Griekse zweer

De Griekse crisis is terug van nooit helemaal weggeweest. De brand leek geblust, maar onder de oppervlakte woekerde het vuur voort en nu schieten de vlammen weer op. Europa, het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en Griekenland ruziën over de uitvoering van het derde reddingsplan, waartoe in 2015 werd beslist. Het IMF vindt dat het geen zin heeft daarmee voort te gaan omdat resultaten uitblijven. Een aantal Europese landen wil alleen voortdoen als het IMF aan boord blijft. Maar Griekenland heeft binnenkort een nieuwe schijf van de beloofde steun nodig.

De Nederlandse minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem gooide gisteren nog wat olie op het vuur door te stellen dat Nederland geen leningen meer geeft aan Griekenland als het IMF afhaakt. Dat stuurde de Europese bankaandelen prompt lager. Zijn Duitse collega Wolfgang Schäuble dreigde daar eerder ook al mee. In Nederland en Duitsland zijn er dit jaar parlementsverkiezingen. Met een harde opstelling tegenover de Grieken kunnen stemmen worden gewonnen.

De opflakkering van de Griekse crisis komt op een slecht moment. Er heerst veel politieke onzekerheid in Europa. De Britten hebben vorig jaar beslist uit de Europese Unie te stappen, de Franse presidentskandidate Marine Le Pen belooft ook in haar land een referendum over het EU-lidmaatschap te organiseren en in Duitsland wordt het leiderschap van Angela Merkel in vraag gesteld.

Bovendien lijkt er stilaan een einde te komen aan het ECB-beleid van extreem goedkoop geld dat heeft geholpen de eurocrisis te bezweren. De renteverschillen tussen Duitsland en Zuid-Europese landen als Griekenland, Portugal en Italië beginnen weer op te lopen. Dat is het bewijs van een grotere zenuwachtigheid op de financiële markten.

Zeven jaar na het uitbreken van de Griekse crisis stellen we vast dat het probleem niet fundamenteel is opgelost. Griekenland heeft voor ruim 260 miljard euro steun gekregen - overwegend goedkope leningen - maar de Griekse economie slaagt er niet in weer met groei aan te knopen.

Dat heeft twee oorzaken. Eén: de schuldeisers hebben Griekenland geen schuldkwijtschelding toegestaan. Twee: het land draalt om noodzakelijke structurele hervormingen door te voeren. Beide partijen hebben daar goede redenen voor, maar het resultaat is dat de Griekse zweer blijft etteren. Dat leidt dan weer tot politieke instabiliteit in Griekenland - de linkse partij Syriza die nu aan de macht is, scoort slecht in de peilingen - wat de economische hervormingen niet vergemakkelijkt.

Zolang Europa, het IMF en de Griekse regering bij hun standpunten blijven en geen grote toegevingen willen doen, is een doorbraak onwaarschijnlijk. Moet eerst de euro uit elkaar dreigen te spatten? Het is niet eens zeker dat er dan een antwoord komt, aangezien Europa de jongste maanden helemaal op de dool is en leiderschap ontbeert.