Waarom moeten we het hebben over de kleren van Kamala Harris?

Maar wanneer zelfs The New York Times én The Washington Post eind juli nagenoeg gelijktijdig een artikel aan Harris’ kleren wijden, is er misschien meer aan de hand. Sinds Harris’ nieuwe kandidatuur lijkt alles aan haar uitstraling in positieve zin veranderd, zo vindt The New York Times, álles, behalve dan haar outfits. Want die zijn al jaren dezelfde: een broekpak, gecombineerd met een decolletéloze zijden blouse, parelkettingen en schoenen van Manolo Blahnik met een propere hak van zeven centimeter. Somber, tactvol, en ook… een beetje saai, zo vindt modecritica Vanessa Friedman. Friedman stelt zich daarbij ook de vraag of dát dan wel de kleren van de eerste vrouwelijke president zouden moeten zijn. Of Harris, gezien haar voortrekkersrol, niet een iets andere kledingkeuze zou moeten maken en daar een aantal grenzen zou moeten verleggen?

En kijk: ook The Washington Post vindt Harris te onopvallend. Volgens de hoogst serieuze krant is er nooit een politieke figuur geweest die minder opviel door haar kledingkeuze dan Harris.

We krijgen er krullende tenen van. Vrouwen die kritiek geven op andere vrouwen, en dan nog wel wegens een manier van kleden – is dat nog wel van deze tijd?

De mannelijke voorgangers van Kamala Harris hebben nooit dezelfde twijfelachtige eer gehad om hun manier van kleden zo geanalyseerd te zien in de pers. Hoewel. Van Trump werd af en toe geopperd dat hij zijn dassen tot over zijn broeksriem droeg omdat ze een soort verlengstuk waren van zijn ego. En Bernie Sanders duikt met muts en gebreide wanten vandaag nog steeds op in memes. Plots is er ook Tim Walz, Kamala’s kandidaat-vicepresident, en in no time wordt de gouverneur van Minnesota gezien als iemand die daadwerkelijk de working class kan overtuigen. Puur op basis van wat hij graag draagt: geruite houthakkershemden, Carhartt-werkbroeken, verweerde Red Wing Shoes, baseballpetjes en vissersjasjes. Walz wordt in één klap door de hele natie gepercipieerd als een man die dicht bij het volk staat. Dichter dan Trump, in ieder geval. Dat uiterlijk en kledij in het land van glitter, glamour en prestige ook in de politiek belangrijk zijn, is dus slechts een understatement.

Over de vrouwen op Capitol Hill werden er uiteraard al meerdere vestimentaire boompjes opgezet. Hillary Clinton had een voorliefde voor powersuits in een waaier van kleuren, zij het met ietwat oubolliger wortelpijpen, om er de buitenlandse zaken in te bestieren. Ze was in haar rationele tenuekeuzes veeleer verwant met Angela Merkel, de voormalige Duitse bondskanselier, die in haar zuinige, ietwat vale broekpakken het vlijtigste, meest onvermurwbare politieke trekpaard van Europa bleef.

Maar de perceptie van Europeanen is lang niet dezelfde als van Amerikanen. Daar is elke seconde van publieke blootstelling een kans tot slagen of falen. Elk tenue is een powertool. Dat wist bijvoorbeeld ook Nancy Pelosi. Zij ging in december 2018 als voorzitster van het Huis van Afgevaardigden een confrontatie aan met Trump in een knalrode Max Mara-jas. De jas werd nadien de ‘Fire Coat’ gedoopt en The New York Times schreef: ‘Who needs armor when you have a wool flamethrower?’ – ‘Wie heeft er een harnas nodig als je een wollen vlammenwerper hebt?’

In tegenstelling tot Pelosi houdt Harris het voorlopig iets gedempter. Het lijkt er ook op alsof ze hoogstens ‘modieus’ wil zijn: ze wil geen fashion statements maken zoals Michelle Obama, die overigens een veel vrijere rol toebedeeld kreeg dan Harris. Nochtans komen Harris’ broekpakken wel degelijk van designermerken zoals Altuzarra, Akris en Dolce & Gabbana.

Die pakken hebben een elegante maar redelijk stevige schouderlijn. Het jasje komt altijd wat langer, netjes over haar derrière. De broekspijpen zijn recht of met een lichte bootcut. Haar pumps zijn puntig en verlengen het been, zonder aan comfort en wendkracht in te boeten. Opvallend is evenwel dat de snit op zijn minst ‘impeccable’ kan worden genoemd. De perfectie zit in de details. En dat is net wat een goed geknipt pak kan doen, zowel voor mannen als voor vrouwen: het silhouet optimaliseren en iemand in een rol doen groeien, groter maken, alle zelftwijfels over de eigen fysieke onvolkomenheden wegnemen. Het vraagt superieure kleermakerskennis. Met een confectiepakje lukt dat groeien immers niet. Dat heeft Harris tot haar eigen scha en schande moeten leren.

Toen Harris begin 2021 na haar prille verkiezingszege voor de cover van Vogue geposeerd had in haar kleren die ze zelf had uitgekozen (zwarte jeans, zwart nonchalant blazertje en Converse-sneakers), kreeg ze een golf van kritiek over zich heen. Haar tenue werd als slordig en te nonchalant afgedaan. Maar Harris leerde eruit. Bij haar indiensttreding verscheen ze nadien in pakken die een heel andere impact hadden. Pakken van luxemerken met een onberispelijke reputatie – niet noodzakelijk Amerikaanse merken, maar wel allemaal merken met een grote diversiteit aan ontwerpers.

Dat er niets aan het toeval wordt overgelaten om ook vestimentair politiek correct en inclusief te blijven, verraadt dat er wel degelijk een professioneel team achter Harris’ garderobe zit. Maar wie? In 2021, het jaar waarin Harris vicepresident werd, wist het magazine Women’s Wear Daily te melden dat Harris samenwerkte met Karla Welch, een styliste van grote celebs. Het werd door Harris nooit bevestigd.

De jongste maanden doet ook de naam van Leslie Fremar de ronde, toch bij The Washington Post. Fremar is een powerstyliste die werkt met no-nonsenseactrices zoals Charlize Theron en Jennifer Connelly. Het zou Fremar zijn die Harris eind april voor een gala in een getailleerde avondjurk met pailletten stak. Die jurk bleek van het Franse huis Celine, waarvoor Hedi Slimane, de luxeking of cool, ontwerpt. Harris zag er krachtig en elegant uit, meer nog: ze was inderdaad chic én cool. Een maand later woonde ze een staatsdiner bij in een donkergroene capejurk van Chemena Kamali, de creatief directeur van het Franse Chloé. Het zou volgens The Washington Post ook Fremar zijn die Harris stylede voor recente foto’s bij een interview in Rolling Stone, waar ze heel ontspannen gracieus poseert in een chic wit pak met een chiffon zwarte blouse. Elk detail zit juist, en lijkt haar moeiteloos op het lijf geschreven, alsof het nooit anders is geweest.

Is het Welch, is het Fremar, of is het een team van wisselende freelancers? In ieder geval staat vast dat wat Harris tegenwoordig draagt niet zomaar het resultaat is van een lukrake duik in haar eigen kleerkast. Harris’ stijl lijkt veeleer een doorgedreven tactische keuze, om haar modieus én serieus genoeg voor de dag te laten komen zonder agressieve statements te maken à la Pelosi. Al moet Harris beantwoorden aan ‘corporate standards’, ze slaagt er wel in om dat te doen op een hedendaagse en verfrissende manier, in outfits met een heldere en comfortabele snit die elk moment van fysiek ongemak, of zwemen van depersonalisatie bij voorbaat kunnen uitsluiten. Het is een geruststellend variabel uniform dat haar toelaat zich te kunnen concentreren op wat werkelijk telt.

Is het dan vanuit feministisch oogpunt niet een beetje fout om het over Harris’ kleren te hebben? Zijn er geen nopender kwaliteiten die een groter verschil kunnen maken voor haar rol als mogelijk toekomstig president? En is het niet gewoon beschamend om kritiek te uiten op de kleren van een vrouwelijke gezagsdrager? Ja en nee. Want er is geen land ter wereld waar zoveel kleine details als pure data worden bekeken, geanalyseerd en ingezet om de kiezer te overtuigen en een van de belangrijkste posities in de wereld te kunnen innemen. ‘Powerdressing’ in de politiek blijkt een reële kans om doelen en mensen te bereiken, en zeker nu Harris slechts een paar maanden de tijd heeft om miljoenen kiezers te kunnen overtuigen. Powerdressing is een tool.

Het fenomeen van powerdressing is geen fabeltje of een hersenspinsel van damesbladen. Al sinds het begin van de jaren 60 buigen wetenschappers zich over hoe kleren ons gedrag én de perceptie van anderen kunnen beïnvloeden. Studies bewezen al vroeg dat de kleren die je draagt wel degelijk een invloed kunnen hebben op het gedrag (Stone, 1962, ‘Appearance and the Self’). ‘Dress for the job you want’ is dan ook een aanbeveling die wel degelijk steek houdt. Hoe komt dat? Wetenschappers bewezen dat het dragen van bepaalde kledij, net zoals andere fysieke ervaringen, ook geassocieerde abstracte concepten en hun symbolische betekenissen triggeren (Adam & Galinsky, 2012, ‘Enclothed Cognition’). Met andere woorden: kleren zullen ertoe leiden dat mensen hun symbolische betekenis effectief gaan belichamen.

Hoe andere mensen die kledij zullen waarnemen, ook daar zijn ettelijke studies aan gewijd. De manier waarop scholieren zich kleden, beïnvloedt bijvoorbeeld hoe medeleerlingen en docenten hun academische competentie zien. En als vrouwen zich mannelijk kleden tijdens een sollicitatiegesprek, dan hebben ze meer kans om aangeworven te worden. Als ze zich sexy kleden voor een prestigieuze job, worden ze weer gezien als minder competent. Op de hoogste niveaus komt het er dus op aan om de perceptie van de toeschouwer door middel van je kleren te kunnen controleren.

Ook het Amerikaanse pr-kopstuk Ashley Allison, voormalig campagneadviseur van Biden-Harris, is er zeker van dat wat Harris aantrekt een ongelooflijk grote rol zal spelen in haar taak om ‘het potentieel grootste, dikste, glazen plafond dat er bestaat, te doorbreken’. Het gaat daarbij helemaal niet over hoe classy Harris zich kleedt, of hoe modieus, nee. Het gaat wél om wat kiezers zien in wat Harris draagt, zo beweert Allison. Om welke onuitgesproken kwaliteiten en gevoelens ze eraan toekennen, en hoe ze zich daar zelf toe verhouden. Met andere woorden: of ze zich met die kwaliteiten en gevoelens verwant kunnen voelen.

Het komt er bijgevolg voor Harris op aan om met haar outfits een verwantschap, een nabijheid met de kiezers te doen ontstaan. Ze moet met haar kledij een soort van aantrekkingskracht zien op te bouwen die haar enerzijds fascinerend als vrouw én capabel als leider maakt, maar waarmee ze ook voldoende vertrouwd en nabij lijkt voor miljoenen mensen. Het is zowaar een evenwichtsoefening waar het lot van de wereld van afhangt. De nieuwe kleren van de keizer, die zijn er niets bij.