Wouter Bos: 'Wilders voelt feilloos waar de boosheid zit'

In de aanloop naar de Nederlandse parlementsverkiezingen op 15 maart zijn alle ogen gericht op Geert Wilders. Als hij de stembusslag wint, zoals veel peilingen voorspellen, kunnen de Nederlanders het startschot geven voor een populistische golf in Europa. Later dit jaar zijn er nog verkiezingen in Frankrijk en Duitsland.

'Wilders weet exact hoe het systeem werkt', zegt Wouter Bos, de gewezen Nederlandse vicepremier en voormalig leider van de Partij van de Arbeid (PvdA) in een interview met De Tijd. 'Hij heeft de media aan een touwtje met een uitgekiende strategie en geeft alleen interviews als hij niet wordt tegengesproken. Voor de rest is het eenrichtingsverkeer via Twitter, zoals Donald Trump.'

'Bovendien voelt Wilders feilloos aan waar de boosheid zit. Succesvolle politiek begint vandaag bij de empathie. En linkse politici zijn altijd verschrikkelijk georiënteerd op het beleid.'

Moord op Pim Fortuyn

Bos maakte tussen 2000 en 2010 vanop de eerste rij de opkomst van het populisme in Nederland mee. 'Zeker na de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh borrelde de maatschappelijke onvrede op.' Bos waarschuwde zijn Europese collega's dat de onvrede niet beperkt zou blijven tot Nederland. 'Daar werd ik bijna om uitgelachen.'

Linkse politici hebben die onvrede onvoldoende weten te kanaliseren, geeft Bos toe. 'Zij hebben migratie en integratie altijd positief willen bekijken. Ze hebben laat beseft dat het ongelooflijk hard werken is om dat in goede banen te leiden. En dat het vaak verkeerd loopt.’

Middenklasse is onzeker

Populisten als Wilders en Trump profiteren volgens Bos ook van de groeiende onzekerheid. 'De middenklasse, die toch de ruggengraat is van de samenleving, is ontzettend veel houvast kwijt. Het is niet meer vanzelfsprekend dat jouw kinderen het beter hebben dan jezelf, wat nochtans het idee was achter de vooruitgang.'

Maar links heeft zichzelf ook in de voet geschoten. Bos: 'Los van de opkomst van het populisme zijn linkse partijen minder herkenbaar geworden voor hun achterban. Als linkse partijen voor vrijhandel zijn en tegen begrotingstekorten, blijft er heel weinig over om je te onderscheiden van rechtse partijen. Daar betaal je electoraal een prijs voor.'

Lees het volledige interview morgen in De TIJD.