In een tijd waar werd neergekeken op vrouwen in broeken, ontwierp Sonja de Lennart de doelbewust sexy capribroek. Tijd om de uitvindster, zopas 100 geworden, in de spotlights te zetten.
Mogen we eens en voor altijd een misverstand uit de wereld helpen? Het is níét Emilio Pucci die het Italiaanse eiland Capri zijn bijpassende kuitbroek heeft gegeven. Al is de verwarring begrijpelijk. Plots was daar immers dat revolutionaire kledingstuk dat een hitsensatie werd dankzij Hollywood: een broek voor vrouwen, genoemd naar een droomeiland waar iedereen in zijn naoorlogse enthousiasme graag neerstreek. En op dat eiland bevond zich toevallig een couturier - Pucci - die begreep welke kleren de trendy jetset graag droeg.
Foto’s uit 1945, toen Pucci zelfs nog geen boetiek had, bewijzen dat niet hij achter deze strakke enkelbroek voor vrouwen - die een fashionista niet driekwartsbroek, maar capribroek noemt - kon zitten. Meer nog, de capribroek ontstond niet onder de Zuid-Italiaanse zon, maar in Beieren. En de uitvindster was Sonja de Lennart, een oorlogsvluchtelinge die droomde van een nieuwe, beweeglijke mode.
Vrouwen in broeken
‘Met mijn capribroek wilde ik de vrouwenwereld op haar kop zetten.’Sonja de Lennart
Wanneer de zon hier hotpants en niemendalletjes in het straatbeeld tovert, is het moeilijk om je in te beelden van hoever we komen. Vandaag is de capribroek een klassieker in het vrouwelijke moderepertoire. Zelfs een ietwat klassieke klassieker: een zweempje vintage cool à la Jackie Kennedy en Brigitte Bardot.
Toen De Lennart haar eerste broek bedacht, waren broeken voor vrouwen nog ‘scandaleux’. Eeuwenlang geassocieerd met macht - en zodoende met mannen - is de broek het meest gegenderde kledingstuk in de geschiedenis van West-Europa en de Verenigde Staten. Vrouwen in broeken riskeerden spot en zelfs arrestatie, net zoals de mannen die met dat soort vrouwen in het openbaar durfden te verschijnen.
Alleen in excentrieke avant-gardekringen vond je al eerder de combinatie vrouw-broek. De Franse modeontwerper Paul Poiret maakte tijdens de eeuwwisseling al coutureharembroeken voor zijn high-end klanten, voor binnenshuis welteverstaan. Ook Gabrielle Chanel choqueerde Parijs in het interbellum met haar boyfriendbroeken. En actrice Marlene Dietrich maakte van mannentuxedo’s haar uniform. Haar openlijke biseksualiteit was trouwens koren op de molen van de conservatieven om de vrouwenbroek nog meer te verguizen.
Alleen om te sporten werd de broek oogluikend toegestaan. Hoepelrokken en korsetten waren niet alleen ongezond, ze waren onhandig, argumenteerde de vrouw die durfde te fietsen, nog zo’n emancipatorisch verhaal. Maar de spot moest ze er wel bijnemen. Op ‘Hosenweiber’ - brute lelijke broekwijven, zoals Duitse spotprenten hen spottend beschreven - werd neergekeken.
Al werden broeken tijdens de Tweede Wereldoorlog plots voor heel wat vrouwen wel realiteit: omdat ze uit noodzaak en schaarste naar mannenkleding grepen, of omdat het fabriekswerk waarvoor ze werden ingeschakeld dat voor de veiligheid vereiste. Het was met andere woorden de oorlog die de deur voor vrouwenbroeken voor het eerst op een kier zette. Waarna Sonja de Lennart diezelfde deur keihard open schopte.
Debuutcollectie 'Capri'
Dreigde vader met onterving, dan schreef de Lennart zich achter zijn rug in aan de modeacademie.
De Lennart werd in 1920 geboren in Breslau, toen nog een Pruisische stad, vandaag het Poolse Wroclaw. Al van jongs af was ze een buitenbeentje: de dochter van een welstellende industrieel nam deel aan zwem- en loopwedstrijden, was ballerina en had de gave om haar eigen ding te doen. Dreigde vader met onterving, dan schreef ze zich achter zijn rug in aan de modeacademie.
Modeplannen die werden doorkruist door de Tweede Wereldoorlog. Met een dochtertje aan de hand en eentje in haar buik sloeg De Lennart in 1944 op de vlucht nadat Russische bommen haar thuis hadden verpulverd. Per veekar arriveerde ze berooid in Beieren, waar ze geld verdiende als naaister.
Met succes: ondanks het restmateriaal waarmee ze werkte - gordijnen, legeruniformen en parachutestof - maakte ze naam. In 1945 opende ze in München haar boetiek ‘Salon Sonja’, waar ze haar eerste collectie verkocht. Zonder ooit voet gezet te hebben op het eiland vernoemde ze haar debuutcollectie ‘Capri’.
Tegen de Duitse oorlogsmiserie stond het zonnige Italiaanse rotseiland immers symbool voor hoop. En niet alleen voor De Lennart, die het eiland al van oude familieverhalen kende. Sinds schlagerzanger Rudi Schuricke in 1943 een hit had met ‘Capri Fischer’ droomde heel Duitsland wiegend weg. En De Lennart verzon er de kleren bij.
De zomerse capibroek
Behalve slimme marketing was ‘Capri’ een sterke moderne collectie, met beweeglijke kleding. De ‘Capri’-rok en -mantel waren een succes in hun tijd. Opvallend: een broek was toen nog nergens te bespeuren. Die kwam pas later, als oplossing om ‘iets’ te dragen onder de ‘Capri’-mantel. Met De Lennarts gestalte van 1,51 meter waren mannenbroeken à la Dietrich en Chanel immers geen gezicht.
Vandaar een eigen broekontwerp: nauw aansluitend en met ‘Schlitzen’. Met die kleine spleetjes in de pijpen kon je je er gemakkelijk in wurmen. En jawel, de capribroek zoals we die vandaag kennen, bedacht De Lennart in 1945 wel degelijk op het gelijknamige eiland.
Toen zij na de oorlog, zoals duizenden Duitse toeristen, Capri met eigen ogen wilde zien, stootte de vakantiegangster op een praktisch probleem: ‘Mijn broekspijpen werden keer op keer nat tijdens het wandelen aan de vloedlijn. Dus besloot ik het kledingstuk korter te maken.’ De zomerse capribroek was geboren.
Audrey Hepburn en Jackie Kennedy
‘Ik wilde een sexy broek voor vrouwen ontwerpen’, zo keek de toen 95-jarige De Lennart tijdens een tv-interview in 2015 terug op het ontstaan van haar capribroek: ‘Eine schöne sexy Hose’. ‘Ik wou er de vrouwenwereld mee op haar kop zetten. En wonderwel waren vrouwen dapper, en gingen ze daarin mee.’
Audrey Hepburns hippe outfits in zowel ‘Roman Holiday’ (1953), ‘Sabrina’ (1954) als ‘Funny Face’ (1957) waren van Sonja de Lennart.
‘Je kunt je haar moed niet inbeelden’, zegt Eleonora, de dochter van wie de vluchtende De Lennart in 1944 zwanger was, aan de telefoon. ‘Door een ontwerp dat zoveel meer betekende en groter was dan de broek die ze maakte, gaf ze zelfvertrouwen aan een hele generatie en lag ze aan de basis van een revolutie voor vrouwen.’
Ook Hollywood plaveide mee die weg. Via Arno Bennet, een Amerikaanse neef en muziekproducer met een goed netwerk, kwam De Lennart met de juiste mensen in de filmwereld in contact. Onder hen Edith Head, de kostuumontwerpster en filmstyliste van de kaskraker ‘Roman Holiday’ uit 1953. Het was in die film dat de toen nog onbekende Audrey Hepburn voor het eerst in de zwierige kleren van De Lennart te zien was.
De rest is geschiedenis: niet alleen de carrière van Hepburn zou na die eerste hoofdrol ontploffen, hetzelfde gebeurde met De Lennarts modecarrière. Tien jaar nadat ze haar ‘Capri’-collectie had gelanceerd, haalden haar ontwerpen eindelijk de wereldpers.
Na ‘Funny Face’, die andere kaskraker van Audrey Hepburn, was het hek helemaal van de dam. Amerika werd verliefd op de dansende, in het zwart geklede actrice en op de hippe enkelbroeken van De Lennart die Hepburn - ondertussen zonder mantel! - in de film en de promoshots droeg.
Het was 1957, broeken waren nog altijd niet alom aanvaard, maar dit werd wél het beeld van de coole, jonge single vrouw. Het beeld ook van de vrouw die sexy in haar nonchalance was, naar het voorbeeld van Marilyn Monroe op vakantie in een kuitbroek en marinetrui. En dat van stijlvolle first lady’s als Jackie Kennedy en royals als Grace Kelly. De trend was gezet.
Honderdste verjaardag
Hoewel De Lennart vroeger in een adem werd genoemd met Yves Saint Laurent en Paco Rabanne, is haar naam vandaag lang niet zo bekend meer als haar ontwerp. Volgens dochter Eleonora heeft dat niets te maken met haar werk, wel met haar leven.
'Met een jaloerse man nam onze moeder heel wat beslissingen in het voordeel van haar gezin, uit liefde. En dat waren niet altijd de juiste zakelijke beslissingen, anders had haar carrière er anders kunnen uitzien. Vergeet niet dat het een totaal andere generatie was. Toen ging het om overleven en eten op tafel zetten, in tegenstelling tot nu, waar iedereen met de carrière bezig is.’
'Met een jaloerse man nam onze moeder heel wat beslissingen in het voordeel van haar gezin, uit liefde.'Dochter Sonja de Lennart
Maar Sonja de Lennart wist haar dochters wel met haar rebelse karakter te besmetten, zegt Eleonora in vlot Engels. Als jonge vrouw droomde ze van een saxofonistencarrière, dik tegen de zin van haar ouders. Dus dreigde Sonja de Lennart net als haar eigen vader met de onterving. ‘Ik weet nog goed hoe ik thuis ben vertrokken’, lacht Eleonora nu. ‘Met een koffertje, mijn saxofoon en vijfhonderd Duitse mark op zak. Vandaag ben ik de eerste vrouwelijke saxofoonproducer van de Verenigde Staten.’
Sonja de Lennart werd vorige maand in stilte honderd jaar. ‘We hebben het in beperkte kring gevierd. En dat had niets met covid te maken. Ze wilde het zo’, zegt Sylvia, haar andere dochter die in München woont en nu samen met haar moeder aan een nieuwe collectie werkt. Want laat u niet door haar leeftijd misleiden: Sonja de Lennart ontwierp broeken om te bewegen, stilzitten doet ze ook op haar honderdste niet.
