Het Agentschap Overheidspersoneel (AgO) zet het hr-beleid uit voor meer dan 27.000 personeelsleden van de Vlaamse overheid. Administrateur-generaal Peter Rabaey legt uit hoe de Vlaamse overheid leidinggevenden ondersteunt én stimuleert in hun rol. ‘Ook met diversiteit maken wij het verschil aan de top.’
Het Agentschap Overheidspersoneel helpt de departementen en agentschappen van de Vlaamse overheid op het gebied van personeelszaken en organisatieontwikkeling. Een hele uitdaging, gezien de grote variatie aan overheidsdiensten. Het Agentschap Opgroeien heeft bijvoorbeeld andere hr-klemtonen nodig dan de Vlaamse Belastingdienst of het Agentschap Natuur en Bos. Toch zijn er duidelijke rode draden aanwezig, ook op het vlak van leiderschap. ‘Al onze leidinggevenden delen een gemeenschappelijke basis, ongeacht hun niveau, expertise of departement’, zegt Peter Rabaey.
Leiderschapsrollen
‘Sowieso screenen we leidinggevenden bij hun aanstelling op bepaalde competenties. Maar daarnaast willen we dat álle leidinggevenden – van lager kader, naar middenkader tot topkader – ook vier duidelijke rollen kunnen opnemen en uitdragen: leider, manager, ondernemer en coach.’ In de rol van leider geeft een leidinggevende richting op basis van een duidelijke visie. Als manager organiseert hij of zij de taakstelling en opdrachten, waarbij mensen efficiënt ingezet worden. Het ondernemerschap bij leidinggevenden bestaat uit kansen grijpen, opportuniteiten detecteren en proactief vernieuwen. En als coach stimuleert hij of zij mensen om het beste van zichzelf te geven en begeleidt hen daarbij.
We willen dat álle leidinggevenden vier duidelijke rollen kunnen opnemen en uitdragen: leider, manager, ondernemer en coach.
Opleidingen en trainingen
Om hen te laten groeien en te versterken in die rollen en competenties hebben leiders bij de Vlaamse overheid toegang tot een brede waaier aan opleidingen en trainingen. Zo is er onder meer een steeds uitgebreider digitale leerbibliotheek, waaruit leidinggevenden à la carte opleidingen kunnen pikken die aansluiten bij hun persoonlijke noden en wensen, zoals op het vlak van verbindende communicatie, een open feedbackcultuur of leiding geven in een hybride context. Dit zowel voor zichzelf als voor hun team.
‘Managers kunnen hun leidinggevenden ook sturen in de richting van een bepaalde training’, zegt Peter Rabaey. ‘Opdat ze bepaalde vaardigheden verder ontwikkelen of actualiseren, om nog beter te functioneren in hun rol.’ Ook coördineert AgO een interne pool van leiderschapscoaches: dat zijn ervaren leidinggevenden die tijdens verschillende sessies en verspreid over een klein jaar andere leidinggevenden onder hun vleugels nemen en hen versterken.
Actieleren en richting geven
Recent startte AgO ook met een nieuwe ‘Masterclass Leiderschap’. Daarin gaan topmanagers met hun middenkader als één team aan de slag met een reëel probleem. ‘Daarbij focussen we op actieleren’, verduidelijkt Peter Rabaey. ‘Dat is een academisch onderbouwde methodiek waarbij gezamenlijk en gestructureerd gezocht wordt naar oplossingen voor urgente uitdagingen.’ Verandering en samenwerking staan binnen die training centraal. Bijvoorbeeld: hoe gaan managers om met situaties waarbij meerdere afdelingen of entiteiten fusioneren? Of: hoe wordt een nieuwe beleidsvisie het best uitgedragen?
De definitie van uitstekend leiderschap bij de Vlaamse overheid? ‘Leiderschap is veel meer dan leiding geven’, zegt Peter Rabaey. ‘Leiderschap is ook duidelijk richting geven, en weten waar naartoe gewerkt moet worden. Zoals ook proactief beslissingen nemen in functie van toekomstige uitdagingen.’ Daarbij moet een goed leider evenzeer oog hebben voor het fysieke en mentale welzijn van mensen.
Leiderschap is veel meer dan leiding geven, het is ook duidelijk richting geven, en weten waar naartoe gewerkt moet worden.
Vooroordelen en werkgeversmerk
Binnen de wedloop om talent wordt het ook voor de Vlaamse overheid almaar belangrijker om een sterk werkgeversmerk in de markt te zetten. Stabiliteit, werkzekerheid en een aantrekkelijke verloning zijn alvast troeven die veel mensen kennen. Toch bestaan er vandaag nog steeds een aantal hardnekkige vooroordelen over ambtenaren – ook in leidinggevende functies.
‘Die stroken geenszins met de werkelijkheid’, benadrukt de administrateur-generaal. ‘Zoals de perceptie dat wij vooral zouden werken met langdurende administratieve procedures klopt niet.’ Dat bevestigen ook mensen die net gestart zijn bij de Vlaamse overheid: zij appreciëren onder meer de hoge digitaliseringsgraad en inzet op klantgerichtheid. ‘Onze medewerkers zijn de beste ambassadeurs om af te rekenen met die oubollige clichés’, besluit Peter Rabaey. Bovendien stellen ze de verantwoordelijkheid die ze krijgen, de boeiende en verscheiden jobinhoud, de maatschappelijke relevantie, mogelijkheid om intern te roteren en het leeraanbod sterk op prijs.
Diversiteit is evenzeer een belangrijk hr-streefdoel binnen de Vlaamse overheid: ook bij leidinggevenden. Om ervoor te zorgen dat iedereen – ongeacht hun buitenlandse herkomst, leeftijd, gender, handicap en chronische ziekte – evenveel kansen krijgt, heeft AgO verschillende programma’s om mensen te sensibiliseren én te stimuleren om te solliciteren voor en door te groeien naar een leidinggevende functie.
Zo is er bijvoorbeeld een podcastreeks in ontwikkeling, waarin vrouwelijke topambtenaren mensen inspireren om bij een gepaste vacature in hun voetsporen te treden. ‘Wij vinden het belangrijk dat personeelsleden en de burgers zich herkennen in de Vlaamse overheid’, verduidelijkt Peter Rabaey.
‘Diversiteit is absoluut nodig om het verschil te maken binnen een organisatie – ook aan de top’, klinkt het. In cijfers betekent dat bijvoorbeeld dat 50 procent van de leidinggevenden binnen het lager management een vrouw is. Bij het middenkader is dat 40 procent. Het hoger kader bestaat vandaag voor 30 procent uit vrouwen.