Met de zomer voor de deur, warmen ook de 1.400 redders aan de Noordzee zich op voor een nieuw toeristisch seizoen. En net als elk jaar duikt daarbij het grootste gevaar op voor de badgasten: onderschatting van de risico’s bij het op zee gaan. ‘Toeristen die in zee in de problemen komen, overschatten zichzelf vaak.’
Hoofdredder Korneel Boeve heeft die toenemende zelfoverschatting met de jaren zien toenemen. ‘Vroeger had de zee iets magisch, en respecteerden badgasten de zee meer’, vertelt hij. ‘Maar naarmate de zee iets ‘gewoon’ werd, staan veel mensen niet stil bij de mogelijke gevaren. Dat zie je vandaag vooral bij watersporten als kitesurfing. Mensen hebben op reis in het buitenland een initiatie gevolgd – al dan niet gecertificeerd – en komen dan aan onze kust, gaan zonder nadenken het water op en komen in de problemen.’
Voor An Beun, algemeen directeur van de Intercommunale Kustreddingsdienst West-Vlaanderen (IKWV) is de opdracht voor de redders duidelijk. ‘Redders zijn geen toeschouwers die pas in actie komen wanneer er iets misloopt’, vertelt ze. ‘De voornaamste rol van redders is preventief. Ze geven advies net om ongelukken te voorkomen. Neem de redders weg, en ik geef je op een briefje dat er veel meer zware incidenten zijn. Dat zie je vandaag al met badgasten die in onbewaakte zones of na de bewakingsuren de zee in gaan.’
Opblaasbootje
Gemiddeld genomen moeten de redders tijdens een zomerseizoen tussen de 300 en 400 keer tussenbeide komen. Die brede vork heeft alles te maken met het weer: een slechte zomer lokt minder volk naar de kust, waardoor er ook minder werk is voor de redders. Maar in een topzomer als die van 2022 piekten de interventies naar een totaal van 729.
Tegen de zogenaamde ‘muistromingen’ die je in zee trekken, hebben zelfs ervaren zwemmers geen verhaal.
Opmerkelijk in dat cijfer zijn de 232 interventies voor mensen die met een luchtkussen of opblaasbootje in de problemen kwamen. ‘Wanneer wij de gele vlag hijsen omdat de wind vanaf het land blaast, doen wij dat niet zomaar’, legt Boeve uit. ‘Maar mensen zien schitterend weer en begrijpen dat dan niet. Maar op zo’n luchtmatras word je letterlijk de zee in geblazen.’
Zwemtalent
‘Mensen mispakken zich aan hun eigen zwemtalenten’, zegt Boeve. ‘In zee zwemmen is niet zoals in het zwembad. Er is onder water veel meer beweging dan je denkt. De onderstroming zorgt ervoor dat je tot honderden meters afdrijft in zee, zonder dat je het merkt.’
‘Tegen de zogenaamde ‘muistromingen’ hebben zelfs ervaren zwemmers geen verhaal’, weet Beun. ‘Dat zijn stromingen die je in zee trekken. Het beste wat je dan kan doen, is je even laten meedrijven om er daarna uit te zwemmen. Er tegen vechten heeft geen zin.’
Gelukkig zijn de meeste interventies relatief onschuldig en makkelijk opgelost. ‘De echt zware interventies zijn inderdaad zeldzaam’, knikt Beun. ‘Meestal gaat het dan om mensen die een hartaanval krijgen of onwel worden. Zelfs bij de verdrinkingsincidenten blijkt de onderliggende oorzaak doorgaans een onderliggend medisch probleem.’
Windrichting
En leidt de klimaatverandering tot nieuwe risico’s? Boeve is voorzichtig. ‘De laatste jaren merken we wel dat de heersende windrichting is veranderd van overwegend westelijk naar oostelijk of noordelijk’, zegt hij. ‘Maar het is voorbarig om daar al te spreken van een fundamentele verandering.’
Wanneer wij de gele vlag hijsen omdat de wind vanaf het land blaast, doen wij dat niet zomaar. Op een luchtmatras word je dan letterlijk de zee in geblazen.
Wat wel een duidelijke impact heeft, zijn de maatregelen om de kust te beschermen tegen de stijgende zeespiegel. ‘Het opspuiten van stranden zorgt er weliswaar voor dat de stranden breder worden, maar de zeebodem gaat daardoor wel steiler naar beneden’, zegt Boeve. ‘In gemeenten waar er strandsuppleties werden uitgevoerd, moeten we daardoor alert zijn voor een sterkere onderstroom.’
Zeehonden
En dan is er nog het gegeven dat mensen de Noordzee delen met de dieren die erin leven. Vooral zeehonden laten zich veel vaker zien op de Belgische stranden om te verpozen. ‘We merken dat ze ook veel minder schuw zijn dan vroeger’, vertelt Beun. ‘Vooral de grijze zeehond is een zeer nieuwsgierig dier. Ik hou enorm van zeehonden, maar het is belangrijk dat mensen blijven onthouden dat het ook een roofdier is.’
De slotsom is volgens Beun en Boeve duidelijk. ‘Luister naar de redders”, benadrukt Beun. ‘En overschat jezelf niet.’
‘Wij staan als redders tot uw dienst’, vult Boeve aan. ‘In een ideale wereld stapt een watersporter bijvoorbeeld eerst naar een redder om een idee te krijgen over de omstandigheden op zee en de weersverwachtingen, in plaats van zonder omkijken te vertrekken. En onthoud vooral: de zee is geen zwembad.’
AXA Verzekeringen is al bijna 25 jaar trotse partner van de redders aan zee. ‘Mensen helpen en erger voorkomen, is wat we als verzekeraar elke dag doen. Net als de redders aan zee. Zij zijn onze echte ambassadeurs van risicopreventie. Dankzij het schitterende werk van de redders worden er levens gered’, zegt Dina Iosifidis, Sustainability Manager bij AXA Belgium.