De energiecrisis, stijgende inflatie en andere geopolitieke factoren hebben de Europese bedrijven en beleidsmakers wakker geschud. De focus ligt nu op het vasthouden aan essentiële ESG-doelen zoals milieu-, sociale en beleidscriteria voor 2050 en dit in combinatie met een Industry Deal om competitief te blijven. Volgens deskundigen is Europese samenwerking hierbij cruciaal.
Duurzaamheid roept vaak beelden op van klimaatregels, en vooral de afbouw van fossiele energie. ‘Maar het fossiele energiesysteem blijkt erg veerkrachtig. Fossiele energiebronnen zijn globaal nog altijd goed voor 80 procent van de vraag. Dat was tien jaar geleden ook al het geval. En twintig jaar geleden. En dertig jaar geleden’, zegt Johan Albrecht, professor aan de faculteit economie van de Universiteit Gent en senior fellow aan het Itinera Institute. ‘Grote bedrijven ontwikkelen wel strategieën om operationeel hun steentje bij te dragen en worden door overheden ook steeds meer tot rapportering verplicht.’
Tristan Dhondt is Strategy and Transactions Leader bij EY België. Hij wijst op de toenemende bezorgdheid binnen bedrijven over de wereldwijde economische en politieke instabiliteit. ‘Meer dan ooit zijn ondernemingen bezig met scenarioplanning, met strategische modellen proberen ze de impact op hun activiteiten te voorspellen. De Europese Green Deal speelt hierin natuurlijk een centrale rol.’
‘Met onze te strikte regelgeving en hoge kosten maken we het onze bedrijven erg lastig en duur om in Europa te ondernemen. Dat remt de innovatie en de welvaart.’
Albrecht vult aan ‘De duurzame doelstellingen van de Europese Commissie zijn zeer ambitieus en science-based,zonder dat er een ondersteunend maatschappelijk debat over de mogelijke implicaties aan voorafging. De Green Deal vereist een radicale breuk met het verleden en introduceert een ongeziene golf aan regelgeving.’
Versnipperd Europa staat Europese concurrentiekracht in de weg
In een recent rapport wijst voormalig ECB-voorzitter Mario Draghi op de noodzaak van een nauwere verwevenheid tussen economie en veiligheid binnen de EU. Volgens Albrecht schetst het rapport een somber toekomstbeeld. ‘Met onze te strikte regelgeving en hoge kosten maken we het onze bedrijven erg lastig en duur om in Europa te ondernemen. Dat remt de innovatie en de welvaart.’
Dhondt is het daarmee eens en benadrukt dat Europa voor een nieuwe aanpak moet kiezen. ‘De Green Deal dwingt bedrijven om prioriteiten te stellen, maar de Europese versnippering maakt keuzes moeilijk. Er is eenheid en harmonisering nodig om duurzaamheid als competitief voordeel te kunnen uitspelen en geopolitiek sterk te staan.’
‘De Green Deal dwingt bedrijven om prioriteiten te stellen, maar de Europese versnippering maakt keuzes moeilijk. Er is eenheid en harmonisering nodig om duurzaamheid als competitief voordeel te kunnen uitspelen.’
Ook Albrecht denkt in die richting. ‘Tijdens de energiecrisis werd pijnlijk duidelijk hoe elk land eigen steunmaatregelen ontwikkelde en de Europese gezamenlijk focus hierdoor versnipperde. Waar was de Europese coördinatie? De eenheidsmarkt moet eindelijk worden gerealiseerd.’
Ook volgens Dhondt hollen we in Europa te vaak achter de feiten aan. ‘We onderschatten bijvoorbeeld sterk wat er in China gebeurt. Velen geloven nog dat de Chinezen alleen kopiëren, maar dat gaat niet meer op. Ruim twintig jaar geleden was men daar al volop circulaire steden aan het plannen, om maar één voorbeeld te geven.’
‘Ook hun grondstoffenbeleid is visionair’, pikt Albrecht in. ‘Europa is blijven denken dat de markt alles regelt, wat ons nu duur komt te staan.’
Strategische allianties bieden perspectief
Ondanks de uitdagingen zien Dhondt en Albrecht ook kansen. ‘Bedrijven kijken tegenwoordig veel breder en maken onderbouwde scenario-analyses op basis van data. Snel aanpassen aan de marktomstandigheden in het volatiele geopolitieke speelveld is cruciaal in hun zoektocht naar hun competitief voordeel. Vaak gaan ze ook strategische allianties aan’, zegt Dhondt. Albrecht wijst erop dat ondernemers- en ingenieurstalent in Europa even groot is als in Azië of Amerika. Hij ziet ook dat de ideeën uit het Draghi-rapport breed weerklank vinden bij veel bedrijven. ‘Met de komst van een nieuwe Europese Commissie liggen de kaarten beter dan ooit om onze beleidsmakers alert te houden.’