Wat nu, vrienden politici?

Johnny Thijs, bestuurder van vennootschappen

De grote vraag die zonder antwoord blijft, is die van de manier waarop ons land hervormd kan worden om de tekortkomingen van vandaag en de uitdagingen van morgen het hoofd te bieden. Onze politieke overheid is hopeloos gedesorganiseerd en bang van de impact van de sociale media en van de vele drukkingsgroepen die veelal zweren bij het eigenbelang en het behoud van wat voorbijgestreefd is. De politieke overheid is veelal bezig met veranderingen ‘in de marge’ en heeft ervoor gezorgd dat ons land hopeloos complex en dus vrijwel onbestuurbaar is geworden.

Een klein overzicht:

• De verkeerssituatie is ronduit dramatisch. We staan meer in de file dan dat we vooruitgaan. Vlaams minister Ben Weyts heeft zopas een plan aangekondigd om de verkeersellende van de ring rond Brussel aan te pakken. 2 miljard zal worden geïnvesteerd en de werken zullen tien jaar duren. De minister geeft echter nu al toe dat de files met die werken niet weggewerkt zullen worden. Veel te weinig, veel te laat. In Nederland heeft men het gekund. Waar wachten we op?
• De governance van ons land is een onontwarbaar kluwen geworden. Vier ministers belast met mobiliteit. Vier met energie. Drie met onderwijs. Als gevolg van de kilometertaks die op 1 april wordt ingevoerd zullen bedrijven maandelijks zes facturen krijgen. Twee per maand voor elk van de drie gewesten! Burgemeester Hans Bonte, burgemeester Yvan Mayeur en minister Jan Jambon wijzen elkaar met de vinger over wie de hooligans had moeten tegenhouden. Wie echt verantwoordelijk is, is onduidelijk voor het publiek. Maar de winnaars waren… de hooligans!

Brussel: 19 gemeenten en zes politiezones! Efficiënt? Effectief? De vraag wordt door velen gesteld. Een ernstige evaluatie gebeurt niet en wordt afgehouden door de rechtstreeks betrokken partijen en politici. Benoemd door het volk. Voor het volk…

Spijtig genoeg kunnen we vele voorbeelden aanhalen die aantonen dat ons land bijna onbestuurbaar is geworden. En dan wil ik nog geen vragen stellen bij de zichtbare en onzichtbare kosten van die complexiteit. Zowat tien jaar geleden heeft de overheid de privésector met de vinger gewezen over het gebrekkige bestuur van bedrijven, en vooral van de banken. Helemaal terecht. De voorbeelden van slecht bestuur bij de overheid zijn echter legio. Wanneer gaat ‘onze’ overheid dat toegeven en oplossingen uitwerken? Zonder zich te gaan verschuilen achter de volgende staatshervorming. Laat er geen twijfel over bestaan: de enige verdienste van de voorbije staatshervorming is dat alles nog veel moeilijker is gemaakt.

• De fiscaliteit voor bedrijven en privépersonen is een mengeling van goed bedoelde, op maat gemaakte regels voor grote bedrijven die soms zelfs de eerlijke concurrentie aantasten, en een onoverzichtelijk kluwen voor de privépersonen waardoor niemand het gevoel heeft correct behandeld te worden. Het resultaat van 30 jaar doelgroepenbeleid, het alibi voor het ontkennen van de grote uitdagingen waar onze economie en bedrijven mee geconfronteerd worden. In principe wordt elke Belg vandaag verondersteld de wet te kennen. Iedereen weet echter dat kleine bedrijven en veel privépersonen een beroep moeten doen op een boekhouder voor hun aangifte. En een advocaat nodig hebben bij het kleinste conflict met de overheid. De Bijzondere Belastinginspectie maakt dankbaar misbruik van die situatie om goedmenende burgers af te dreigen. De overheid maakt er nog altijd een slechte gewoonte van haar facturen laattijdig te betalen. Voor bedrijven bestaat er een wet met maximale betalingstermijnen. De overheid hoeft zich daar niet aan te houden.
• Nog één probleemgebied: hebben wij nog een systeem van normen en waarden dat onze manier van samenleven vorm en zin geeft en bekend is bij het grote publiek? En bij de immigranten van dit land? Minister-president Geert Bourgeois wil een Vlaamse grondwet schrijven. Zijn voorstel werd niet echt met open armen onthaald door de politieke vrienden. Misschien terecht, omdat ze hem vooral puur politieke motieven toedichten. Maar dat we nood hebben aan een geheel van waarden en normen die de fundamenten van onze samenleving vormgeven, staat buiten kijf.

Brussel: 19 gemeenten en zes politiezones! Efficiënt? Effectief? De vraag wordt door velen gesteld. Een ernstige evaluatie gebeurt niet en wordt afgehouden door de rechtstreeks betrokken partijen en politici. Benoemd door het volk. Voor het volk…

Spijtig genoeg kunnen we vele voorbeelden aanhalen die aantonen dat ons land bijna onbestuurbaar is geworden. En dan wil ik nog geen vragen stellen bij de zichtbare en onzichtbare kosten van die complexiteit. Zowat tien jaar geleden heeft de overheid de privésector met de vinger gewezen over het gebrekkige bestuur van bedrijven, en vooral van de banken. Helemaal terecht. De voorbeelden van slecht bestuur bij de overheid zijn echter legio. Wanneer gaat ‘onze’ overheid dat toegeven en oplossingen uitwerken? Zonder zich te gaan verschuilen achter de volgende staatshervorming. Laat er geen twijfel over bestaan: de enige verdienste van de voorbije staatshervorming is dat alles nog veel moeilijker is gemaakt.

Dit lijstje kunnen we nog veel langer maken en de analyse kan in functie van de invalshoek afgezwakt of versterkt worden. Elke weldenkende Belg zal toegeven dat ons land op vele vlakken schromelijk tekortschiet. Over de opinie van onze politici en ons politiek systeem ben ik minder zeker. Laat er voorts ook geen twijfel over bestaan, deze problemen overstijgen de uiteenlopende visies op de organisatie van de staat. De politieke en culturele inslag van Vlaanderen is anders dan die in Wallonië maar Vlaanderen doet het echt niet veel beter dan Wallonië als het gaat om behoorlijk bestuur. En onze Vlaamse politici zijn even bang van de sociale media en de drukkingsgroepen als hun Waalse vrienden.

Zo kan het niet meer

En dan de hamvraag, wat gaan we daaraan doen? Een bedrijf dat met dat soort gigantische uitdagingen geconfronteerd wordt, richt een crisiscel op, geleid door de CEO en met regelmatige rapportering aan de raad van bestuur om de vooruitgang op te volgen, te controleren en de nodige beslissingen te nemen. De opdracht is dan duidelijk: zorg voor een duidelijke omschrijving van de problemen, evalueer mogelijke oplossingen, formuleer een aanbeve- ling en werk een actieplan uit. Een actieplan dat duidelijk stelt wie verantwoordelijk is, waarvoor en tegen wanneer.

Vandaar mijn vragen aan onze politici:

1. Hoe gaat u de governance van het land, de regio’s, de provincies, de gemeenten hertekenen met het oog op een verhoging van de efficiëntie en de effectiviteit? Voor het welzijn van het volk en het wegcijferen van het eigenbelang van de politieke kaste. ‘Wij’ willen 50 procent minder ministers, 50 procent minder overheidsambtenaren, 30 procent minder parlementairen en senatoren, enzovoort.

2. Hoe gaan we de mobiliteitsproblematiek fundamenteel oplossen? Welke maatregelen gaan we doorvoeren om de centrale ligging van ons land in Europa tot een echte Unique Selling Proposition uit te bouwen? Als een kilometertaks voor personenwagens nodig is, dan moet dat maar! Als we overtuigd zijn dat de afschaffing van de bedrijfswagens echt gaat helpen, dan moet dat maar! Als de benzineprijzen met 30 procent moeten worden verhoogd, dan moet dat maar! Als we bijkomende middelen in het treinverkeer moeten investeren, moet dat maar. Op voorwaarde dat onze geliefde NMBS marktconform gaat werken. Het kan echt niet langer dat personen die voor de overheid werken en dus allemaal gefinancierd worden door de privésector, een slechte arbeidsethiek kunnen etaleren. Minder werken voor meer geld kan echt niet langer.

3. Hoe gaan we de fiscaliteit voor burgers en bedrijven hertekenen met het oog op eerlijkheid, verstaanbaarheid, competitiviteit en efficiëntie? Laat ons tegelijkertijd de taxshift afwerken om de concurrentiekracht van onze bedrijven te herstellen.

4. Welke waarden en normen moeten aan de grondslag liggen van onze veranderende samenleving? Hoe zorgen we ervoor dat die maximaal nageleefd en gerespecteerd worden?

5. En ja, voor de volledigheid: hoe gaan we de overheidsfinanciën hertekenen met het oog op een blijvend begrotingsoverschot en een geleidelijke afbouw van de openbare schuld tot bijvoorbeeld 60 procent? Dat moet, met het oog op verhoogde investeringen om de talloze gebreken aan onze infrastructuur aan te pakken. En denken we aan een verrekening van een stijging van de intrestlasten over vijf tot tien jaar? Als we daartoe het kindergeld voor de welgestelde gezinnen moeten afschaffen, dan moet dat maar. Of als de vele uitzonderingen op de pensioenleeftijd die de overheid de jongste 12 maanden goedgekeurd heeft voor het personeel van de overheid daarvoor teruggedraaid moeten worden, dan moet dat maar!

Heren en dames politici, ofwel zorgen jullie voor goede structuren en processen om die problemen snel aan te pakken, ofwel moeten we andere oplossingen uitwerken. Zoals nu kan het echt niet langer meer. Aan u de keuze. De klok tikt.