beursgenoteerde bedrijven die elk in een niche stukjes van de voedingsketen transformeren. Dat gaat van apps die de waardeketen van een product in kaart brengen, zodat de producent aan de consument zijn duurzaamheidsinitiatieven kan tonen, tot ontwikkelaars van natuurlijke membranen om als schil rond verse vruchten aan te brengen en de houdbaarheid ervan te verlengen.
De consument zet de trend
'Meer plantaardige proteïnen consumeren levert een flinke milieuwinst op.’
Bij de consument zien we trends die de bedrijfsontwikkelingen ondersteunen. De brede bevolking staat meer en meer stil bij wat ze eet. Flexitariërs schrappen vlees niet uit hun dieet, maar gaan wel bewust minder consumeren. Ook om voedselverspilling tegen te gaan, zien we initiatieven waar de consument kiest voor voedsel dat anders in de vuilbak belandt. Ten slotte betekent bewust omgaan met wat we eten ook stilstaan bij de oorsprong van voeding, wat de opkomst van de korte keten kracht bijzet.
En hoe duurzaam zijn de verpakkingen? Plastic verpakkingen staan vaak in de kijker. Vandaag dienen die vooral om de houdbaarheid van producten te verlengen en verspilling tegen te gaan. Bedrijven opteren voor een geleidelijke overgang naar recycleerbare verpakkingen en beperken het gebruik van ‘nieuwe’ plastic verpakkingen. Ook supermarkten doen inspanningen om groenten en fruit zonder plastic tot bij de consument te krijgen.
Meer weten over het duurzaamheidsbeleid van KBC? Ontdek het op www.kbc.com/tijdvoorimpact