Parachutes voor CEO's zijn contraproductief en laf

‘Ladies and gentlemen, this is your captain speaking. We will fly over the ocean and I expect a smooth ride. However, should the weather turn bad and the flight get very bumpy causing the plane to crash, I want to tell you that I have a parachute allowing me a safe exit. You however, do not!’

Wie denkt dat dit een fragment is uit de nieuwste Monty Pythonfilm met John Cleese als piloot, vergist zich. Word wakker: het is de contractuele realiteit van veel CEO’s. Collega’s, doe afstand van dat voorrecht. Het is immoreel en versterkt de maatschappelijke verontwaardiging tegen sommige geprivilegieerden.

Een bedrijf leiden is geen evidente klus. Het behelst niet alleen economische kennis, maar ook competentie om allerlei onvoorspelbare krachten - klantenevoluties, marktontwikkelingen, aandeelhoudersverwachtingen, medewerkers, vakbonden, wetgeving - te begrijpen, anticiperen of counteren en die krachten te vertalen naar groei. Sommigen vergelijken het met topsport. Dit soort job mag goed beloond worden.

Succesvolle bedrijven zijn daarenboven de hoeksteen van een economie. Niet de overheid. Het zijn bedrijven die innovatie brengen, talent kweken, economische waarde creëren die terugvloeit naar de maatschappij. De overheid is hierin enkel een belangrijke facilitator. Maar de daad zélf gebeurt door bedrijven. AB Inbev, Umicore en Bekaert hebben in Vlaanderen wellicht meer talent gevormd en uitgestuurd dan alle MBA-programma’s samen. Sterke bedrijven zijn derhalve een essentieel maatschappelijk thema.

De grootste verdienste ligt hierin bij ondernemers, niet bij CEO’s, noch bij aandeelhouders. Ondernemers zijn menselijke motoren die vanuit het niets zaken creëren. Zij zijn de God uit het Oude Testament van de Economie. Zij verdienen een gouden medaille omdat de ondernemende zin van zijn volk en leiders de belangrijkste factor is voor de toekomst van een economie.

CEO’s komen een trap lager en krijgen zilver. Ze hebben de eindverantwoordelijkheid om bedrijven naar verdere groeifases te sturen, gebaseerd op stevige pijlers, met sterke teams. Aandeelhouders spinnen hier garen bij. Goede aandeelhouders doen overigens veel meer - ze motiveren, inspireren via een actieve rol in de raad van bestuur en maken hun bedrijven beter. Omdat ze ambitie, inspiratie en scherpe uitdagingen neerzetten voor hun managementteams, waaruit betere keuzes en beslissingen ontstaan. Andere aandeelhouders zitten in hun tuin, lezen de krant, maar zijn vrij passief met wat ze ‘hun risicokapitaal’ noemen. Ze beleggen gewoon.

Samen uit, samen thuis

De menselijke energie die bedrijven laat groeien, moet - zonder jaloersheid van de maatschappij - delen in de winst. Bonussen mogen vervangen worden door deelnames in waardegroei. Goed voor de aandeelhouder, goed voor het management. Slecht voor de aandeelhouder, nul voor het management. Eigenlijk zouden alle werknemers moeten delen in het succes van een onderneming, maar dan mét risico. Niet enkel vanuit verworven rechten handelen en steeds meer vragen. Neen, samen uit, samen thuis! Alleen de taart verdelen als ze beter geworden is. Het grootste stuk voor de grootste verdienste.

Aandeelhouder, gun de trekkers een stuk van de ‘upside’. Wetgever, belast ze niet wég. Het is goed voor je economie en voor je maatschappij. Maar gun ze niets in geval van ‘downside’. CEO’s worden goed betaald en de risicopremie van hun beroep zit vervat in hun salaris. Parachutes zouden niet mogen bestaan. Ze hebben daarenboven een averechts effect omdat ze een riante geldsom voorzien in geval van slechte prestaties. Dat tart het gezond verstand en de fair play.

De leiding is verantwoordelijk als een bedrijf slecht presteert. Niet de markt, de voorganger, pech of de omstandigheden. De leiding moet delen in die pijn. Maximum zes tot negen maanden ontslagvergoeding - afhankelijk van factoren. De tijd die een mens nodig heeft om zich te heroriënteren als het niet lukt. Regel dat gerust via wet. Verklaar elke parachute die verder gaat rechtsongeldig voor CEO’s.

De maatschappij stoort zich terecht aan fiscale paradijzen. Die onrechtvaardigheid is een bakermat voor extreemlinks. Leiders moeten het voorbeeld geven. De kapitein moet het vliegtuig als laatste verlaten, niet als eerste. En mocht dat laatste toch het geval zijn, dan zonder parachute. Hij zat aan het stuur en was verantwoordelijk. Niet janken, geen lafheid.