Sabato’s insidertips voor Margate, de nieuwe Engelse ‘seaside city of cool’

Waarom is Margate zo aantrekkelijk voor artistieke entrepreneurs? Waarom opent de medeoprichter van de prestigieuze kunstbeurs Frieze er een luxehotel, investeert Tracey Emin net daar in een kunstschool en in haar toekomstige museum, en trekken chefs van de beste Londense restaurants ernaartoe? En waarom zegt Dom Bridges, oprichter van het cosmeticamerk Haeckels, dat Margate zijn leven heeft veranderd? Het antwoord vind je in het woelige verleden van de stad.

Margate leent zich niet gemakkelijk tot liefde op het eerste gezicht. Robert Diament, directeur van Carl Freedman Gallery en medehost van de populaire podcast TalkArt, herinnert zich zijn eerste bezoeken aan Margate. ‘Ik vond Margate triest. Het was er koud, grijs en onaantrekkelijk. Ik wilde er zo snel mogelijk weg.’

Maar door het gebrek aan betaalbare ruimte in Londen trok Carl Freedman – en in zijn zog ook Robert Diament – enkele jaren later toch naar de kuststad. Daar had Freedmans vriend Jonathan Viner, zelf kunsthandelaar en inwoner van Margate, in 2016 een enorm gebouwencomplex uit de jaren 60 gekocht: de oude drukkerij Thanet Press. Het 4.500 vierkante meter grote pakhuis was geteisterd door plunderaars, duiven en lange, zoute winters, maar al snel bleek dat de 635.000 pond (zo’n 740.000 euro) een goede investering was.

Freedman kocht zo’n duizend vierkante meter van het gebouw van Viner en verhuisde in mei 2019 zijn gelijknamige galerie van Londen naar Margate. En hoewel Diament in 2019 niet stond te springen om een leven in Margate op te bouwen, is hij er naar eigen zeggen gelukkiger dan ooit. ‘Totaal onverwacht werd ik verliefd op de stad. Ik hou van de kleinschaligheid en de anonimiteit. Tegelijk heb je hier een gigantische creatieve community van poëten, filmmakers, acteurs, schrijvers, muzikanten en kunstenaars.’

Die schrijvers, muzikanten, acteurs en kunstenaars zijn onder meer Emma Dabiri, de auteur van de succesroman ‘Don’t Touch My Hair’, Christine and the Queens, die er een album opnam, en actrice Emma Corrin, die prinses Diana speelde in ‘The Crown’. Ook Lena Dunham wordt er vaak gespot, net als Tracey Emin natuurlijk, de beroemdste dochter van Margate. Haar naam is onlosmakelijk verbonden met de kuststad.

Op de façade van Droit House, een opvallend gebouw op de pier van Margate, vind je sinds 2010 haar meest veelzeggende werk. In roze neon staat ‘I never stopped loving you’ te lezen.

Emin groeide op in Margate, maar dat liep niet bepaald op wolkjes. Veel van haar artistieke output is gebaseerd op haar jeugdtrauma’s die zich in Margate afspeelden. Toch is haar liefde voor Margate nooit ver weg. In 2017 koopt ze, net zoals haar ex-levenspartner Carl Freedman had gedaan, een deel van het gebouw van Jonathan Viner: 2.500 vierkante meter. Een beslissing die mee werd ingegeven door een turbulent 2016, waarin projectontwikkelaars de uitbreiding van haar kunstatelier in Spitalfields in Londen tegenhielden, en waarin haar moeder stierf.

In een video die het veilinghuis Christies maakte, zegt Emin hierover: ‘Ik kreeg om 4.00 uur een telefoontje van Margate Hospital en reed er meteen heen. Toen ik Margate binnenreed, was er een fantastische grote regenboog. Op dat moment realiseerde ik me dat ik Margate niet kon loslaten. Margate past bij me. Het past bij mijn accent, bij hoe ik stap, bij mijn scheve lach.’

Emin vormde haar deel van het Thanet Press-gebouw om tot schilderstudio, een beeldhouwstudio, een aangrenzend koets­huis, en een appartement erboven, waar ze woont. Ze kocht wat verderop ook een site waar een badhuis, parkeerterrein en mortuarium gevestigd waren, en bouwde het de afgelopen vier jaar met heel veel van haar eigen kapitaal om tot TKE Studios, een kunstschool genoemd naar haar volledige naam Tracey Karima Emin. Het complex opent in januari 2023 en zal vijftien tot twintig kunstenaars verwelkomen voor een achttien maanden durende residentie. De studioruimte biedt ze gratis aan studenten aan, net als de cursussen van gastdocenten Jonathan Jones, Jerry Saltz, Kenny Schachter en Vivienne Westwood. Het enige wat ze zelf moeten doen, is een manier vinden om naar Margate te komen en er te leven. ‘Ik wil niet sterven als een kunstenaar die alleen interessant werk heeft gemaakt’, zegt Emin. ‘Ik wil het verschil maken.’

Het Engelse district Thanet, waarvan Margate deel uitmaakt, was meer dan tweehonderd jaar geleden al een aantrekkingspool voor artistieke zielen. Charles Dickens schreef er zijn boeken, Jane Austen ook. Zelfs Vincent van Gogh woonde er even. Maar de kunstenaar die er de grootste indruk heeft nagelaten, is de negentiende-eeuwse landschapschilder William Turner. De ‘vader van de moderne kunst’ en een van de belangrijkste Britse kunstenaars kwam vaak naar Margate om de zee en de lucht vast te leggen en om er zijn minnares Sophia Booth te zien. Hij was het die verklaarde dat ‘de wolken boven Thanet de mooiste van heel Europa zijn’. In zijn zog trok de Londense bourgeoisie in de negentiende eeuw naar Margate. Bovendien was Margate met het Royal Sea Bathing Hospital een van de eerste badplaatsen met een wellness.

In het begin van de twintigste eeuw stond Margate ook bekend om zijn rijk en gevarieerd entertainmentprogramma. In de Winter Gardens, opgericht in 1911, traden geregeld beroemdheden op als Dame Vera Lynn, Laurel en Hardy en – later – The Beatles; en in het entertainmentpark Hall By The Sea konden de mensen terecht voor dans, circusdieren en variétévertier. In 1919 werd deze ‘pleasure garden’ verkocht aan John Henry Iles, die het terrein omdoopte in Dreamland. Geïnspireerd door Coney Island in New York, dat hij in 1906 had bezocht, begon hij met de bouw van de houten achtbaan Scenic Railway, die in 1920 met groot succes – en een half miljoen passagiers in het eerste jaar – voor het publiek werd geopend.

Maar door de opkomst van de vliegvakanties in de jaren 70 en de lokroep van de Spaanse costa’s als favoriete vakantiebestemming zakte de stad langzaam maar zeker weg in een zee van verwaarlozing. Margate werd een onaantrekkelijk, vergeten en guur Brits kuststadje dat leefde van lunaparken en fish-and-chips. En uiteindelijk moest zelfs icoon Dreamland in 2005 de deuren sluiten.

Het was opnieuw een Turner die de stad nieuw leven inblies. In 2011 opende Turner Contemporary, de kunsttempel die al snel uitgroeide tot een van de grootste en belangrijkste plekken voor hedendaagse kunst buiten Londen en hét symbool van de revival van Margate. Sterarchitect David Chipperfield ontwierp een landmark met een spectaculair uitzicht op zee. Het gebouw van tweeduizend vierkante meter is verdeeld over twee verdiepingen, in zes volumes rond een centrale ruggengraat. Omdat het zeewater tot hier komt, is het op een sokkel geplaatst.

Matthew Slotover, oprichter van het magazine en de kunstbeurs Frieze, is de mede-eigenaar van het gloednieuwe luxehotel Fort Road Hotel, recht tegenover Turner Contemporary. Voor hem kan de komst van Turner Contemporary niet overschat worden. ‘Het is dé belangrijkste katalysator voor het nieuwe Margate. Zonder Turner Contemporary had ik hier nooit een hotel geopend. Het geeft een internationale uitstraling aan deze kleine kuststad en het trekt kunstliefhebbers uit de hele wereld aan. Toen ik in de jaren 80 als kleine jongen naar Margate kwam, had je alleen de zee, arcadegames en slotmachines. Nu is het een van de boeiendste kunstplekken in Engeland.’

Slotover opende het hotel samen met kunstenaar Tom Gidley, met wie hij Frieze oprichtte, en met architect en ontwikkelaar Gabriel Chipperfield, zoon van. Zij kochten het pand – gebouwd als pension in 1820 – in 2018 samen op een veiling, en transformeerden het de afgelopen vier jaar tot een hotel met veertien kamers, een restaurant, een bar en een dakterras met spectaculair uitzicht over Margate.

Hoewel het hotel het eerste echt trendy luxehotel is in Margate, heerst er een opvallend huiselijke en warme sfeer. Fleet Architects stond in voor de verbouwingen, maar het interieur deed het trio zelf. ‘Het waren vooral onze eigen ervaringen als hotelgasten over de hele wereld én ons buikgevoel die de sfeer en het interieur van het hotel bepaald hebben.’

Zo voorzagen ze elke kamer van een eigen selectie aan mid-century meubels, een ingebouwde kledingkast en een parketvloer. De badkamer is ontworpen met handgemaakte Mexicaanse tegels en de toiletartikelen zijn van Haeckels. Bovendien vinden we in elke kamer originele kunstwerken. Het trio legde een collectie twintigste-eeuwse abstracte en figuratieve werken aan, van olieverfschilderijen, gouaches en aquarellen tot prenten en keramiek.

‘We wilden er geen Frieze-hotel van maken’, aldus Slotover. ‘Dus kochten we eerst twintigste-eeuws werk. Maar al snel voelden we dat de lokale kunstenaars ook hun plek in het hotel verdienden.’ Dus sieren ook werken van hedendaagse kunstenaars, vaak vrouwen, de muren.

Een ets van Margate door Tracey Emin hangt boven de open haard in de lobby, die aanvoelt als een gezellige zithoek. In de bar, die je bereikt via een trap waar Sophie von Hellermann een enorme muurschildering maakte, hangt de neon ‘More Love’ van Emin, naast werk van Hannah Lees.

Voor velen is Margate een nieuw begin. Als we er praten met de mensen die recent naar hier zijn gekomen – entrepreneurs, restaurateurs, kunstenaars, activisten of creatievelingen – valt één iets op: hun gedeelde overtuiging dat zij hier het verschil kunnen maken. Ze willen de maatschappij op een zinvolle, duurzame en sociaal verantwoorde manier veranderen, en voelen dat dat mogelijk is. ‘Deze stad is nog maakbaar. Het is onze kans om iets goeds te doen. Hier wonen is geen modegril. We zijn hier niet om onze huizen over vijf jaar met winst te verkopen en te vertrekken. Dit is onze nieuwe bestemming’, aldus Robert Diament.

De allereerste die deze nieuwe vorm van gentrificatie inluidde, is de voormalige reclameman Dom Bridges. In 2012 al verhuisde hij naar Margate en richtte er Haeckels op, een van de eerste duurzame en natuurlijke luxecosmeticalabels. Bridges creëert in zijn winkel/lab met uitzicht op zee vooral producten op basis van zeewier, en kreeg van de lokale overheden een officiële vergunning om zeewier te oogsten langs de kust van Margate. Ook verwerkt Haeckels zeewater, kruiden, algen en bloemen uit de streek tot crèmes en serums.

Door de komst van de vele hippe Londenaren kreeg de badstad in de media al snel de bijnaam ‘Shoreditch-on-Sea’. Sommigen gingen nog een stap verder, en omschreven Margate als ‘het Ibiza van Engeland’. ‘Die omschrijvingen zijn niet alleen lachwekkend, maar ook pertinent onjuist. Dat wordt gezegd door mensen die Margate niet kennen. Die hier nog niet geweest zijn’, aldus Lee Coad. Hij opende vijf jaar geleden Angela’s, een van de culinaire trekpleisters van de stad.

In het kleine restaurant draait alles om duurzaam geproduceerde vis en zeevruchten. Het menu op het zwarte krijtbord wisselt dagelijks, en reserveren is wenselijk, ook in de wintermaanden. Terwijl wij genoten van een geweldig stuk zeebaars met schelpen en gerookte mosselen in een rijke saus, stuurde de charmante serveerster meerdere malen hongerige gasten die niet gereserveerd hadden richting zusterrestaurant Dory’s.

Daar is het anders: ongedwongen en informeel, geen reserveringen, zitplaatsen aan de toonbank en de hele dag open, met uitzicht op zee. Je deelt er kleine en eenvoudige gerechten zoals gerookte garnalen met aioli, krabtaart of een winterse salade met makreel.

Toch is de filosofie van beide restaurants dezelfde. Ze richten zich op de lokale gemeenschap van Margate en hebben een low-waste, duurzaam ethos. Ze gebruiken geen plastic verpakkingen en werken samen met de Windmill Community Gardens in Margate om hun plantaardig voedselafval rechtstreeks in compost om te zetten. Het leverde hen de ‘Best for Sustainability’-award op in de ‘Good Food Guide’ van 2019 én een groene Michelinster voor gastronomie en duurzaamheid in 2021 en 2022. ‘Ik hecht daar helemaal geen belang aan’, zegt Coad. ‘Ik wilde dit gewoon juist doen. Eerlijk. Simpel. Goed. Kijk eens rond in het restaurant: niets wijst hier op Michelin of gastronomie. Wij zijn daar niet mee bezig, en onze klanten ook niet. Zij willen gewoon een goede tijd doorbrengen, plezier maken en lekker eten en drinken.’

Dat kan trouwens niet alleen bij Dory’s of Angela’s. Ook in Bottega Caruso en in Sargasso, van de eigenaars van het Londense restaurant Brawn, eet en drink je prima. En ook daar doe je dat in een ongedwongen, rumoerige en amicale sfeer, met uitzicht op de open keuken. Transparantie en openheid. Ook daar gaat het om.

Eenieder heeft zijn of haar eigen reden om naar Margate te trekken. Er is de aantrekkingskracht van de zee en die van de (betaalbare) ruimte. Maar weg van de drukte, weg van de vluchtigheid, leeft ook het besef dat de opbouw van deze stad het best doordacht en duurzaam gebeurt. Niet dezelfde fouten maken als in het verleden. Niet dezelfde fouten maken als op andere plekken. Ecologie, sociaal bewustzijn, kleinschaligheid en duurzaamheid lopen als een rode draad door Margate.

Wie slechts oppervlakkig naar Margate kijkt, krijgt tijdens de wintermaanden weinig terug van de stad. Alleen verval, weemoed en treurnis trekken dan de aandacht. Maar wie moeite doet, tijd neemt en alle zintuigen laat werken, vindt een heerlijke plek die haar verleden omarmt en haar toekomst toelacht. De stad prikkelt de zintuigen als een op hol geslagen flipperkast. De heerlijke, zilte geur van de zee wordt vermengd met die van aangespoelde rotte vis; de schoonheid van de zonsondergang steekt af tegen de grijze woonblokken; het ruisen van de zee vecht tegen het gerinkel van de slotmachines.

In die zin is het bijna symbolisch dat de sculptuur van Antony Gormley voor de Turner Contemporary – een levensgroot gietijzeren standbeeld van een man – de helft van de tijd onzichtbaar is. Bij vloed is het beeld volledig ondergedompeld in de zee. Het is pas bij eb dat de sculptuur zich langzaam maar zeker onthult. Net als Margate.