Zo koop je de beste wijn in de supermarkt

Links staat ‘chenin’, rechts ‘Gascogne’. In elk van de 72 tanks kan tot 25.000 liter wijn gepompt worden. Aangevuld met één reuzentank van 100.000 liter levert dat een capaciteit van bijna 2 miljoen liter op. ‘Je mag ervan uitgaan dat we hier elk jaar 20 miljoen liter wijn bottelen’, zegt Patrick Andriessen, wijnaankoper bij Colruyt. Bijna 40 procent van alle wijn die de keten verkoopt, belandt eerst in deze loods naast de snelweg in Gellingen, een deelgemeente van het Henegouwse Ath.

Het is een wat ontnuchterend beeld voor wie wijn associeert met romantiek. Gedachten aan hellende wijngaarden, lieflijke dorpen of druivenplukkers tussen de ranken zijn hier ver weg. Rode kunststof leidingen pompen liters wijn door een filterinstallatie. Op het einde van de gang schijnt de koele neonverlichting van het labo.

De bottelarij is een essentieel onderdeel van het wijnbeheer van Colruyt. De supermarktketen heeft een lange traditie om voeding in bulk aan te kopen en te verpakken – Colruyt brandt sinds 1937 ook zijn eigen koffie. ‘Toen was het gebruikelijk dat invoerders wijn in vaten lieten verschepen en hem pas ter plaatse bottelden’, zegt Andriessen. ‘Wij zetten die traditie voort, al doen we het wat op grotere schaal.’ De cyclus van citerne tot fles duurt twee tot drie weken.

Voor de supermarktketen helpt zelf bottelen de kosten te drukken. Al kan Andriessen niet zeggen hoeveel de keten per fles bespaart, de winst lijkt evident, zegt hij. ‘Vergelijk gewoon al het transport. Flessen vervoeren is per liter veel duurder dan een vrachtwagen met een citerne van 10.000 liter naar Gellingen te laten komen.’ Door schaalvoordelen puurt Colruyt ook winst uit andere onderdelen van het productieproces, van het glas tot het etiket.

Toch staat de bottelarij niet alleen voor efficiëntie, zegt Andriessen. ‘Door zelf te bottelen kunnen we eigen blends maken. Stel dat we sauvignon blanc bij twee domeinen in Chili kopen, dan kunnen we die bijvoorbeeld mengen voor een sterker resultaat. Een blend kan lekkerder zijn dan wat je op basis van de twee wijnen afzonderlijk zou vermoeden.’

Bovendien helpt de bottelarij bij de kwaliteitsbewaking, zegt de aankoper. ‘Voor de botteling filteren we elke wijn en brengen we een staal naar het labo. Zo zijn we zeker dat de wijn die we kregen dezelfde is als die die we op het domein geproefd hebben.’

Voor een tweede essentieel aspect van de wijn bij Colruyt moeten we naar een kantoorgebouw in Halle, 30 kilometer verderop. Elke dag tussen 11.30 en 12 uur verzamelt daar een viertal proevers - meestal aankopers, zoals Andriessen zelf - in een tasting room. ‘We doen dat op dat specifieke moment, omdat je dan het beste kan proeven’, zegt Andriessen. ‘Je bent scherp omdat je een beetje honger begint te krijgen, en je weet dat je daarna iets kan eten.’ Tijdens de degustatie - waarbij elke wijn uitgespuwd wordt - vergelijken de aankopers typische wijnen.’ We zetten bijvoorbeeld een twintigtal Chianti’s naast elkaar’, zegt Andriessen. ‘De rangschikking die we zo opstellen helpt ons in onze onderhandelingen met de domeinen.’

Nog voor het middageten tientallen flessen mogen ontkurken, het klinkt als een droomjob, zeker als Andriessen ook nog eens vertelt over de dienstreizen die hij en zijn collega’s mogen maken. De vijf aankopers hebben de wijnwereld onder elkaar verdeeld. Eén collega koopt alle schuimwijnen. Andriessen koopt wijn in Bordeaux, Italië, Noord-Amerika, Griekenland en de Kaukasus.

Maar net als in de opslagplaats hangt ook in de kantoren van de aankopers weinig romantiek rond de wijn. Het is een wereld van tabellen en cijfers. ‘We bewaken een wijnportefeuille van honderden referenties. Alleen al in een gemiddelde Colruyt-winkel liggen 500 verschillende flessen. Daar bovenop hebben we nog een wijncatalogus met klassewijnen en kopen we aan voor ons zustermerk Okay. Als je iets proeft, moet je onmiddellijk weten of dat past in het assortiment. Soms past de wijn niet voor Colruyt, maar kan hij wel in het assortiment van Okay. Het is een complexe puzzel.’

Een aankoper moet - ook dat is niet romantisch - goed kunnen onderhandelen. ‘Supermarkten hebben de reputatie dat ze bij hun leveranciers keihard de prijzen drukken, maar in de wijnwereld ligt dat anders. Elke wijn is uniek. Je kan niet zomaar de ene door de andere vervangen. Al vind je wel vergelijkbare wijnen als een domein zijn prijs niet wil aanpassen. Maar we willen die domeinen ook niet verliezen. We proberen een relatie voor de lange termijn aan te gaan. Als we weten dat het een moeilijke oogst geweest is, dwingen we een wijnmaker niet tot het uiterste.’ Andriessen geeft het voorbeeld van Château Coufran, een cru uit de Haut-Médoc. Colruyt verkoopt de wijn al meer dan 60 jaar. ‘Het château kon dankzij die stabiele relatie investeren, en dat is de kwaliteit van de wijn ten goede gekomen. Op die manier samenwerken is een win-win.’

Delhaize behandelt zijn wijnen op een gelijkaardige manier. Pieter-Jan Cuyvers, de aankoper van alle schuimwijnen, stuurt er een team van vier wijnaankopers aan, al heten ze daar category en sourcing managers. Ze werken samen met inkopers van de zusterbedrijven Albert Heijn (supermarkt) en Gall&Gall (drankenhandel). ‘Onze aankoper Alain vertoeft momenteel met collega’s van Albert Heijn in Chili. Net als bij Colruyt wordt ook bij Delhaize dagelijks geproefd. ‘Soms tot 80 rosés, om er dan de beste uit te weerhouden.’ Voor Cuyvers is proeven een vorm van kwaliteitscontrole. ‘We proeven wijn van het nieuwe oogstjaar naast die van het vorige, om een idee te krijgen van de manier waarop een domein werkt.’

Ook Delhaize heeft een bottelarij. In Asse, bij Brussel, bottelt de keten ruim 16 miljoen liter per jaar, goed voor 40 procent van alle wijn die de supermarkt per jaar verkoopt. ‘We kunnen daardoor eigen blends maken. De bottelarij is ook belangrijk voor de bag-in-boxwijn. 95 procent van de wijn die we in dozen verkopen, is in Asse gepasseerd.’

Hoe kies je wijn in de supermarkt? Omdat nagenoeg alle retailers hun rekken eerst opdelen in wit, rood en rosé en ze daarna invullen per streek, volgen we als klant doorgaans dat parcours. Maar Delhaize-aankoper Pieter-Jan Cuyvers merkt dat klanten steeds meer flessen checken op Vivino, een app die elke fles een score geeft. ‘Als de score tegenvalt, laten ze de fles liggen.’ Dat is een spijtige evolutie, vindt de aankoper, omdat de retailer zelf moeite doet om wijnadvies te geven. ‘In de meeste grote wijnwinkels loopt een wijnexpert rond. Daarnaast hebben we voor de meeste wijnen fiches met een goede beschrijving en foodpairingadvies.’

Delhaize experimenteert met virtuele wijnadviseurs, een geavanceerde winkelversie van de chatbot die online wijnadvies verleent. Ook Colruyt test er een. Het touchscreen staat in zes winkels. Via een keuzemenu kunnen klanten naar hun ideale fles navigeren.

De supermarkten Carrefour en Jumbo proberen de aandacht aan de rekken vast te houden door te wijzen hoge scores die sommig flessen van wijnrecensenten kregen. Jumbo zet wijn in de rekken die bekroond is door de Nederlandse wijnschrijver Harold Hamersma.

Scores zijn ook te vinden op Kurkdroog, een website die goede supermarktwijnen oplijst. Kurkdroog geeft elke week een tiental tips, van een goede pecorino (een witte druivensoort) uit Italië bij Carrefour tot een Côtes du Rhône bij Spar.

In België wordt 80 procent van alle wijnflessen in de supermarkt verkocht. Het aanbod is er breed. In een grote supermarkt vind je zo’n 500 referenties.

Omdat retailers de flessen in omvangrijke volumes willen aanbieden, zijn in de rekken vaak wijnen van grote domeinen te vinden - het Chileense bedrijf Concha y Toro, dat onder meer flessen verkoopt onder het label Casillero del Diablo, maakt wijn op 8.700 hectaren. In hun webshops bieden supermarkten wel wijn van kleine producenten aan - de webshop van Delhaize verkoopt een Côte de Nuits van Olivier Guyot, waarvan maar 900 flessen gemaakt zijn.

Naar de supermarkt ga je niet voor trendy flessen. Het aanbod van bijvoorbeeld oranje wijn en natuurwijn zonder toegevoegde sulfiet is er op één hand te tellen. Supermarktwijn is klassieke wijn.

Ondanks hun reputatie bieden supermarkten ook hoog aangeschreven wijnen aan. De wijngoeroe Jancis Robinson noemde Château Coufran, een van de Bordeaux-toppers van Colruyt, ‘fluwelig en voluptueus’. Carrefour verkoopt de witte Château Carbonnieux, een beroemde Pessac Léognan, voor de scherpe prijs van 32,99 euro.

Retailers als Colruyt, Carrefour en Delhaize vullen hun rekken met wijn die erg typisch is. Koop je een fles witte Loirewijn, dan kan je ervan op aan dat die gemaakt is van sauvignon blanc of chenin, de twee typische druiven van de streek.

Toch zijn er ook verschillen tussen de retailers. Colruyt staat bekend als de grootste importeur van Bordeaux in België. Delhaize is dan weer sterk in nieuwewereldwijn. Bijna een op de twee flessen wijn van buiten Europa wordt bij Delhaize gekocht.

Zowat alle merken omarmden de jongste jaren Belgische wijn. Colruyt startte een eigen wijngaard op in Henegouwen, Delhaize brengt Belgische wijnen op de markt onder zijn eigen label, Leo Vinum.