10 slimme (en goedkopere) alternatieven voor iconische wijnen

Wie bijvoorbeeld een Barolo Monfortino 2015 van Giacomo Conterno wil drinken, betaalt daarvoor volgens prijsvergelijker Wine-Searcher 1.200 euro per fles (zonder btw). Een Meursault 2020 van Coche-Dury? 1.115 euro alstublieft. Dat moet goedkoper kunnen! Dus staan we op een druilerige middag met sommelier en medezaakvoerder Olivier Pareit tussen de houten rekken van Convento.

We blijken niet alleen met die vraag. ‘We zien hier veel liefhebbers die van zichzelf weten dat ze bijvoorbeeld graag bordeaux drinken’, zegt Pareit. ‘Dan vinden wij het onze job om gasten die ervoor openstaan wijn met hetzelfde smaakprofiel, maar uit een andere regio te leren kennen. Zo houd je het interessant en pak je het prijsbewuster aan.’

De duurste wijnen ter wereld blijken een heel herkenbaar profiel te hebben   - waarschijnlijk ook de reden waarom ze zo iconisch geworden zijn. Zo is barolo synoniem met de lang gerijpte kracht van de nebbiolodruif. Witte bourgogne is het perfecte huwelijk tussen chardonnay en eikenhout. En bordeaux blijkt vooral een ode aan de manier waarop cabernet sauvignon en merlot tot op hoge leeftijd drinkplezier kunnen verschaffen.

De aantrekkingskracht en het prijskaartje van die iconen heeft wijnmakers wereldwijd geïnspireerd. Bijna overal, van Canada tot Nieuw-Zeeland, zijn ze aan de slag om met dezelfde druiven en dezelfde methodes wijn te maken in dezelfde stijl als bijvoorbeeld witte bourgogne en rode bordeaux.

Hoe kunnen we uit die immense wijnplas flessen vinden die evenveel drinkplezier geven als een Meursault, een van de beroemdste appellaties voor witte bourgogne? Of waar zit die fles die de vergelijking aan kan met Château Lynch-Bages, een rode topper uit Pauillac, bij Bordeaux?

We zouden dat zoekspelletje naar alternatieven voor iconische wijnen via apps als Wine-Searcher en Vivino kunnen proberen. Zo geeft Wine-Searcher na wat klikken aan dat een cabernet sauvignon van 44 euro uit het Zuid-Afrikaanse Stellenbosch een goede keuze is voor wie van bordeauxachtige rode wijnen houdt. Wijnvergelijker Vivino heeft een soortgelijke functie.

Maar alles kan beter. Veel apps tonen al snel hun beperkingen: zo vindt Wine-Searcher blijkbaar dat Italiaanse sangiovesedruiven soortgelijke wijnen opleveren als Amerikaanse cabernet sauvignon, een mening die weinig kenners zullen delen.

Dus zoeken we het liefst met échte sommeliers naar alternatieven  - een oefening waarin naast Pareit ook drie van zijn collega’s heel bedreven blijken.

Wat stelt de sommelier van Convento bijvoorbeeld voor aan iemand die op zoek is naar een alternatief voor witte bourgogne – die typische balans tussen vol en fris van op eik gerijpte chardonnay? Een wijn uit Zuid-Afrika, zo blijkt. ‘Chardonnay is een van de meest aangeplante druiven ter wereld, maar je wilt het liefst een wijn met chardonnay uit een koeler klimaat, zoals ook Bourgogne dat is. Elgin, niet ver van Kaapstad, is door de hogere ligging en de invloed van de zee een van de koelste streken van Zuid-Afrika. Daardoor krijg je wijnen met finesse en frisheid.

• ‘Het domein Paul Clüver heeft de houtrijping heel gedoseerd gehouden, zodat je in zijn Estate Chardonnay (19,95 euro bij Convento) wel die typische bourgognetoetsen van boter, amandel en geroosterd brood proeft, maar ook frisse citrus. Geen plompe wijn, maar een fles met veel balans.'
  
• Ook Maria Moll, zaakvoerder en sommelier van restaurant Béus in Passendale, is een fan van Zuid-Afrika. In 2019 werkte ze zelfs als assistent-wijnmaker in Elgin. ‘De Family Vineyards Chardonnay van Newton Johnson (25 euro, Arnim Wines) kun je perfect tussen mooie bourgognewijnen plaatsen. Hij heeft een jaar op bourgognevaten gelegen en heeft diezelfde romige, zachte smaak. Het domein ligt in Hemel en Aarde, een wijnbouwstreek aan de kust op 100 kilometer ten zuidoosten van Kaapstad.’
  
• Gianluca Di Taranto, de sommelier van Le Grand Verre in Durbuy, tipt dan weer de Chardonnay van Kumeu, een ‘cool climate’-domein uit Nieuw-Zeeland. Vlak boven Auckland maakt de familie Brajkovich wijnen die tijdens blinde proeverijen hun plaats verdienen naast grote bourgognes. De allerbeste daarvan – van geselecteerde wijngaarden op het domein – zijn met prijzen vanaf 50 euro niet echt een koopje meer, maar de Estate Chardonnay  2021 – boterig en complex – biedt met zijn 30 euro per fles (bij Vinesse) heel veel plezier, zegt Di Taranto. ‘Het is heel pure wijn met veel klasse.’

Van witte naar rode bourgogne. Ook de delicate pinot noir kun je wereldwijd terugvinden, al levert die maar zelden de finesse op van in Bourgogne. Opnieuw blijken een relatief koel klimaat en veel wijnbouwskills noodzakelijke voorwaarden.

• Olivier Pareit zoekt die graag in Duitsland. Zoals in het zuidelijk gelegen Baden, het belangrijkste wijnbouwgebied voor spätburgunder (de Duitse naam voor pinot noir). Silke en Hans-Bert Espe blijken een talent te hebben om gelaagde, rijke wijn te maken die zelfs bourgognepuristen weet te overtuigen. Omdat ze hun wijnmakerij begonnen in een voormalige luchtmachtbunker hebben ze hun domein de naam Shelter Winery gegeven. De topcuvee van Shelter kost 63 euro, maar hun complexe pinot noir (30 euro, Vinikus & Lazarus) met zijn aroma van kers tot cederhout is een goed voorbeeld van de manier waarop deze regio een waardig alternatief voor Bourgogne kan zijn, zegt Pareit.

• Ook Karsten Peter uit de Pfalz behoort voor de sommelier tot de beste Duitse pinot-noirproducenten. ‘Hij maakt vooral minerale riesling, maar ook zijn spätburgunder is top, heel elegant en zijdezacht.’ Criticus James Suckling roemt de subtiele rijping – deels op nieuw hout, deels op gerijpte vaten (26,4 euro voor de 2020 bij Crombé Wines) van de cuvee Charme en zijn aroma’s van bloemen, rode biet, kers en vuursteen.

Vooral zijn krachtige rode wijnen hebben van Bordeaux een iconisch wijngebied gemaakt. De Heilige Drievuldigheid van cabernet sauvignon, cabernet franc en merlot is een wereldwijd begrip geworden: wijnmakers hebben het over een bordeauxblend wanneer ze een combinatie van die druivenrassen gebruiken. Dat doen ze voor Deborah Hellburg, sommelier van Sensum in Gent, al jaren heel goed in Zuid-Afrika. ‘Veel domeinen gebruiken voor wat ze hun ‘volle stijl’ noemen precies die blend en gaan de wijn ook laten rijpen in nieuwe Franse eik, waardoor je resultaten krijgt die heel dicht bij bordeauxwijnen zitten.’

• De sommelier tipt Die Boskind, een cuvee van het domein Roodekrantz in de Hemel en Aarde-vallei. Hellburg vindt dat die blend van cabernet sauvignon, cabernet franc en merlot – met donker fruit, cederhout en zacht versmolten tannines – het goed doet bij pluimwild als patrijs. (16,25 euro voor de 2020 bij Ad Bibendum).

• Ook de Cabernet Sauvignon Grillos Cantores van het Chileense collectief Clos des Fous doet de Gentse sommelier aan bordeaux denken. ‘Clos des Fous is een project van vier wijnmakers die doorheen Chili zoeken naar de terroirs die het best geschikt zijn voor de druiven die ze willen verbouwen.’ In Alto Cachapoal, aan het begin van het Andesgebergte ten zuiden van Santiago, kochten ze een wijngaard met cabernet sauvignon. Door de arme grond en de hoogte hebben de stokken er een laag rendement, maar leveren ze ook geconcentreerde wijnen op. Met zijn donkere kersen, peper en zachte tannines is het cabernet sauvignon op zijn best, vindt Hellburg. (18,95 euro voor de jaargang 2020 bij Ad Bibendum).

Wijn op basis van cabernet sauvignon, pinot noir en chardonnay, daar kunnen sommeliers gemakkelijk wereldwijd goede voorbeelden van opnoemen. Maar nebbiolo? Die druif met zijn bedwelmend parfum en lichte kleur, hoge aciditeit en sterke tannines blijkt uniek. Eigenlijk wordt er alleen in Italië topwijn van gemaakt, zegt Gianluca Di Taranto, en dat verklaart ook de torenhoge prijzen van barolo en barbaresco, de twee meest beroemde nebbiolowijnen. ‘Er zijn wel wat aanplantingen in Californië, Australië en Mexico, maar dat zijn meer curiosa dan echt wijnen die je wilt kopen.’

Bovendien blijkt nebbiolo in Italië het alleen in het noorden goed te doen, en dan nog meer specifiek in Piëmont, de regio rond de hoofdstad Turijn. Het enige andere gebied waar nebbiolo echt de moeite is, vindt de sommelier Valtellina, in het noorden van Lombardije. Daar, tegen de Alpen, heet de nebbiolodruif chiavennasca en levert ze wijnen met heel fijne aciditeit op.

• De Azienda Arturo Pelizzatti Perego, meestal afgekort tot Ar.Pe.Pe.,is daar met zijn Sassella Stella Retica (42 euro bij La Nebbia) een goed voorbeeld van. ‘Een transparante kleur, subtiel en verfijnd in de neus met een heel uitgesproken mineraliteit en een fijne body.’

Hebben liefhebbers van barolo en barbaresco dan echt zo weinig alternatieven? Gelukkig niet, zegt Di Taranto. Ook nebbiolo met Langhe op het etiket – het ruimere gebied waartoe Barolo en Barbaresco behoren – kan fantastische wijnen opleveren, voor meer haalbare prijzen.

• ‘Zo maakt het domein Oddero een goede Langhe Nebbiolo die absoluut de moeite is. Ze zijn gekend als producent van barolo, maar met deze ‘simpele’ langhe bewijzen ze hun status.’ De 2021, met aroma’s van viooltjes, rood fruit maar ook aardetonen, kost 24,9 euro (bij Crombé Wines), een schijntje van de prijs van ‘echte’ barolo.

Maar de sommelier tipt toch vooral het wijnbouwgebied Alto Piemonte, ten noorden van Turijn. Voor de regio massaal begon te verarmen, aan het eind van de 19de eeuw, waren er 40.000 hectare wijngaarden, vandaag nog maar 700. ‘Hier werd vroeger grootse wijn van nebbiolo gemaakt – al noemen ze die hier spanna. Een nieuwe generatie is nu aan het bewijzen dat dat opnieuw kan. Je hebt er fantastische terroirs, zoals de graniet van de streek rond Carema of de vulkanische bodem van de appellatie Boca. Veel van die wijnen kunnen gemakkelijk 30, 40 jaar verouderen, zoals een barolo.

• ‘Dat bewijst de van oorsprong Zwitserse wijnmaker Christoph Künzli die Boca als een van de eersten opnieuw op de kaart zette. Zijn Le Piane 2017 (71 euro bij Leuvin) is een van Alto Piemonte’s meest gelauwerde wijnen, die ook moeiteloos kan verouderen.’