Laten we allen een prioriteit maken van de golf van langdurig zieken

In tien jaar tijd is het aantal langdurig zieken met 70 procent toegenomen, blijkt uit recente cijfers van het Riziv (De Tijd, 13 april). Eerder onderzoek van de federale overheidsdienst Werkgelegenheid en de dienst voor preventie en bescherming op het werk IDEWE toonde aan dat een kwart van de afwezigheden op het werk te wijten is aan problemen als burn-out. Gemiddeld kampen 19.000 actieve Belgen met een burn-out. Met een aandeel van 30 procent is de balans werk-leven bij de meest genoemde oorzaken.

De cijfers doen politiek nu en dan wat stof opwaaien, maar voorlopig geraken we niet voorbij wat losse initiatieven die welzijn en gezondheid op het werk moeten aanmoedigen. Vlaams minister Philippe Muyters (N-VA) lanceerde onlangs zijn actieplan Sport op het Werk. Maar daarmee leg je de lat heel hoog voor mensen die niet gewoon zijn om te sporten. Vlaams minister van Volksgezondheid Jo Vandeurzen (CD&V) nam ook al initiatieven rond het weren van frisdrank. Uit Schotland kwam dan weer One Mile A Day naar onze scholen overgewaaid. Nuttige initiatieven, maar er zit weinig visie en strategie achter. Ze zullen helaas niet volstaan om het monster van het werkverzuim en de toename van de burn-outs aan te pakken.

Er is een Mexican wave nodig die de aandacht voor preventie door Vlaanderen jaagt. Zoals in het voetbalstadion: daar gaat een Mexican wave pas mooi rond als alle partijen op mekaar ingespeeld zijn. Maar daar wringt het schoentje. Werkgever, individu, politiek: ze moeten allemaal openstaan voor een nieuwe, andere aanpak dan wat we tot nu toe gewoon zijn, en allemaal hun steentje bijdragen om tot een gecoördineerde aanpak te komen.

Productiviteit

De wave starten kan een taak van bedrijven zijn. Blijf niet bij de pakken zitten, maar zet zelfpreventieprogramma’s op. Er is intussen voldoende onderzoek dat aantoont dat organisaties die initiatieven opzetten, effectief resultaten boeken. Zo laat Japans onderzoek zien dat werkomgevingen die een actieve levensstijl promoten erin slagen werknemers aan het bewegen te krijgen. Gezondheidsbevorderende initiatieven dragen niet enkel bij tot de gezondheid van de werknemers, maar ook tot hun productiviteit. Een goede balans leidt tot minder werkverzuim, minder ziektekosten en betere relaties, zowel met als onder werknemers.

En we moeten er niet flauw over doen: preventie biedt een organisatie ook financiële voordelen. Uit onderzoek van de Britse consultant Willis Towers Watson blijkt dat werkgevers met programma’s om de gezondheid van hun werknemers te bevorderen, 20 procent meer inkomsten per werknemer behalen, hun marktwaarde met 16,1 procent zien stijgen en 57 procent meer rendement halen.

Ik zag het zelf al bij de verschillende organisaties waar we mee samenwerkten: gemiddeld verliezen deelnemers aan een WeightWatchers@work-traject na amper 13 weken 1,66 punten op de body mass index, de verhouding tussen lichaamslengte en gewicht. Dat gebeurt doordat medewerkers kleine, positieve veranderingen maken in hun dagelijks leven op het gebied van voeding, beweging en levensstijl. Dat hoeft niet altijd zwaar sporten te zijn, maar eens vaker de trap nemen, de fiets nemen in plaats van de auto, of een korte wandeling maken tijdens de lunchpauze.

Laagdrempelig

Wie moet de wave oppikken? Dat is de taak van de werknemers. Het Japanse onderzoek waar ik eerder naar verwees, wijst op het belang van de juiste instelling bij het individu. De sleutel ligt dus ook in handen van de werknemer. Die moet openstaan om veranderingen te doen in zijn leven. De werknemers moeten de initiatieven van hun werkgever oppikken en de wave de energie geven die hij nodig heeft om te blijven gaan.

En de overheid? Die moet de context creëren waarin de wave kan blijven rondgaan. Ze moet maken dat het voor iedereen duidelijk is welke visie op preventie we in Vlaanderen voor ogen hebben. Ze mag er ook niet voor terugschrikken met kwaliteitslabels te werken, om topniveau te eisen van alle spelers die zich op het speelveld begeven. Ten slotte moet ze ervoor zorgen dat initiatieven laagdrempelig zijn, zodat iedereen zich aangesproken voelt en daadwerkelijk mee stapt in de wave.

Een Mexican wave maak je niet in één twee drie. Maar als alle factoren goed zitten, krijg je in heel korte tijd een krachtige beweging. Laat ons garanderen dat iedereen zijn verantwoordelijkheden neemt. Het is de enige manier om de pijnlijke cijfers over ziekteverzuim en burn-out terug te dringen en werk te maken van een gezond, actief Vlaanderen vol mensen die zich goed voelen.