Zeven generaties en 200 jaar wijngeschiedenis: de familie Biondi-Santi heeft wijn in het bloed. Wij ontrafelden het geheim achter hun Brunello, de rode wijn die een mensenleven lang meegaat.
Brunello di Montalcino en zijn jongere broer Rosso di Montalcino behoren tot de troetelwijnen van veel Belgen. Van hetzelfde kaliber als Romanée-Conti, Petrus of Lafite Rothschild. De historiek van het huis wortelt diep in de 19de eeuw, toen Clemente Santi als eerste Italiaanse wijnmaker de sangiovesedruif ‘an sich’ begon te vinifiëren. Zijn ambitie: langlevende rode wijn produceren die kon concurreren met de topwijnen uit het buurland Frankrijk.
De eerste erkenning voor zijn inspanningen kwam er in 1867, toen zijn rode selectie - een Brunello avant la lettre - in Montepulciano een gouden medaille wegkaapte. In 1888 lanceerde Ferruccio Biondi-Santi dan de eerste officiële oogst van de ‘Riserva’, waarvan vandaag nog altijd twee flessen worden bewaard op het domein.
Ondertussen was Clemente Santi nog met een andere innovatie op de proppen gekomen: na jaren van strenge selecties kwam hij tot de ‘ideale’ sangiovese-variant, die later door wijlen Franco Biondi-Santi nog werd geperfectioneerd. Die ‘Sangiovese Grosso BBS 11’ (BBS staat voor Brunello Biondi-Santi) is vandaag nog altijd de ruggengraat van de Brunello-wijnen. Het is trouwens de enige druivenvariëteit ter wereld die naar een familie is genoemd.
De familie is niet alleen de uitvinder van de Brunello. In 1966 verzocht de Italiaanse regering Tancredi Biondi-Santi ook om de officiële DOC-productieregels voor Brunello op papier te zetten. Ook vandaag spelen familieleden nog een rol in dit huis dat eind 2016 in handen kwam van de familie Descours, die ook de eigenaar is van onder meer de champagne Charles Heidsieck.
Organische wijnbouw
Peetvader zijn van de appellatie Brunello di Montalcino: is dat geen zware erfenis om mee te slepen? ‘Na zeven generaties en 200 jaar wijn maken kiezen we bewust voor evolutie, niet voor revolutie’, zegt Lene Bucelli, de marketingdirecteur van het wijnhuis. ‘Maar natuurlijk heeft de technologie niet stilgestaan de voorbije jaren. Zo schakelen we vandaag een optische druivenselector in. En we hebben nieuwe betonnen en eiken vaten voor de kelder aangeschaft, zowel voor de fermentatie als voor de rijping.’
Miljoenen euro’s investeerde de familie de voorbije jaren in haar domein. ‘De druiven voor onze cuvées zijn tot op heden verdeeld over drie cuvées, afhankelijk van de leeftijd van de wijn en de druivelaars. De jongste wijnstokken (tot 10 jaar) leveren het fruit voor onze Rosso di Montalcino, de stokken tussen 10 en 25 jaar geven de input voor de Brunello, en alleen de druiven van de oudste stokken - 25 tot 80 jaar - gebruiken we voor de Riserva, en dan nog uitsluitend in exceptionele oogstjaren.'
'Tegenwoordig voegen we echter nog een extra selectielaag toe, waarbij we elke wijngaard afzonderlijk bekijken en de microgebieden identificeren die we het meest geschikt vinden voor de drie respectieve cuvées. Dat betekent ook dat er nu veel meer kleinere partijen wijn in de kelder worden bewaard tijdens de gisting en veroudering. Wat verklaart waarom we dringend meer eiken vaten nodig hadden.’
Ook het wijngaardbeheer wijzigde: ‘We laten nu ook gewassen tussen de rijen druivelaars groeien om het terroir te revitaliseren en de wijnstokken extra mineralen en voedingsstoffen te geven. Op dezelfde manier hebben we onze snoeipraktijken opnieuw kritisch bekeken om de natuurlijke groeibalans van elke plant te stimuleren.’
Organisch geïnspireerde wijnbouw is al lang een kenmerk van Biondi-Santi. ‘Wij hebben altijd al organische procedures gevolgd, zoals het vermijden van herbiciden en het bevorderen van de fermentatie via uitsluitend inheemse gisten. In de nabije toekomst zetten we echter een volgende stap richting een volledig organische aanpak. Of we ook de certificatie aanvragen, weten we eerlijk gezegd nog niet. We doen het voor de wijnstokken en het terroir. Het is een bewuste milieukeuze, niet iets om per se gecertificeerd te worden.’
Zeldzame cuvées
Biondi-Santi produceert drie cuvées, waarvan sommige slechts mondjesmaat. Samen goed voor een gemiddelde jaarproductie van nauwelijks 80.000 flessen. Zit er nog rek in? ‘Neen, we hebben momenteel geen plannen om nieuwe cuvées te lanceren. De totale productie wordt beperkt door onze wijngaarden, die van nature vrij lage opbrengsten leveren, ongeveer 4,5 à 4,8 ton druiven per hectare.’
Typisch voor het gamma is dat deze cuvées, zeker de Brunello’s, ongelooflijk lang kunnen verouderen. Waarin schuilt het geheim? ‘Het draait allemaal om evenwicht. De balans tussen zuurtegraad, structuur, alcohol en fruit, die elkaar door de jaren heen op sleeptouw houden’, klinkt het. En natuurlijk spelen ook de locatie en de terroirs een rol.
‘Onze wijnvisie kan alleen gerealiseerd worden op de top van de heuvel Montalcino, in de terrasvormige wijngaarden op grote hoogte waar arme bodemtypes domineren. Dit is de unieke locatie die de familie Biondi-Santi al meer dan 150 jaar geleden heeft uitgekozen. Gezien die hoge ligging en het feit dat de wind daar ook geregeld een factor is, vormt de klimaatverandering tot nog toe voor ons geen echt probleem. Maar we houden er wel rekening mee voor toekomstige wijngaarden.’
De mooi verouderende cuvées - een Biondi-Santi Brunello piekt meestal slechts na twintig à dertig jaar, terwijl er zelfs cuvées van honderd jaar oud circuleren en tijdens degustaties nog pico bello worden bevonden - hebben in hun pubertijd vaak extra zuurstof nodig. De legendarische Franco Biondi-Santi raadde zelfs aan om de Brunello zeker acht uur vooraf te ontkurken en eventueel in een karaf te gieten. ‘Wij zijn vandaag echter van mening dat vier uur volstaat en raden aan onze wijnen níét te decanteren.’
Prijskaartje
Biondi-Santi behoort tot de absolute elite van de DOCG, maar ervaren ze bij Biondi-Santi ook dat veel ‘soortgenoten’ hun dure status en prijskaartje eigenlijk niet waard zijn? ‘Ach, het is niet aan ons om commentaar of kritiek te geven op collega’s. Wij volgen liever onze eigen weg, iets wat we ook deden toen traditionele sangiovese-wijnen zoals die van ons in een slecht daglicht stonden.'
'Wij zijn vooral gelukkig dat het terroir van Montalcino nog altijd sterk groeit op de wereldwijde wijnmarkt. En alle recente investeringen in dit gebied door internationale spelers zijn een duidelijke indicatie dat er nog ruimte is om te groeien. Zowel in waarde als in prestige.’
