Behalve als film- en theateracteur speelt John Malkovich ook al bijna tien jaar zijn rol als eigenaar van de 'boutique winery' Les Quelles de la Coste in het Luberon-massief.
‘Veel van de zaken waarin ik investeer, zijn eigenlijk de snelste manier om miljoenen te verliezen.’ Behalve filmacteur is de intussen 66-jarige John Malkovich actief als filmproducent, filmregisseur en theateracteur. Maar hij is evengoed modeontwerper. En zoals veel sterren uit Hollywood runt de Amerikaan ook enkele restaurants en bars. Toch is zijn wijnverhaal van een heel ander kaliber.
‘Ik bezit niet de kennis hoe wijn exact wordt gemaakt. Maar ik heb wel een uitgesproken smaak'John Malkovich
Malkovich en zijn levenspartner, regisseuse Nicoletta Peyran, besloten eind jaren 80 om hun twee kinderen, Amandine en Loewy, in een meer bucolische omgeving op te voeden, weg van drukke steden als Los Angeles en Londen. Ze kochten Les Quelles de la Coste, een landgoed van 10 hectare in het Luberon-massief, nabij het pittoreske dorpje Lacoste en de ruïnes van een kasteel dat nog aan de libertaire schrijver Markies de Sade heeft toebehoord.
De magneetfunctie van de Luberon, een regio die vroeger al jetsetters als Albert Camus of Pierre Cardin aantrok, is logisch. De Côte d’Azur ligt binnen autobereik (Marseille:1 uur), maar de regio ademt nog kalmte en discretie uit. Zonder de blingbling van de toeristische kuststeden of de peperdure Provence.
Eerste millésime
In 2008 begon Malkovich hier zijn eigen druiven te verbouwen. ‘Tot dan gebruikten boeren ons land en cultiveerden ze er wortelen en tarwe. Maar toen zij met pensioen gingen, lag ons land braak. Dat vonden we een verspilling’, herinnert Malkovich zich. ‘Mijn vrouw kwam daarom met het idee dat we zelf wijn moesten maken, want ons terroir leek daarvoor prima geschikt.’
Het koppel plantte bijna 5 hectare druivenstokken aan. Met de nodige trial-and-error bottelde Malkovich in 2011 zijn eerste oogst. ‘We moesten een betrouwbaar team uitbouwen om de wijn te maken, om consistentie in het wijnbereidingsproces te bereiken en om de wijn te verkopen. Plus ook nog eens een degelijke opslagruimte vinden voor onze wijnen.’
Al is zijn eerste millésime niet gecommercialiseerd kunnen worden. ‘We waren zo enthousiast bezig met onze wijn dat we totaal vergeten waren ons domein als ‘onderneming’ te registreren. Zo zaten we plots opgezadeld met 16.000 flessen van onze eerste oogst die we wettelijk niet mochten verkopen.’
Al hoorde je de vrienden en kennissen niet klagen over die vergetelheid. Malkovich en Peyran deelden bijna de hele oogst uit aan een dertigtal bevriende families. De rest kelderden ze voor eigen gebruik. ‘Hoewel we met onze eerste oogst misschien beginnersfouten maakten. We hadden van bij de start manueel moeten plukken, zoals we vandaag doen. We drinken er nog altijd met veel smaak van, vooral van de cabernet.’
Les Quelles de la Coste
Een kleine tien jaar later is Les Quelles de la Coste uitgegroeid tot een volwaardige boutique winery, met een jaarproductie van gemiddeld 16.000 à 18.000 flessen, die voor 95 procent richting export gaan.
Er zijn vijf cuvées: een cabernet sauvignon rosé en twee monocépages: respectievelijk een 100 procent pinot noir en een 100 procent cabernet sauvignon. Plus twee voor de streek zeer ongewone blends van cabernet en pinot (Les 7 Quelles en Les 14 Quelles). En alle vijf zijn ze als ‘IGP Vaucluse’ geclassificeerd.
‘Ik heb nooit drugs genomen en een alcoholdrinker ben ik evenmin. Wijn ontdekte ik pas als veertiger'John Malkovich
Het team werd intussen uitgebreid met twee professionele wijncracks. Ralf Hoegger, die van het Italiaanse domein Tenuta il Palagio van de Britse rockster Sting een successtory maakte. Hij bekommert zich om de sales en marketing.
Terwijl Jean Natoli als consultant-wijnmaker werd aangetrokken. Het is Natoli, die wel eens de ‘Michel Rolland van Zuid-Frankrijk’ wordt genoemd en onder meer oenologiedocent is aan de universiteit van Montpellier, die Les Quelles de la Coste richting organische certificatie begeleidt.
Cabernet sauvignon
Vreemd genoeg, en misschien in tegenstelling met zijn imago, leerde John Malkovich slechts laat de wijnwereld kennen. ‘Ik heb nooit drugs genomen en ik heb pas laat alcohol ontdekt’, klinkt het. ‘Pas in 1986, op mijn 33ste, proefde ik mijn eerste glas cognac, en dan nog tijdens de repetities van een theaterstuk.’ Het zou duren tot hij een forty-something was voor hij de wijnen ontdekte.
Malkovich mag dan vandaag aandachtig naar de adviezen van zijn wijnmakers luisteren, hij volgt ook zijn eigen buikgevoel. ‘Ik bezit niet de exacte kennis over hoe wijn wordt gemaakt of waarom je bepaalde stappen beter wel of niet zet, maar ik heb wel ‘taste’. En ik weet vooral wat ik lust en niet lust. Of correcter uitgedrukt: ik weet heel goed wat ik verkies in mijn glas.’
‘Het blenden van pinot noir en cabernet was een zware gok die verschrikkelijke wijnen had kunnen opleveren.’John Malkovich
Het was dan ook Malkovich die de meest controversiële beslissing op het domein nam: de aanplant van pinot noir en cabernet sauvignon. Bijna ongezien in de Luberon, waar hitteresistente variëteiten als mourvèdre, grenache of syrah bon ton zijn.
‘Ik ben niet echt een groot liefhebber van die laatste soorten’, legt Malkovich uit. ‘Bovendien had ik van een bevriend wijnkenner een oude tekst gekregen waarin stond dat onder Lodewijk XIV in deze streek alleen pinot noir groeide. Dat trok me over de streep.’
Microklimaat
Behalve historische annalen speelden ook klimaatargumenten. Zijn subregio wordt wel eens ‘Klein Siberië’ genoemd, omdat het er ongelooflijk droog is en ook vooral ’s nachts veel koeler wordt dan in andere delen van de appellatie. ‘Streken als de Provence worden vaak foutief geroemd voor hun ‘milde’ klimaat, omdat het er zo mooi en zoet oogt. Maar het klimaat kan er ook heel brutaal zijn. We moeten hier zelfs geen airco installeren in de zomer, omdat het ’s nachts zo afkoelt’, aldus Malkovich.
‘Al is het in de zomermaanden dan wel weer extreem heet en droog, en blaast er geregeld een woeste warme wind, de mistral.’ De lagere temperaturen, het steenrijke terroir met diepe klei- en slibbodems en het feit dat het domein 14 bronnen (‘quelles’, vandaar de doopnaam) van een oud meer bevat, leiden er echter toe dat de stokken zich kunnen ontwikkelen zonder last te hebben van hitte- of waterstress.
Niet alleen besloot Malkovich om op zijn domein de blauwe trots van Bourgogne (pinot noir) en Bordeaux (cabernet sauvignon) aan te planten. Hij besloot ze ook nog eens te blenden. ‘Dat was een zware gok’, geeft hij toe.
‘Die beslissing had verschrikkelijke wijnen kunnen opleveren. Het had goed gekund dat de pinot noir en de cabernet in een blend zich als twee paarden zouden gedragen die met alle geweld elk in een andere richting zouden trekken. Of dat het resultaat te ‘bold’ zou zijn, en de robuuste cabernet de fijnere pinot zou domineren.’
Maar dat bleek niet het geval. ‘Toen de pinot en cabernet werden geblend, was het alsof ze werden blootgesteld aan een nucleaire flash’, zegt Malkovich. ‘Beide druivenvariëteiten vinden het fantastisch.’
Malkovich-stijl
‘Of het nu om wijn, mode, theater of film gaat, alles draait om de details. En hoe je je gedachten of je intellectuele, emotionele, instinctieve of educatieve rigueur op iets toepast. Dat is wat telt.’ Die mentaliteit betekent dat Malkovich, welke nieuwe activiteit hij ook aanpakt, hij die nooit als lastig beschouwt.'
Wijnbouw is misschien wel vluchtiger, wispelturiger en minder beheersbaar dan andere activiteiten. Je moet met zo veel variabelen rekening houden, zoals het klimaat, de bodem, de variëteit… Maar de essentie blijft: iets ‘goed’ doen waar je echt tevreden mee bent. Ik zal altijd sleutelen, veranderen, me aanpassen, dingen opnieuw en beter willen doen. Het is een eindeloze reis.’
‘Malkovich zet een verrassende wijncast neer’, omschreef het magazine Wine Spectator zijn aanbod.
Heeft hij intussen het gevoel dat er al een Malkovich-stijl is gegroeid, wijnen op de wip tussen de Oude en de Nieuwe Wereld? Hij grijnst: ‘Ik heb me dat eigenlijk nog nooit afgevraagd, maar het is wel een feit dat we Nieuwe-Wereldwijnen maken in de Oude Wereld. Wat we wel geregeld horen, is dat onze wijnen duur (met prijzen tussen 25 en 50 euro, nvdr.) zijn. Maar hey, we bottelen geen gigantische volumes en maken absoluut geen industriële wijn.’
Hoge scores
Hoge prijzen waartegenover volgens de internationale kritieken wel kwaliteit staat. ‘Malkovich zet een verrassende wijncast neer’, omschreef het magazine Wine Spectator zijn aanbod. Het prestigieuze Decanter geeft zelfs 95 op 100 voor Malkovich’ flagshipwine ‘Les 14 Quelles 2017’.
Goeie scores die Malkovich echter niet op zijn lauweren doen rusten. ‘Ik zal nóg nieuwe druivenvariëteiten aanplanten. We hebben daarvoor genoeg ruimte en het geschikte terroir op ons domein. Als we willen, kunnen we zelfs gemakkelijk qua omvang verdubbelen.’
Op termijn wil hij spelen met merlot, cabernet franc en sangiovese. En sinds drie jaar experimenteert hij met nog een andere verrassende druif voor deze streek: carmenère. ‘Dit jaar oogsten we voor de eerste keer deze carmenère. Vermoedelijk zal die zo’n 900 flessen opbrengen.’
Tegelijk denkt hij na over de bouw van een heuse winery op het domein – de vinificatie gebeurt nu nog bij de lokale coöperatie Cave du Luberon. Die beslissing zal grotendeels afhangen van dochter Amandine (30) en zoon Loewy (28), en of ook zij zich voor dit wijnavontuur willen engageren.
Op hun antwoord is het voorlopig wachten. Maar mocht Malkovich zelf dertig jaar jonger zijn en in hun schoenen staan, zou hij dan ‘rebooten’ in de Luberon, of een andere streek kiezen voor zijn wijnscenario? ‘Eerlijk? Ik weet het niet. De Luberon is de voorbije decennia heel erg veranderd, dus eigenlijk ben ik niet zeker of ik wel opnieuw voor deze locatie zou kiezen.’
En hij besluit filosofisch: ‘Ach, Ik weet niet wat ik over twee of vijf jaar zal doen. Ik weet zelfs niet of ik dan nog zal leven. Ik maak me er evenwel geen zorgen over, omdat ik nooit wakker lig van iets wat ik niet kan controleren.’
Info - De wijnen van John Malkovich' Les Quelles de la Coste zijn te koop bij Dercor Wijnen in Moorsele, Grapes House of Wines in Dilsen-Stokkem en Wineplus in Genk.
