Op speurtocht naar lang verloren luxehorloges

Terwijl voor Lennons weduwe het horloge ongetwijfeld een grote emotionele waarde heeft, is de financiële waarde van de Patek Philippe nog moeilijker in te schatten, mocht Ono de ref. 2499 ooit laten veilen. ‘Ik ben ervan overtuigd dat het in de wereld van de vintage horloges een absoluut record kan breken mocht het ooit onder de hamer komen’, aldus Eric Wind, een gereputeerd horlogekenner uit Florida die ooit het geluk had het horloge even om zijn pols te dragen. ‘Het is zonder meer een absoluut prachtig horloge, los van de iconische waarde.’

De belangstelling voor mythische horloges die op een bepaald moment spoorloos verdwenen, kreeg in 2017 een boost. Toen werd de Rolex Cosmograph Daytona ref. 6239 van Paul Newman, een horloge waarvan jarenlang niemand wist in wiens bezit het was, verkocht. Newmans Rolex haalde een recordbedrag van 17,8 miljoen dollar.

Die opbrengst lag heel wat hoger dan de met juwelen bezette Blancpain van Marilyn Monroe, die in 2016 geveild werd voor 225.000 dollar. Of Marlon Brando’s Rolex GMT Master, een horloge dat hij in 1979 droeg tijdens de opnames van ‘Apocalypse Now’ en waarvan de bezel ontbrak, dat in 2019 net geen 2 miljoen dollar haalde. Een Tag Heuer Monaco van Steve McQueen, te zien in de film ‘Le Mans’ uit 1971, werd in 2020 in New York verkocht voor 2,2 miljoen dollar. En een Michael Z Berger van Pablo Picasso haalde 219.050 euro in 2021 bij Bonhams in Parijs.

Komen we ooit te weten wat er gebeurd is met de Rolex van Fidel Castro? Of die van Che Guevara? En wat met de Jaeger-LeCoultre met drievoudige kalender van Picasso, de Breitling Navitimer van Miles Davis of de Blancpain Fifty Fathoms van Jacques Cousteau? Misschien niet. Daarvoor is immers onweerlegbaar bewijs nodig dat het exemplaar linkt aan de oorspronkelijke eigenaar of aan een bepaald moment in de tijd. En die link vinden is een veel langer proces dan je zou vermoeden, aldus Arthur Touchot, directeur horloges en digitale strategie bij het veilinghuis Phillips in New York én de man die mocht aankondigen dat de Patek Philippe ref. 2499 van John Lennon terecht was.

‘Ik weet dat er een romantisch beeld bestaat dat veilinghuizen Indiana Jones-achtige mensen in dienst hebben die overal in de wereld naar die schatten zoeken’, zegt hij. ‘Maar de meeste unieke horloges worden vaak pas ‘ontdekt’ wanneer een verzamelaar ze naar een veilinghuis brengt. Dan is het aan ons om te onderzoeken of het inderdaad om dat bepaalde exemplaar gaat. Dat kan veel moeilijker zijn dan het horloge terugvinden.’

Terug naar de Patek Philippe van Lennon. Verzamelaars liggen er niet wakker van wie de rechter uiteindelijk aanduidt als definitieve eigenaar. Veel meer zijn ze begaan met de mogelijke verkoop van zo’n horloge. Die combinatie van historie, zeldzaamheid en zeer hoge fabricagekwaliteit zou ertoe kunnen leiden dat de Patek Philippe alle records breekt.

En Lennons horloge is niet het enige exemplaar waarvan verzamelaars hopen dat ze ooit opduiken op veilingen. Neem de Omega Speedmaster ST 105.012 van Edwin ‘Buzz’ Aldrin. Het horloge is nog altijd vermist, terwijl het misschien wel het belangrijkste polshorloge is dat ooit werd gemaakt. Neil Armstrong was wel de eerste man die in juli 1969 voet op de maan zette, maar hij droeg zijn Omega niet. Hij had zijn horloge achtergelaten in de maanmodule, voor het geval de elektronische timers het zouden laten afweten. Aldrin had zijn Speedmaster wel om toen hij de Eagle verliet, en was dus de eerste man met een polshorloge op de maan. Dat is duidelijk te zien op de foto’s die Armstrong maakte. In 2018 vertelde Aldrin: ‘Ik stuurde het horloge naar het Smithsonian in Washington, om het daar tentoon te stellen, maar onderweg verdween het. Af en toe krijg ik een mail van iemand die zegt dat hij het heeft, maar geen enkel serienummer bleek te kloppen.’

We zijn intussen vijftig jaar later, en nog altijd hopen de betrokken partijen dat het horloge ergens zal opduiken. Velen zijn ervan overtuigd dat de huidige eigenaar er zich niet bewust van is welk belangrijk exemplaar hij bezit.

Als de Omega wordt gevonden, zal het wel een hele klus zijn om te bepalen wie vandaag de rechtmatige eigenaar is. Toen het er in het begin van de jaren 2000 even naar uitzag dat Aldrins horloge eindelijk gevonden was, eiste iedereen het meteen op: het Smithsonian, Aldrin zelf, de NASA en de toenmalige eigenaar. Maar het bleek vals alarm.

Terwijl Louis Cartier steeds innovatievere modellen voorstelde in het Parijse horlogeatelier van de familie, verlegde de Braziliaanse luchtvaartpionier Alberto Santos-Dumont de grenzen in de lucht. Beide mannen waren pioniers op hun terrein. Hun paden moesten elkaar dus wel kruisen toen Santos-Dumont in 1900 naar Parijs verhuisde. Omdat de Braziliaan klaagde dat hij tijdens het vliegen op zijn zakhorloge moeilijk kon zien hoe laat het was, creëerde Cartier voor hem een robuust en duurzaam polshorloge.

Toen Santos-Dumont het uurwerk ook op de begane grond droeg, bleef het niet onopgemerkt. En ook het plan om er maar één exemplaar van te maken, werd vlug opgeborgen toen de mensen kwamen aanschuiven in de boetiek van Cartier. Het Santos-horloge werd een van de eerste uurwerken ooit die in serie werden geproduceerd.

Santos-Dumont bracht zijn laatste jaren door in zijn geboorteland en pleegde zelfmoord in 1932. Hij was nooit getrouwd en had geen kinderen. Wat er met zijn horloge gebeurd is, blijft een raadsel. Als het prototype ooit boven water komt, zal dat serieus wat ophef veroorzaken in de horlogewereld. Cartier is niet alleen een van de meest verzamelde horlogemerken, de Santos is ook een hoogtepunt in het gamma van het huis.

Paul Boutros staat bij het veilinghuis Phillips aan het hoofd van de Amerikaanse horlogeafdeling. Hij aarzelt geen seconde als we vragen welk verloren horloge hij het snelst hoopt terug te vinden: de Big Crown Sub ref. 6538 waarmee Elvis gespot werd in ‘Girls! Girls! Girls!’, de musical uit 1962. Presley speelde in die film een arme visser, maar in het echte leven pronkte hij naast veel extravagante spullen ook graag met een collectie horloges waarvan iedere verzamelaar zou zwijmelen.

Zo droeg Elvis tijdens zijn legerdienst een vergulde Omega Constellation die hij later aan zijn vriend en bandlid Charlie Hodge schonk. Acht jaar na de dood van Hodge in 2006 haalde het horloge 37.500 dollar onder de hamer van het veilinghuis Antiquorum.

Een andere opmerkelijke Omega in de collectie van Pres­ley was een door Tiffany & Co. getekend exemplaar dat hij in 1961 van RCA Records had gekregen. In 2018 schreef het horloge geschiedenis, toen het bij Phillips niet minder dan 1,8 miljoen dollar opbracht: een veilingrecord voor een Omega.

De Hamilton Ventura van The King, een horloge dat een sterrol speelde in de film ‘Blue Hawaii’, bevindt zich in het archief van het horlogemerk. Van de al even iconische Rolex King Midas, gelanceerd in de jaren 1960 en gemaakt uit een blok goud van 150 à 200 gram, werden maar zo’n duizend exemplaren gemaakt. Nummer 343 was van Elvis en wordt tentoongesteld in Graceland, Presleys woonst in Memphis.

Maar als er één horloge is waar iedere verzamelaar van droomt, dan is het wel een specifiek exemplaar van de Submariner Big Crown 6538, door Rolex gemaakt van 1956 tot 1959. Dit model vergaarde bekendheid dankzij de eerste James Bond-film, ‘Dr. No’ uit 1962. De Submariner die Sean Connery in de film droeg, is vandaag nog altijd niet teruggevonden.

Horlogekenner Eric Wind omschreef die Rolex ooit als ‘ongetwijfeld de heilige graal in de horlogewereld. Het zou weleens een van de meest waardevolle Rolexen ter wereld kunnen zijn’. Big Crowns uit die tijd brengen al snel 60.000 à 80.000 euro op, maar wat de 007- of Elvis-origine aan waarde toevoegt, kan zelfs de grootste kenner niet inschatten.

Ook dameshorloges staan op de radar van horlogeverzamelaars, zoals sommige modellen van Jaeger-LeCoultre en enkele Cartier-modellen die zijn uitgerust met het kleinste mechanische gangwerk ter wereld: het JLC Calibre 101. Dat is zeer moeilijk om te maken en bestemd voor de mooiste juwelen. Zo was de 101 van Jaeger-LeCoultre het favoriete horloge van de overleden Britse koningin Elizabeth II. Ze droeg het horloge tijdens haar kroning. Het gangwerk is amper 14 mm lang, 4,8 mm breed en 3,4 mm hoog.

Het is niet geweten waar het originele witgouden en diamanten exemplaar zich nu bevindt. Geruchten willen dat het verloren raakte. Jéróme Lambert, toen CEO van Jaeger-LeCoultre, schonk de Queen in 2012 voor haar dia­manten jubileum alleszins een nieuw exemplaar.

Peter Roberts, een horlogemaker die in de jaren 1970 voor het bekende horlogehuis Crown Jeweller Garrard werkte, vertelde in 2013 dat hij het kroningshorloge van de Queen ooit had moeten repareren. Zoals het de gewoonte was bij horlogemakers uit die tijd, kraste hij zijn initialen in de binnenkant van de minuscule behuizing. ‘Als er ooit een 101 opduikt met ‘PR’ in, dan weet je meteen van wie het horloge was’, zei hij toen.

Rudolph Valentino, die in 1895 in Italië werd geboren als Rodolfo Guglielmi, kreeg jarenlang alleen nevenrolletjes tot hij in 1921 een hoofdrol versierde in ‘The four horsemen of the apocalypse’. De film, wereldberoemd om de tango die hij erin danst, verhief de Italiaan tot het eerste mannelijke sekssymbool van Hollywood. Zijn fans noemden hem de ‘Latin Lover’, en na zijn vroege dood als gevolg van appendicitis in 1926, toen hij amper 31 was, doken er duizenden rouwende bewonderaars op tijdens twee begrafenissen, in New York en Hollywood.

Tijdens de opnames van zijn laatste film, ‘The son of the Sheik’ (1926), die twee weken na zijn dood in première ging, eiste Valentino om in bijna elke scène zijn favoriete horloge te dragen: een Tank van Cartier. Het horloge viel zo op in de film dat het al snel het meest gewilde model ter wereld werd. Het verscheen om de pols van mannen als Jean Cocteau, Duke Ellington, Yves Saint Laurent, Andy Warhol of Mohammad Ali, maar ook bij dames was het model populair. De dag dat het horloge van Valentino opduikt op een veiling, volgt er ongetwijfeld een nieuwe stormloop. Deze keer niet van rouwende fans, maar van verzamelaars.

Al zijn er horlogemodellen die nóg hoger op het verlanglijstje staan. We vroegen het aan een verzamelaar die meer dan 5000 exemplaren in zijn collectie heeft, en hij hoefde geen seconde na te denken: de gouden Rolex Datejust ref. 1601 met Jubilee-armband die de Amerikaanse dominee Martin Luther King droeg tot hij in 1968 werd vermoord.

Niemand weet wanneer de burgerrechtenactivist en Nobelprijswinnaar de Datejust kocht of kreeg. Wel zeker is dat hij het horloge droeg toen hij in 1958 in Montgomery, Alabama, werd gearresteerd omdat hij buiten voor een rechtbank bleef rondhangen. Hij droeg zijn Rolex ook in 1964 in het Witte Huis tijdens zijn historische ontmoeting met president Lyndon Johnson.

Misschien ligt de Rolex van Martin Luther King nu ergens in een kast of kluis als erfstuk met hoge emotionele waarde, want King had vier kinderen. Maar zolang niemand dat met zekerheid weet, blijft het een van de meest gezochte ‘verloren horloges’.