Ingenieurs zoeken oplossingen voor wereldproblemen. Hun ideeën en ontwikkelingen verbeteren het milieu, de economie en de werkgelegenheid. Superhelden uit het Marvel-universum - maar dan écht.
Naast Financial Engineering en Supply Chain Engineering biedt de Universiteit Antwerpen sinds vier jaar ook de afstudeerrichting Sustainability Engineering aan bij de masteropleiding TEW: handelsingenieur. De focus ligt daarbij op duurzaamheid. De organisaties en bedrijven waar de handelsingenieurs nadien aan de slag gaan, kunnen zo beter inspelen op de ontwikkeling en de uitbouw van producten en diensten met een uitgesproken duurzaam karakter.
Hoe werkt een handelsingenieur duurzaam? Welk inzicht is daarbij cruciaal?
Steven Van Passel (hoogleraar Milieueconomie aan de Universiteit Antwerpen): ‘Het is bijna een maatschappelijke vanzelfsprekendheid dat een ingenieur die innovaties ontwikkelt en vermarkt kijkt hoe die concreet het bedrijf en de samenleving vooruit helpen: op de lange termijn. Daarbij is het erg belangrijk dat hij of zij kan beoordelen wanneer iets duurzaam is. En ook voor wie: zo is een Tesla bijvoorbeeld duurzaam, maar dan hoofdzakelijk voor wie dat kan betalen. Wat duurzaam is voor de ene, is dat niet altijd voor de andere. En duurzaamheid voor alles en iedereen bestaat niet. Een ingenieur moet dus complexe afwegingen maken over duurzaamheid. Dat inzicht en begrip willen wij via de afstudeerrichting Sustainability Engineering meegeven.’
Wanneer is voor een ingenieur iets duurzaam?
Van Passel: ‘Als een technologische ontwikkeling een positieve impact heeft op verschillende aspecten: de economie, de samenleving en het milieu. Je hebt ingenieurs nodig die nieuwe innovaties bedenken en ontwikkelen. Dat kunnen bijvoorbeeld oplossingen zijn in de circulaire economie die materiaal- en afvalstromen sluiten. Daarnaast heb je ook ingenieurs nodig die alles naar een werk- en schaalbaar businessplan kunnen vertalen.’
Ik hoop dat veel van de klimaatspijbelaars voor een ingenieursopleiding kiezen: daarmee kunnen ze een nog veel grotere duurzaamheidsimpact realiseren
‘Dat kritisch nadenken, over hoe je al die componenten kunt realiseren via een slim marktmodel: dat is de duurzaamheidsuitdaging van een handelsingenieur. Uitstippelen wat precies de economische, ecologische en sociale invloeden zijn van nieuwe ontwikkelingen, en welk verschil die zullen maken. Afvalrecyclage is bijvoorbeeld niet per definitie milieuvriendelijk, als dat ook grote energiekosten vraagt.’
Hoe kunnen handelsingenieurs dat duurzaamheidsinzicht vertalen naar het werkveld?
Van Passel: ‘Door zich te verdiepen in de sector van het bedrijf waarin ze terechtkomen: wat betekent duurzaamheid voor hen? En door met collega-ingenieurs multidisciplinair samen te werken en te communiceren: zo maak je duurzame keuzes. Handelsingenieurs vervullen voor mij een brugfunctie tussen technologen en de maatschappij. Vandaag is duurzaamheidsingenieur nog een afstudeerrichting. In de toekomst zullen volgens mij álle ingenieurs die duurzaamheidscomponent meenemen in hun expertise en werkveld. Dit wordt mainstream: we kunnen niet anders.’
Waarom koos jij als handelsingenieur in spe voor de afstudeerrichting Sustainability Engineering?
Marie Torrelle (laatste jaar masterstudente TEW: handelsingenieur): ‘Van nature ben ik erg met duurzaamheid begaan. Voor mij vormt de richting de perfecte aanvulling in mijn opleiding als handelsingenieur, die mijn interesses in wetenschap en economie versmelt. Ik hoop later in mijn job ideeën te kunnen delen rond duurzaamheid, en daar ook mijn zeg over te kunnen doen.’
‘Als ik binnenkort ga solliciteren, vind ik het erg belangrijk dat bedrijven daar ook zo over denken. Mijn ideale werkgever geeft om duurzaamheid. In bedrijven die daar niet of nauwelijks mee bezig zijn, zie ik mij niet snel werken.’
Hoe wil jij in je job later invulling geven aan duurzaamheid?
Marie Torrelle: ‘Door samen te werken met andere ingenieurs. Dat doe ik nu al voor mijn masterproef, rond de circulaire economie in de bouwsector. Daarvoor werk ik samen met een student bouwkundig ingenieur. Ik deel mijn kennis rond ESCO-modellen. Die willen we gebruiken voor materialen, bij het modulair bouwen van kantoren. Die samenwerkingsaanpak rond duurzaamheid wil ik later absoluut doortrekken in mijn job.’
Is begaan zijn met duurzaamheid voor een ingenieur een ingesteldheid? Of zou het dat moeten zijn?
Van Passel: ‘Zeker. Neem bijvoorbeeld de klimaatmars. Ik vind het fantastisch dat die opkomst zo groot was. Maar ik hoop ook dat iedereen zichzelf en zijn dagelijkse leven en gedrag ter discussie stelt: eet ik vlees, welk vlees dan, neem ik vaak het vliegtuig, enzovoort.’
Mijn ideale werkgever geeft om duurzaamheid. In bedrijven die daar niet of nauwelijks mee bezig zijn, zie ik mij niet snel werken.
‘En voor de klimaatspijbelaars hoop ik nog iets veel belangrijker. Ik hoop dat veel van de 35.000 scholieren van de klimaatmars voor een ingenieursopleiding kiezen: daar kunnen ze een veel grotere duurzaamheidsimpact mee realiseren. Als ze als ingenieur mee innovatieve oplossingen uitwerken, beïnvloeden ze niet alleen hun eigen gedrag, maar ook dat van tienduizenden of nog veel meer mensen.’
Kan de klimaatmars er niet voor zorgen dat overheden hun gedrag bijsturen?
Van Passel: ‘Dat is zeker mogelijk. Maar het is minstens even zinvol om het gedrag van bedrijven te beïnvloeden. Als ingenieurs nieuwe technologie ontwikkelen voor bedrijven, dan kunnen héél veel zaken beter en duurzamer worden: voor het bedrijf, zijn werknemers, de klanten en de samenleving. Een ingenieur heeft de sleutel in handen voor duurzaamheidsverbeteringen met de grootst mogelijke impact.’
Is dat de reden waarom sommige ingenieurs specifiek kiezen voor ontwikkelingshulpprojecten?
Van Passel: ‘Dat gebeurt inderdaad, al blijft hun aantal klein. Ik maak er bijvoorbeeld een persoonlijke missie van om die mogelijkheden aan onze universiteit te belichten. Momenteel verblijven er twee van mijn studenten in Benin. Voor hun masterthesis ontwikkelen ze waarderingstechnieken die voorkomen dat onbevoegden binnendringen in een nationaal park, om er bijvoorbeeld te jagen. Vorig jaar had ik studenten die een economische analyse creëerden rond irrigatietechnieken. Ik zou het geen trend noemen, maar het aantal ingenieurs dat voor ontwikkelingshulp kiest, groeit gestaag.’
Zullen ingenieurs de planeet redden?
Marie Torrelle: ‘Duurzame innovaties kunnen alleen maar gerealiseerd worden door ingenieurs die samenwerken en kritisch nadenken over wat, en voor wie, nu precies iets duurzaam is. Zo’n ingenieur wil ik zijn.’