Waar blijft die mysterieuze aantrekkingskracht van familiebedrijven vandaan komen, in een wereld waar niets nog duurzaam lijkt? Sophie Velge en Dominique Moorkens, respectievelijk afgevaardigd bestuurder en voorzitter van de Belgische antenne van het internationaal netwerk van familiebedrijven (Family Business Network of FBN Belgium), noemen dat kleine mirakel de ‘affectio societatis.’
Affectio societatis is de wil om samen te werken met een gezamenlijk project voor ogen’, zegt Sophie Velge. Zij behoort tot de vierde generatie van de Bekaert-groep, marktleider in metaalbewerking en hoogwaardige coatings. ‘Dat begrip is cruciaal bij familiebedrijven. Want zonder de cohesie van de familiale groep is het voortbestaan van de onderneming in gevaar.’
Dominique Moorkens, gewezen CEO bij Alcopa (familiale holding rond auto’s en gemotoriseerde tweewielers), vervolgt: ‘In de tweede generatie krijgt het bedrijf ‘toevallige’ aandeelhouders. Zij kozen er niet voor om in het bedrijf te investeren, maar hebben aandelen gekregen of geërfd. Het in stand houden van de affectio societatis, ook al evolueert die in de tijd, is noodzakelijk voor het voortbestaan van een familiebedrijf. Het bestuur moet de perimeter van de aandeelhouders in kaart brengen en erover waken dat iedereen een rol krijgt die bij hem past.’
Generaties
Vervolgens is het aan de familieleden die in de onderneming werken (of aan de externe bestuurders aan wie het bestuur werd toevertrouwd), om efficiënt te communiceren met de minder centrale ‘perimeters’. Vergeet nooit dat een groot deel van het kapitaal van heel wat familieleden vast zit in de onderneming. ‘De generaties moeten elkaar ontmoeten en van gedachten wisselen. Dat is erg belangrijk’, benadrukt Sophie Velge. ‘Alle vragen moeten aan bod komen, er mogen geen taboes zijn. In zeer grote ondernemingen raden we aan om nog een stap verder te gaan.’
De familiale aandeelhouders van Bekaert organiseren om de zes maanden een familiale informatiebijeenkomst met de CEO en de voorzitter. Om de twee jaar heeft die bijeenkomst plaats in het weekend en worden er sportactiviteiten, een avondmaal en een dansavond ingelast. Er werd ook al een bezoek aan een bedrijf en een onderzoekscentrum in China georganiseerd. ‘Wij hebben ook de ‘Bekaert Academy’ opgericht. Die moet de vijfde generatie beter bekend maken met het bedrijf. Wij denken na over verwachtingen, waarden, visie en bestuur van de familiale aandeelhouders. Daarnaast is er een beveiligd intranet en een nieuwsbrief die de familiale aandeelhouders op de hoogte houden van het reilen en zeilen in de onderneming
‘Alcopa lanceerde twee jaar geleden het project ‘Iedereen heeft een rol’’, zegt Dominique Moorkens. ‘Twee vrijwilligers vroegen aan een dertigtal aandeelhouders wat zij vinden en verwachten van de onderneming.’
Focus op andere zaken
Dat alles vraagt tijd en energie van bestuurders die meestal volop gefocust zijn op andere zaken. Zulke inspanningen lijken voor hen soms overbodig. Toch zijn ze onmisbaar voor het behoud van de cohesie op middellange en lange termijn. ‘Daar moest bijna voortdurend aan gewerkt worden, vooral na de derde of de vierde generatie, wanneer de banden minder nauw worden’, waarschuwt Dominique Moorkens. ‘Daarom is het zo belangrijk om iedereen te herinneren aan de geschiedenis en de oorspronkelijke waarden van het bedrijf en niet terug te grijpen naar individuele belangen.’
Volgens de twee FBN Belgium-bestuurders is de overdracht naar de volgende generaties voor familiebedrijven een aanhoudend proces waardoor automatisch een maatschappelijk engagement ontstaat. ‘Het is een van de criteria van de Family Business Award of Excellence® uitgereikt door EY met GUBERNA en FBN Belgium’, besluit Sophie Velge.
De affectio societatis in stand houden is een constant werkpunt, noodzakelijk voor het voortbestaan van de onderneming over de generaties heen.