Donderdag 2 april gaat de Belgische ontwerper Raf Simons aan de slag bij Prada, al zal het wel 'home office' zijn. Hij wordt er 'co-designer', schouder aan schouder met grote baas Miuccia Prada. Wij onderzochten hun grote gelijkenissen, maar ook de vele uitdagingen in het verschiet.
Eind februari. Op de laatste zondag van de Milan Fashion Week riepen Miuccia Prada en Raf Simons de pers bijeen in het Prada-hoofdkantoor. Daar maakten de twee bekend dat ze vanaf 2 april samenwerken. Niet voor een zoveelste collab, maar als co-designers met ‘gelijke verantwoordelijkheden voor de creatieve input en beslissingen’. En dat contract is volgens Miuccia Prada ‘in theorie voor altijd: er is geen einddatum’.
‘In principe is het voor altijd’Raf Simons
Dat een megamerk als Prada, sinds jaar en dag onder de creatieve leiding van Miuccia Prada, een buitenstaander op gelijke voet plaatst, is opmerkelijk. En dat beide huwelijkspartners rasechte cultontwerpers zijn, is al helemaal bloedstollend.
PRAFDA: reconstructie een droomhuwelijk
Signaal 1: het geflirt was al een tijdje aan de gang
Het is geen geheim dat de twee ontwerpers elkaar wederzijds appreciëren, maar in het licht van de recente ontwikkelingen krijgt een dubbelinterview in System Magazine uit 2016 meer betekenis. ‘Ik draag niet alleen Prada omdat ik vind dat het merk mooie kleren maakt, maar omdat ik me in Miuccia Prada’s gedachtegang kan terugvinden. En zelfs als ze een collectie zou maken die ik verafschuw, dan nog zou ik er altijd iets uit kopen, omdat ik in haar wereld geloof’, stak Simons de loftrompet.
Prada van haar kant suste toen Simons zijn label als ‘relatief klein en chaotisch’ beschreef. ‘Creativiteit staat los van de grootte van een merk.’ En ze verklapte dat haar inhousestylist, de Belg Olivier Rizzo haar weleens ter orde riep als ze een ideetje lanceerde. ‘Maar Miuccia, Raf deed u dat al voor!’
Signaal 2: ze kennen elkaar al langer
‘Behalve dat het om mode gaat, delen we meer nog dan een professionele relatie vooral een menselijke relatie’, zei Miuccia’s man en Prada-CEO Patrizio Bertelli in Milaan. Net als zijn vrouw kent hij Simons goed. Nadat Prada het modelabel Jil Sander had gekocht, zette het koppel in 2005 Raf Simons aan het hoofd ervan - waardoor ze de Belg voor het eerst vrouwenmode lieten ontwerpen.
Toen Simons in februari 2012 stopte bij Jil Sander en in april van datzelfde jaar naar Dior ging, was hij geen onbekende underground-mannenmodeontwerper meer, maar de man die erin was geslaagd Jil Sander weer hot te maken.
Miuccia Prada en Raf Simons: de gelijkenissen
Gelijkenis 1: beiden zijn cult
In de fashion staat Miuccia Prada zowat gelijk aan god, haar tafel in de hemel naast Yves Saint Laurent is al gereserveerd. Sinds de Milanese het reistassenbedrijf van grootvader Mario Prada transformeerde in een modemerk dicteert ze de tonen van de trends, ook nu nog, op haar zeventigste.
'Ik denk er nog niet aan om te stoppen met werken. Ik hou van werken, en ben blij met deze nieuwe wind.'Miuccia Prada
Prada is de samenzweerderige knipoog van de ‘intellectuele fashionista’, van de kunstenaars en de architecten die dwepen met het complexe discours van feminisme, sociologie en kunst waarop de vroegere communiste haar universum bouwde. Een Prada-hemd als equivalent voor Nietzsche op café lezen.
Zo’n cultstatus vergaarde ook Raf Simons, nadat hi industrieel design voor mode verruilde. Behalve voor zijn gelijknamige label ontwierp Simons ook als ‘hired gun’ bij grote huizen als Jil Sander, Dior en Calvin Klein, maar dat belette niet dat zijn collecties zijn intelligente stempel droegen: knipogen naar muziekgroepen, androgyne silhouetten, Sterling Ruby-kunstprints op haute couture van Dior, Andy Warhol op jeans van Calvin Klein, stoere new-wavelooks in Saint Laurent-tinten.
Gelijkenis 2: mode is niet hun eerste liefde
Dat Prada en Simons elkaar ooit zouden vinden, ligt vandaag voor de hand. Bij het begin van hun carrières lagen hun werelden nochtans mijlenver uit elkaar. Die van Miuccia Bianchi begon in Milaan, waar ze in 1949 werd geboren in een welstellende familie. Grootvader Mario Prada had in 1913 een luxereistassenbedrijf opgericht. En het was daarin dat kleindochter Miuccia in 1978 aan de slag ging, in de voetstappen van haar moeder.
Op dat moment speelde het leven van de tienjarige Raf Simons zich nog af in de Limburgse Kempen, in het rustige Neerpelt. Hij groeide op in een gezin dat misschien niet veel van kunst kende - zijn vader was militair, zijn moeder schoonmaakster - maar dat hem wel zijn creatieve beloop liet, waardoor Simons als tiener industrieel design in Genk ging studeren.
Geen van beiden droomde van mode. Haar bemiddelde achtergrond belette Miuccia Prada niet om zich te verdiepen in het communisme, waarover ze haar doctoraat in de politieke wetenschappen zou schrijven. ‘Zo speciaal was het niet om een communiste te zijn’, vertelde ze ooit. ‘Iedere jongere die ietwat slim was, was in die tijd links.’ Bovendien was mimetheater haar echte passie. Ze trainde bij het Teatro Piccolo in Milaan, een theatergezelschap, en trad vijf jaar op.
Die passie kwam op een lager pitje te staan toen ze in 1978 tot het familiebedrijf toetrad. En haar communistische ideeën dan? ‘Ik hield zoveel van mode, dat het sterker was dan mijn negatieve gevoelens om er mijn job van te maken. Ik hield altijd al van mezelf aankleden en daar is niets mis mee.’
Een jaar later, in 1989, veranderde ook Raf Simons’ toekomst. De toen nog piepjonge meubelontwerper volgde een stage bij modeontwerper Walter Van Beirendonck, die hem in Parijs kon binnenloodsen op de debuutshow van Martin Margiela, waar kinderen in een hangar tussen de modellen speelden.
Een aha-erlebnis: ‘Ik dacht altijd dat mode oppervlakkig was, glitter & glamour, maar die modeshow veranderde alles’, zei Simons daar later over. ‘Ik wandelde naar buiten en dacht: dat is wat ik wil doen. Die show is de reden dat ik modeontwerper werd.’
Gelijkenis 3: ze geloven niet in mode zonder diepgang
Een voormalige communiste die een wereldwijd luxemerk opricht, hoe rijm je dat? Door bijvoorbeeld in 1985 als eerste handtas een eenvoudige zwarte tas te maken, in zwart nylon dat vroeger voor militaire parachutes diende. Door liever ‘antisnob’ te zijn dan grote logo’s te gebruiken. En door sinds 1988 in elke collectie referenties aan maatschappelijke vraagstukken en de positie van de vrouw te verweven.
Al sinds die eerste collectie verzet Prada zich tegen schoonheid zonder meer. ‘Het is gewoon fout dat je als vrouw een poppetje moet zijn en er altijd hetzelfde moet uitzien. Ik ben tegen alles waarvan mensen denken dat het vrouwen mooi maakt’, zegt ze. Dus dragen Prada-vrouwen militaire mantels op satijnen jurken, of - omgekeerd - combatlaarzen onder rokjes.
Ook Simons verweeft betekenis in elk seizoen. Kijk naar zijn eigen menswear, die altijd knipoogt naar de rebelse, zoekende jeugd. ‘How to talk with your teen’, heette zijn lentecollectie in 1997. Bij de voorstelling in juli 2001 was ‘Kollaps’ niet zomaar een naam voor een collectie: het woord gaf aan wat Simons vond van de globalisering. Tegen september datzelfde jaar werd het zelfs een macabere toekomstvoorspelling.'
Betekenis staat altijd voorop bij beide ontwerpers. Dat bracht hen ook samen, klonk het op de persconferentie bij Simons: Op dit moment voelen veel creatievelingen zich getroebleerd bij de modebranche, die een industrie wordt die creativiteit uitsluit. We geloven dat samenwerken dat deel van de business kan veranderen.’
Gelijkenis 4: ze delen dezelfde revolutionaire visie
Hoewel ze zo’n eenvoudige term zelf niet zal gebruiken, is Prada zowat de bedenker van de ‘ugly chic’. Mode moet niet evident zijn: haar collectiestukken vloeken, ze laat not done kleurencombinaties als roze en bruin wel werken, en lanceert evengoed florale mode-items als zombiecollecties.
Simons mag dan zelf geen wereldmerk van Prada’s omvang bezitten, zijn invloed is navenant: niet Hedi Slimane, maar Raf Simons pionierde met nauw aansluitende mannenkostuums. Daarenboven was hij een van de eerste moderne ontwerpers van menswear die geen aanvulling of voortzetting van vrouwenkledij presenteerden.
Gelijkenis 5: ze hebben een passie voor kunst
Raf Simons kreeg op 18-jarige leeftijd de kunstmicrobe te pakken dankzij de huiskamerkunst van wijlen de Gentse kunstpaus Jan Hoet, die met Chambres d’Amis een exporoute door privéwoningen organiseerde. ‘Voor het eerst zag ik kunst waarmee ik me kon vereenzelvigen’, aldus Simons in Another Magazine.
Ondertussen is hij zowel kunstverzamelaar, -adviseur als -promotor: waar hij kan, werkt hij met artiesten samen. Winkels zijn eerder expositieruimtes: in de Jil Sander-boetiek in New York zag je in 2005 bijna meer kunst dan kleren. Voor de Calvin Klein-boetiek in New York liet Simons dan weer een installatie van zijn goede vriend en kunstenaar Sterling Ruby neerzetten.
En Miuccia Prada? Die zette zichzelf en haar man gewoon aan het studeren. ‘Echt studeren’, zegt ze in het boek ‘Prada. Catwalk’. ‘Artiesten ontmoeten was als een opleiding die twintig jaar duurde.’ Het koppel begon pas in de jaren 90 kunst te verzamelen, uit persoonlijke interesse.
In 1993 richtten ze hun Fondazione Prada op, die vervolgens in 2015 een eigen museum kreeg, ontworpen door architect Rem Koolhaas. Hier geeft het koppel - overigens goede kennissen van de Belgische kunstenaar Luc Tuymans - nu via wisselende expo’s de kunstpassie door. En hier tonen ze een glimp van hun kunstcollectie: onder meer werken van Jeff Koons, Damien Hirst en Anish Kapoor.
Gelijkenis 6: ze doen een beroep op dezelfde (Belgische) fotografen en stylisten
Zowel Raf Simons als Miuccia Prada put uit hetzelfde legertje Belgische modeprofessionals. Fotograaf Willy Vanderperre en stylist Olivier Rizzo zijn twee van de Belgen die in de jaren 90, met onder meer Raf Simons en make-upartiest Peter Philips, vanuit het Antwerpse hun eerste passen in de modewereld zetten. Allemaal werden ze wereldtop.
Dat zowel de campagnebeelden van Raf Simons’ eigen collectie als zijn werk bij Dior en Jil Sander vaak diezelfde heldere en toch bevreemdende beelden hadden, is omdat hij daarvoor bijna steevast met Vanderperre en Rizzo werkt. En hoe zit het bij Prada? Daar werkt Rizzo al sinds 2011 achter de schermen als stylist van zowat elke campagne, die op zijn beurt - behalve voor de twee jongste campagnes - door Vanderperre wordt geshoot.
PRAFDA: de uitdagingen
Uitdaging 1: Het waren en worden woelige tijden
De voorbije jaren rezen er vragen over de toekomst van de Prada-groep, die niet alleen eigenaar is van de merken Prada en Miu Miu, maar ook van de schoenenmerken Church’s en Car Shoe en de patisseriehandel Marchesi 1824. Zo deed Prada het, ondanks de goed onthaalde collecties, minder goed bij de consument.
Iets wat zich ook in de cijfers liet zien. Stonden Prada en Gucci bijvoorbeeld zes jaar geleden op bijna dezelfde voet qua omzet, dan verdubbelde het cijfer van Gucci, terwijl Prada’s omzet kromp naar 3,14 miljard euro in 2019 volgens Reuters.
De Prada-groep is nog altijd voor 80 procent in handen van de familie, en Miuccia gaat er prat op ‘dat ze daardoor niet commercieel moet zijn’. Maar sinds 2011 staat het luxebedrijf wel voor 20 procent genoteerd op de beurs van Hongkong, en die aandeelhouders verschillen vast van mening. Het recente goede nieuws dat de groep dankzij innovatieve aanpassingen - die fiscaal voordelig zijn - in 2019 wel 24,5 procent winst boekte, wordt vandaag overschaduwd door de coronacrisis.
Zal de volgende Prada-generatie fan blijven?
‘Weet je, ik denk er nog niet aan om te stoppen met werken. Ik hou van werken, en ben blij met deze nieuwe wind. Doe me niet ouder lijken dan ik ben’, zei Miuccia Prada beslist toen ze in Milaan bekendmaakte dat ze Raf Simons aan boord had gehaald.
Toch zijn Miuccia Prada (70) en Patrizio Bertelli (73) - om het voorzichtig te formuleren - niet meer van de jongsten. Met Raf Simons is de creatieve opvolging in ieder geval verzekerd. Maar wat als het koppel wegvalt?
Hun oudste zoon, Lorenzo Bertelli, is een gewezen rallyrijder die vandaag bij Prada aan de slag is als ‘digital marketing officer’. Tussen de lijnen lees je: de volgende generatie wordt klaargestoomd voor het leiderschap van het bedrijf. Waarbij de vraag automatisch rijst: zal Lorenzo zijn ouders’ filosofie van ‘creativiteit boven commerce’ wel blijven hanteren?
Is voor altijd echt voor altijd?
Als je naar de absolute cijfers kijkt, heeft Raf Simons zijn houdbaarheid tegen zich. Elke opdracht die hij na zeven jaar Jil Sander kreeg, werd spectaculairder, maar verkortte in werkduur. Bij Dior bijvoorbeeld zwaaide hij na drieënhalf jaar af. Om meer op zichzelf te focussen, luidde het officieel in het communiqué. Maar ook door onvoldoende bewegingsvrijheid en een te hoog tempo.
Vervolgens ging hij naar Calvin Klein, waar hij als creatief superdirecteur alles - van de collecties tot de beauty - in handen had. Maar ondanks zijn verkiezing tot ‘designer of the year’ bekoelde de relatie met het Amerikaanse bedrijf al snel, waardoor zijn contract vroegtijdig, na amper twee jaar, werd ontbonden.
Dat kan onrustwekkend zijn, maar het lijkt erop dat samenwerkingen waarin Simons zich wel goed voelt, gebeiteld zitten: hij werkte zes jaar samen met Adidas, waar hij onder meer een Raf-versie maakt van de Stan Smith-tennissloef. De samenwerking met het rugzakkenmerk Eastpak is intussen al aan een tiende collectie toe. En sinds 2014 al ontwerpt Simons voor het luxestoffenmerk Kvadrat.
Hoe wordt het zonder zijn vaste compagnon?
Wie de modedocu ‘Dior & I’ zag, herinnert zich ongetwijfeld Pieter Mulier als de menselijke schakel die de naaisters in het atelier kon begeesteren om mee te gaan in Simons’ op het eerste gezicht onmogelijke coutureplannen. Raf Simons werkte jaren intens samen met Mulier. Die begon als stagiair bij Raf Simons, en was er tussen 2002 en 2010 ‘senior head designer’. Vervolgens werkte hij bij zowel Jil Sander, Dior als Calvin Klein in het dichte team van Simons.
Bij Prada zal het anders zijn, verklapte Pieter Mulier op Instagram: ‘Vreemd om niet aan je zijde te zijn, maar ik blijf je grootste fan.’ Hoe het samenwerken met Miuccia Prada daadwerkelijk zal verlopen, zullen zij vanaf volgende week ontdekken, wij in september 2020 op de catwalk en vanaf 2021 in de winkel.
