Welk pensioenspaarfonds past het best bij u?

Ziezo, tot zover de fiscale spelregels. Laten we de fondsen van naderbij bekijken aan de hand van vijf criteria. U heeft steeds de mogelijkheid om van het ene naar het andere fonds over te stappen en al dan niet het al gespaarde bedrag over te zetten. Sommige banken betalen de transferkosten terug.

 1.  Risico

Welk risico bent u bereid te nemen? Afhankelijk van het antwoord op die vraag hebt u de keuze tussen een defensief, een neutraal of een dynamisch fonds. Een defensief fonds belegt voor zo’n twee derden in obligaties en voor een derde in aandelen. Bij een dynamisch fonds is dat omgekeerd. Een neutraal fonds streeft een evenwichtige verdeling tussen beide na.

Wie op jonge leeftijd start met pensioensparen met een horizon van 40 jaar, kiest volgens ons het beste voor een dynamisch fonds. In die categorie kom je ook het grootste aanbod van fondsen tegen. Wie een horizon heeft van hooguit enkele jaren wegens het naderen van de pensioenleeftijd, kan kiezen voor een conversie van dynamisch naar defensief.

Weet wel dat defensief niet gelijkstaat aan risicoloos. De defensieve pensioenspaarfondsen zijn kwetsbaar voor een obligatiecrash, waarvoor veel experts waarschuwen. Bovendien mogen die fondsen hun renterisico niet afdekken via futures en zijn ze verplicht een groot deel in euro te beleggen. De beheerders kunnen wel de gemiddelde looptijd van de obligaties verkorten om de impact van een rentestijging op de waarde van het fonds te beperken. Uit onze rondvraag blijkt dat ze dat doorgaans ook doen.

Koen Maes, die toeziet op de strategie van de Belfius-pensioenspaarfondsen, heeft voor de defensieve variant drie maatregelen genomen: een korte looptijd, een spreiding over verschillende soorten obligaties (inflatiegebonden, obligaties met vlottende rente...) en meer aandelen dan normaal. 

2.  Trackrecord

Via de zoekmotor www.tijd.be/fondsen kunt u in een oogopslag de rendementen vergelijken die in het verleden zijn behaald.  Sinds begin dit jaar trekken de fondsen Hermes (Capfi Delen) en Inter-Beurs-Hermes (Dierickx Leys) de kop met rendementen tussen 3 à 4 procent. Sommige andere fondsen staan op verlies. Gemiddeld staan de fondsen dit jaar status-quo.

Uiteraard is één jaar een te korte periode om een trackrecord te beoordelen. Over een periode van vijf jaar steken de dynamische fondsen van BNP Paribas Fortis erbovenuit met een jaarrendement van 10,5 en 10,7 procent. Over dezelfde periode was het jaarrendement van VDK Pension Fund bijna de helft: 5,6 procent.Sinds 1 september 2015 is het financieel beheer verhuisd naar Degroof Petercam Asset Management.

Bart Van Poucke, die al bijna tien jaar bij BNPParibas Fortis 5 miljard euro pensioengeld overziet, somt de volgende redenen op voor zijn sterk rendement op vijf jaar.‘Op het vlak van aandelen scoorden we met onze focus op kleine en op Belgische aandelen.Beide categorieën deden het de voorbije vijf jaar beter dan de grote en internationele aandelen.Bij de obligaties hebben we tijdens de schuldencrisis van 2011 niet in paniek Spaans of Italiaans papier verkocht.We bleven in belangrijke mate stilzitten.’

3. Strategie

Hoe gaan de beheerders 2017 in?Houden ze rekening met een verdere rentestijging? Zetten ze relatief meer of minder in op aandelen?‘Tegenover aandelen staan we voorzichtig neutraal’, zegt Paul Beller, beheerder van het pensioenspaarfonds KBC Pricos.‘We willen inspelen op koerscorrecties.Ook in obligaties zijn we voorzichtig. We gaan uit van een verdere rentestijging en houden daarom kortere looptijden aan.’ Ook Paul De Meyer van Hermes Pensioenfonds is zeer beducht voor een renteklim.‘Onze gewogen looptijd van obligaties bedraagt minder dan drie jaar.’

Bart Van Poucke van BNPParibas Fortis heeft er zijn twijfels over.Hij houdt nog een vrij lange looptijd aan, een strategie die vooral in de eerste negen maanden van het jaar goed gewerkt heeft.‘Er is nog veel onzekerheid.Ik neem een licht afwachtende houding aan wat de rente-evolutie betreft.Op het juiste moment de looptijd van de obligaties verkorten wordt alleszins cruciaal in 2017.’

Johan Van Geeteruyen, die voor Degroof Petercam AM het Argenta Pensioenspaarfonds beheert, denkt dat de lage rente ‘het nieuwe normaal’ is.‘We staan nog altijd positiever tegenover aandelen dan tegenover obligaties omdat de economische omgeving in Europa verbetert.’ Werner Wuyts van Inter-Beurs-Hermes verklaart: ‘Onze strategie blijft dezelfde: kwaliteit, kwaliteit, kwaliteit. Voor de obligaties zien we weinig problemen. Aangezien de obligatieportefeuille redelijk kort belegd is, blijven de potentiële verliezen beperkt. Uiteindelijk betekent een hogere rente dat we vervallende obligaties tegen hogere rentes kunnen herbeleggen.’ (Lees voor meer info over de strategie in obligaties en aandelen in het artikel hieronder.)

4. Kosten

Bij een pensioenspaarfonds zijn er zichtbare instapkosten en onzichtbare beheers- en werkingskosten.Inter-Beurs-Hermes en de twee pensioenspaarfondsen van Argenta kunt u kopen zonder instapkosten.Bij de meeste andere fondsen liggen de instapkosten op 3 procent. Koopt u uw pensioenspaarfonds bij Crelan (Crelan Pension Fund), dan is dat nagenoeg hetzelfde fonds als dat van BNP Paribas Fortis, maar wel tegen verminderde instapkosten van 2 procent. Vroeger kon u ook goedkoper een kopie van de Fortis-fondsen kopen bij Rabobank.be, maar dat is verleden tijd.

Werkingskosten zijn onzichtbaar omdat ze dagelijks worden verrekend in de waarde van het fonds. Inter-Beurs-Hermes is op dat vlak de goedkoopste (1,01%).‘Onze kostenstructuur is niet meer gewijzigd sinds de lancering in 1987’, zegt beheerder Werner Wuyts van Dierickx Leys.

Belfius Pension Fund Balanced Plus (1,63%) kent de hoogste lopende kosten, maar daar is een reden voor.Belfius verbindt zich ertoe het fonds met0,5 procent te spijzen in negatieve jaren, een uniek kenmerk. De kans is reëel dat dat dit jaar voor het eerst gebeurt. In tegenstelling tot bij de andere Belfius-fondsen zijn er geen instapkosten.

5. Duurzaam

Vindt u het belangrijk dat uw pensioengeld bijdraagt tot een duurzame financiering van onze economie?Dan is dat het vijfde en laatste criterium.Voor alle duidelijkheid: volgens de enge definitie bestaan er op dit moment geen duurzame pensioenspaarfondsen. Met de ‘enge definitie’ bedoelen we de lijst van duurzame fondsen die gepubliceerd wordt door de fondsenvereniging Beama.

De kans is echter groot dat daar in 2017 verandering in komt.VDK Pension Fund ambieert volgens onze informatie een plekje op de lijst.‘Wij bestuderen intens de mogelijkheid van een duurzaam pensioenspaarfonds’, klinkt het bij KBC. ‘ Maar wij hebben nog geen goed evenwicht gevonden met de technische mogelijkheden die het huidige formaat van het pensioenspaarfondsen biedt.’

Een doorgedreven duurzaam beheer maakt de populatie van belegbare aandelen en obligaties kleiner.Combineer dat met de beperkingen die er zijn - denk aan het minimumbelang in kleine aandelen en aan de beperkte mogelijkheid om in vreemde munten te beleggen - en dit is geen evidente oefening.Over kleine aandelen is vaak geen duurzaamheidsinformatie beschikbaar.Hoe groter het fonds, hoe moeilijker het is om 100 procent duurzaam te zijn.

Maar wees gerust: uw pensioenfonds zal niet snel beleggen in wapenfabrikanten of pornoproducenten. De meeste houden rekening met een zwarte lijst.En de evolutie is duidelijk: uw fonds wordt duurzamer.‘In 2016 hebben we onze duurzaamheidscriteria aangescherpt, door niet meer te beleggen in bedrijven die erg slecht scoren op het vlak van duurzaamheid’, zegt Steven Steyaert van Star Fund. Capfi Delen (Hermes Pensioenfonds) stelt een duurzaamheidsbeleid op dat zal worden toegepast op alle fondsen in 2017.‘Duurzaamheid maakt integraal deel uit van ons selectieproces’, vat Degroof Petercam AM de situatie samen voor de meeste pensioenspaarfondsen.