Klopt het dat wie in armoede opgroeit, financieel minder geletterd is?

We maakten allemaal al eens een financiële beslissing, waarvan we enkele weken later afvroegen: waar zat ik eigenlijk met mijn gedachten? Zeker als we onder zware druk staan, lijkt ons brein offline te gaan. Wie in armoede leeft, ervaart die druk constant. ‘Ook al ben je misschien de slimste van de klas, je brein werkt dan gewoon anders’, vertelt Pieter De Witte, directeur bij TADA .

‘Zet je financieel geletterde mensen in een omgeving van ‘schaarste’, dan nemen ook zij nadelige financiële beslissingen, en denken ze meer op korte dan op lange termijn, wijst onderzoek uit. Je hoopt gewoon de maand, week of dag rond te komen en zoekt naar instant voldoening. Een aanvullend pensioen opbouwen, je inboedel verzekeren of sparen voor de studies van de kinderen: dat zijn luxeproblemen waar je brein zich in die omstandigheden niet mee bezighoudt.'

Waarom het uitmaakt wat je thuis ziet

Ook het gebrek aan voorbeeldgedrag heeft een grote impact. Volwassenen die als kind leerden om met geld om te gaan, komen later makkelijker rond, stapelen minder schulden op en sparen beter. Dat wijzen ondertussen tientallen studies uit.

‘Maar als niemand in je omgeving een pensioenverzekering of een spaarrekening heeft, dan wordt het moeilijk om te begrijpen waarom jij dat wel zou moeten hebben, vervolgt De Witte.

Veel mensen in armoede voelen zich bovendien onzeker over hun kennis van financiën en zijn bang om vragen te stellen of hun situatie te bespreken. Dit gebrek aan vertrouwen in hun eigen financiële inzicht houdt mensen vaak terug om erover te praten, wat het taboe alleen versterkt.

Kinderen in armoede begrenzen hun toekomst

‘Vier op de tien Brusselse kinderen groeien op in een kwetsbare omgeving. Aan armoede zelf kunnen we bij TADA weinig doen. Maar we kunnen wel proberen om kinderen en jongeren minder vanuit beperkingen, en meer vanuit mogelijkheden te helpen denken’, vertelt De Witte.

‘Onderzoek toont aan dat kinderen al op tienjarige leeftijd een sterk idee ontwikkelen over hun professionele toekomst. Vraag je aan kinderen die in armoede opgroeien wat ze later willen worden, dan krijg je vaak mecanicien of bakker als antwoord. Vraag je hen of ze minister willen worden, krijg je steevast een ‘nee’. Dit toont aan hoe beperkend armoede kan zijn voor hun toekomstbeeld.’

Tegelijkertijd reageren kinderen uit een modaal gezin met dezelfde afwijzing op beroepen zoals poetsvrouw. ‘Het zijn deze onderliggende overtuigingen die we bij TADA proberen te doorbreken. We bieden kinderen drie jaar lang tijdens het schooljaar de kennis en vaardigheden om vertrouwen in zichzelf te krijgen en van verschillende beroepen te proeven. Zodat ze op het einde van het traject ‘alles!’ antwoorden op de vraag ‘wat wil je later wil doen?’’

Financiële educatie voor de volgende generatie

Financiële vaardigheden aanleren is een deel van die puzzel. Daarvoor werkt TADA al meer dan tien jaar samen met AXA. ‘Elk jaar organiseren we drie weekends waarin we de kinderen onderdompelen in geldzaken’, vertelt Antoine Boyer de la Giroday, CFO bij AXA Belgium.

‘Ongeveer 80 collega’s van AXA helpen vrijwillig mee om zo’n 120 kinderen te begeleiden. Ik doe elk jaar mee en het blijft verrassen hoe enthousiast die kinderen zijn. De ateliers zijn opgezet om hun interesse te prikkelen en basics aan te leren.’

‘Maar de bedoeling is uiteraard dat ze die ervaringen ook in hun leven toepassen, en er met vrienden en hun familie over praten. Verschillende medewerkers van AXA blijven als buddy in contact staan met de kinderen. Met de ateliers willen we hen vertrouwen geven.’

De aanpak van TADA werpt zijn vruchten af. ‘We zien in onze impactcijfers dat de kinderen uit ons traject veel hoger mikken in hun studiekeuze, dan hun peers’, besluit De Witte.

‘Dat betekent niet dat iedereen ASO gaat volgen, maar op z’n minst hebben ze meer ambitie en vertrouwen. Dat leidt tot minder zittenblijvers en vooral veel minder schooluitval.’