Meer dan een coronahype: rolschaatsers veroveren de stad

Komt daarbij dat samen rolschaatsen zowat de minst ongemakkelijke manier is om die anderhalve meter te bewaren met vrienden buiten je bubbel (of referentiecijfer, zoals dat tegenwoordig heet). En dan is er nog het overweldigende gevoel van vrijheid: wat knullig en van kop tot knie ingepakt hobbel ik over de kasseien, maar nu al stroomt de adrenaline door mijn aderen.

Laat u echter niet misleiden: corona mag dan wel de grote katalysator zijn voor de stormloop op rolletjes, de echte initiator is TikTok. Een jaar geleden nog het privédomein van twaalfjarigen met dansambities, maar tegenwoordig volop bevolkt door nieuwsgierige twintigers en dertigers. En als er één ding is waarvoor die generatie massaal door de knieën gaat (letterlijk, in dit geval), dan is het wel nostalgie.

Dat ondervond ook de 29-jarige Cubaans-Amerikaanse danseres Ana Coto, toen ze midden april een filmpje postte waarin ze doorheen de lege straten van Los Angeles bolde, met Jennifer Lopez’ hit ‘Jenny from the Block’ als soundtrack. De video haalde miljoenen views terwijl Coto zelf prompt werd gebombardeerd tot, welja, rolmodel.

Daarin is ze niet alleen: dankzij de sexy pirouettes van Oumi Janta kent iedereen nu Tempelhof, een verlaten luchthaven in Berlijn waar skaters samenkomen. En bij de gratie van de Californische Coco Franklin zijn fluorescerende skeelers met assorti leggings allesbehalve een relict uit de jaren 80.

Allemaal doen de rollerbabes ons wegdromen naar een zorgeloos leven onder de avondzon, vol vrolijke beats en kleurrijke outfits. Of zoals Janta zelf zegt: ‘Voor mij voelt rolschaatsen als een trance, alsof ik aan het trippen ben. Dan vergeet ik even alle slechte dingen en omarm ik het moment.’

Wist u overigens dat de rolschaats een Belgische uitvinding is? Het was de Belgische muziekinstrumentenmaker Jean-Joseph Merlin die in 1760 metalen wieltjes onder zijn schoenen bond  en zo een gemaskerd bal binnenreed, waarna hij frontaal op een vergulde spiegel botste.  Al hebben we de eerste echt commerciële rollerskates met vier wieltjes te danken aan de Amerikaan James Plimpton, die ze in 1863 lanceerde.

Tegen het einde van de 19de eeuw groeiden rolschaatsen uit tot een geliefde rariteit onder de bourgeoisie. Maar voor de grote doorbraak is het wachten tot het Amerika van de jaren 50 en 60, toen in elk gehucht een skatebaan werd opgericht. Of twee, want veel skatebanen hanteerden een stevig discriminerende deurpolitiek: zwarte skaters mochten er niet in. Wat dan weer leidde tot ‘black-only’ rollerdisco’s, waar de Afro-Amerikaanse cultuur ongemoeid floreerde.

    Nieuwe moves werden er geboren. Excentrieke outfits glinsterden onder de glitterbollen. En heel wat opkomende rap- en hiphop-deejays zoals Dr. Dre en Queen Latifah begonnen langs de skatevloer hun carrière.

De rollerdisco’s fungeerden bovendien als het strijdtoneel tegen de (vaak onofficiële) segregatie, zo toont de spraakmakende HBO-documentaire ‘United Skates’ uit 2019. En toen het aantal schaatsbanen de afgelopen decennia drastisch daalde, waren het zwarte rollerskaters die de subcultuur in ere hielden. ‘Er is eigenlijk geen sprake van een revival, voor ons zijn rolschaatsen nooit weggeweest’, zegt Toni Bravo, zelf een TikTokker met meer dan 300.000 volgers.

Comeback of niet: feit is dat de hype nog niet meteen is uitgebold. Op Amazon heerste de hele zomer schaarste in de rolschaatsafdeling, met soms wachttijden van zes weken. Op Google Trends boomt de hashtag #rollerskating nog steeds, onder meer dankzij massa-events zoals de Worldwide Rollout Day.

En in België ging begin september de Roller Bike Parade weer van start – een tweewekelijkse karavaan doorheen de straten van onder andere Brussel, Charleroi en Hasselt, die aandacht vraagt voor een meer wielervriendelijke infrastructuur in de stad.

Dat laatste is vandaag misschien nog de grootste uitdaging voor rolschaatsers: terwijl tijdens de harde lockdown zo ongeveer de hele stad diende als skateparadijs, is het nu weer slalommen tussen de auto’s geblazen. Al lijkt een kentering op komst. Net zoals de coronafietsers een boost gaven aan de aanleg van fietspaden, groeit de aandacht voor zowel rolschaatsers als skateboarders in de stedelijke architectuur.

Werden skaters vroeger nog bewust ontmoedigd, dan zien steeds meer Europese steden hen nu net als een meerwaarde. Skateparken worden er niet langer verbannen naar de periferie, maar pal in de stad zelf geïntegreerd. En waar ooit een eenvoudige half-pipe volstond, maken ze vandaag plaats voor architecturale megacomplexen – inclusief boterzacht wegdek en golvende heuvels voor de rolschaatser.

Automobilisten zijn dus maar beter gewaarschuwd: de rollerskaters zijn here to stay. Gelukkig maakt de bonte seventies-, eighties- en ninetiesdresscode dat uncoole fluohesje alvast overbodig.

Overal ter wereld claimen skaters, rolschaatsers en andere sporters op wieltjes hun plek in de publieke ruimte. Deze vijf skateparken in Europa verwelkomen hen alvast met open armen.

Waar? In Barcelona, zowat het Europese mekka voor skaters. Les Corts is een van de zes skateparken die de afgelopen vijf jaar pal in het stadscentrum werden gebouwd, in dit geval op een boogscheut van de universiteit.

Architectuur? Het architectenbureau SCOB creëerde een skatelandschap dat volledig ingebed ligt tussen de bestaande wegen en vegetatie. Daartoe bestudeerden ze de kleuren en texturen van de omgeving, en komen dezelfde materialen (beton en cortenstaal) terug.

Special feature? De inspiratiebron was het plein rond het MACBA-museum in Barcelona, dat de jongste decennia uitgroeide tot een bedevaartsoord voor skaters. Zo werden de museumtrappen bijna identiek nagebouwd.

Waar? In Haderslev, een havenstadje in Zuid- Denemarken. Langs de waterkant werd StreetDome aangelegd, een culturele hub waar urban sports als skaten, muurklimmen en basketballen samenkomen.

Architectuur? De architecten van CEBRA en Glifberg+Lykke beoogden een open speeltuin voor alle types wieltjes. Daartoe omvat de site zowel een uitgestrekte plaza als golvende heuvels en skateramps. Centraal ligt de dome, een iglovormige hal met groen mosdak.

Special feature? Behalve een klim- en sportzaal ligt nog een deel van het skatepark onder de dome verborgen. Door grote poorten rol je vlotjes van buiten naar binnen.

Waar? Langs het historische fort in de Péitrussvallei, een natuurlijke grens tussen de oude en de nieuwe stad van Luxemburg City. Hoog boven het skatepark torent de brug La Passerelle uit, een bekende toegangspoort tot de stad.

Architectuur? Constructo, een designstudio gespecialiseerd in skateparken, bouwde een polyvalent park dat zich net zo goed op rolschaatsers als BMX’ers richt. Met een omvang van 2750 vierkante meter is het een van de grootste en groenste van Europa.

Special feature? De skatetunnel is een herinterpretatie van de geometrische lijnen van het fort. Om de connectie met het erfgoed te versterken, kozen de ontwerpers voor een stenen bekleding langs de buitenkant van de betonnen tunnel.

Waar? In de Zweedse havenstad Malmö. Het park ligt in de Westelijke Haven, een industriële zone die nu vervelt tot een bruisend district vol nieuwe architectuur- en designprojecten.

Architectuur? Onder de vlag ‘Skate Malmö’ werken landschapsarchitecten samen met de skatecommunity om onaantrekkelijke pleinen nieuw leven in te blazen. In dit geval ging architect Stefan Hauser aan de slag met een voormalige scheepswerf in tandem met de lokale middelbare school.

Special feature? Het 3000 vierkante meter grote park omvat ook een apart domein voor de rollerderby, een ploegsport op rolschaatsen.

Architectuur? Het architectenduo Selgascano heeft een passie voor industrieel plastic in kinetische kleuren. Dat toonde het al met het psychedelische Serpentine Gallery Pavilion in Londen, maar zeker met dit jeugdcentrum waar kunstenaars, dansers, klimmers en skaters samenkomen onder een knaloranje luifel.

Special feature? Het doorzichtige dak uit polycarbonaat noemen de architecten zelf een plastic ‘wolk’, die de skaters beschermt tegen de hevige zonneschijn in deze streek.