In de kunstwereld verwierf Urs Fischer al een ophefmakende reputatie. Nu hij ook het monogram van Louis Vuitton een psychedelisch tintje gaf, is de ‘bad boy’ rijp voor het modepubliek.
Geen expo van Urs Fischer, in de jaren 2000 of vandaag, gaat voorbij zonder dat bezoekers op een gegeven moment peinzen: ‘what the – excusez le mot – fuck’. Of de naar Amerika uitgeweken Zwitser nu fotografeert, schildert of installeert: hij doet monden openvallen en wenkbrauwen fronsen.
Opvallen deed Urs Fischer voor het eerst met ‘Untitled (Bread House) 2004-2005’, een uit broodhompen opgetrokken bergchalet op ware grootte waarvan het rottingsproces deel van de performance was. In 2006 bestendigde Fischer zijn ophefmakende reputatie toen hij de vloer van de New Yorkse ‘Gavin Brown’s enterprise’ uitgroef. Fischer doopte de installatie – een bijna 2,5 meter diepe woestenij tussen maagdelijk witte galeriemuren – ‘You’. ‘Meditatief’ volgens The New York Times, volgens bezoekers: what the – excusez le mot – fuck.
Een greep uit het latere kunstassortiment: een aan een nylondraad bengelende banaan, een megabuste van popster Katy Perry die het publiek met gekleurde klei moet versieren. Of ‘Leo (George & Irmelin)’ uit 2019, een kaars/levensgrote replica van Leonardo DiCaprio en zijn ouders die tijdens de vernissage in de Gagosian-galerie in Parijs fijntjes brandend wegsmolt als reminder van de tijd en de vergankelijkheid.
Urs Fischer x Louis Vuitton
Na de kunstwereld is het nu aan het grote publiek om warm te lopen voor deze beeldhouwende en schilderende fotograaf. Fischer goes fashion, met carte blanche van Delphine Arnault, de kunstminnende vicepresident van het luxeconglomeraat LVMH. ‘Louis Vuitton x Urs Fischer’ is zijn eigen gelimiteerde capsulecollectie tassen en kleren.
‘Iedereen zou wat meer moeten experimenteren: wat heb je te vrezen of te verliezen?’Urs Fischer
Terwijl eerst alleen sprake was van een zijden sjaal – een LV-traditie sinds de Amerikaanse kunstenaar Sol LeWitt in de jaren 80 van de vorige eeuw een eerste carré ontwierp – kwam gaandeweg de vraag naar meer. ‘Na de sjaal werd er gepolst of ik ook tassen en kleren wou ontwerpen’, aldus Fischer. ‘Zo werd het best een interessante rit.’
En Fischer zou Fischer niet zijn mocht hij ook hier zijn publiek niet aan het denken willen zetten. Bijvoorbeeld over het wereldberoemde Louis Vuitton-monogram met bloemen en verstrengelde L en V. Als kind in het Zwitserse Zürich had Fischer niet het flauwste benul waarvoor de gepatenteerde tekens sinds 1886 van de Parijse reiskoffer- en lederwarenproducent stonden.
Psychedelisch monogram
‘Wat raar, dacht ik, om iemand anders naam op je tas te willen hebben’, zegt de artiest. Net dat bekende logo werd in zijn getatoeëerde handen getransformeerd tot een variant waarvan nietsvermoedende passanten zich vooral afvragen of dat wel degelijk het chique Franse huis betreft, dan wel een illegale kopie.
‘Memory sketches’, noemt Fischer zijn methode. Resultaat is een psychedelisch monogram: zwart-rode en wit-rode patronen waarop iemand als het ware een strijkijzer vergat, waarna de symbolen wegsmolten. ‘Het patroon is wereldbekend, en afhankelijk van iemands achtergrond, locatie, lifestyle en ambities varieert de betekenis. Daarom besloot ik het spontaan met de hand te tekenen, alsof ik het los uit mijn geheugen schetste.'
'Vergelijk het met wanneer je verschillende mensen vraagt om een wereldkaart uit het hoofd te tekenen. De een tekent Europa groter, de ander vergeet India. Het idee dat herinneringen concepten kunnen vervormen, fascineert me.’
Creatief proces
De collectie ontstond tussen de coronapieken in. Na een meeting met het creatieve team in Parijs ontwierp Fischer verder al zoomend vanuit New York en Los Angeles. ‘Als artiest werk ik meestal alleen. Dat ik nu moest overleggen met anderen was verrijkend, zeker in deze geïsoleerde tijden.’
Omdat Fischer tassen wou die ‘als een teddybeer uitnodigden om aan te raken’, ontwikkelde het Parijse atelier een ‘tuffetage’-borduurwerk waarmee Fischer fluweelachtige driedimensionale monogrammen ‘drukte’ op handtassen als de Speedy en de Cabas. Dat Urs Fischer er zelf ietwat als een teddybeer uitziet, en zijn voornaam als ‘beer’ in het Frans klinkt, is mooi toeval.
'Als outsider moet je minder ‘verantwoorde’ luxe maken dan als ontwerper.'Urs Fischer
Het concept van ‘Louis Vuitton x Urs Fischer’ verschilt dag en nacht van zijn debuut bij het luxehuis. In 2019 al was Fischer een van de artiesten die naar jaarlijkse gewoonte een Capucine-handtas tot ‘Artycapucines’ transformeerde. Fischer liet de handtas ongewijzigd, hij voegde alleen een reeks ‘opgewaardeerde sleutelhangers’ toe: een levensechte banaan, een appel, een aardbei, een champignon en een ei. In Fischer-land mag al eens gelachen worden.
Collabs met kunstenaars
Opvallende samenwerkingen tussen kunstenaars en luxehuizen werden vaste kost in de modewereld sinds Marc Jacobs – tussen 1997 en 2014 creatief directeur bij Louis Vuitton – aan modeontwerper en graffitiartiest Stephen Sprouse vroeg om in 2001 zijn ding te doen met een handtas. De collectie vloog de deur uit, en collabs gingen nooit meer weg.
Volgens Fischer zijn collabs niet alleen (commercieel) interessant voor modehuizen. ‘Als een artiest en een modelabel samenwerken, maak je niet noodzakelijk kunst of mode, maar iets ertussenin. Zo’n collab levert niet alleen een groter bereik op, ze is ook een goeie manier om te evolueren. Wie altijd in hetzelfde hokje werkt, vertelt geen interessant verhaal. Iedereen zou wat meer moeten experimenteren: wat heb je te vrezen of te verliezen?’
Zo’n samenwerking werkt ook bevrijdend. ‘Ik kom toe en spring erin en er dan weer uit. Als outsider moet je minder ‘verantwoorde’ luxe maken dan als ontwerper. Kunstenaars zijn vaak avontuurlijk, volgens mij omdat ze dikwijls voor zichzelf creëren, en dan is het zoals met food: als je voor jezelf kookt, heb je de grootste vrijheid om te beslissen wat je eet.’
Groot publiek
De tijd dat de nu 47-jarige kunstenaar als onbekende fotografiestudent bijkluste als buitenwipper in de nachtclubs van Zürich ligt intussen ver achter hem. Intussen is ook de baas van Kering, dat andere luxeconglomeraat, grote fan. Fischer was de eerste solo-exposant in François Pinaults Venetiaanse Palazzo Grassi en zijn werk maakt ook deel uit van de omvangrijke Pinaultcollectie.
Als deze stunt iets van de vorige Louis Vuitton-kunstcollabs weg heeft, zou het wel eens de megafoon kunnen worden waarmee hij popcultuur wordt. Aan iemands arm of benen reikt je werk verder dan in een galerie. Het grote publiek zal zijn uitvergrote sculpturen van spiegeleieren, avocado’s en katten in de LV-vitrines ontdekken, en denken: what the – excusez le mot – fuck.
De capsulecollectie van Urs Fischer voor Louis Vuitton is nu beschikbaar online en in de Louis Vuitton-winkels wereldwijd, ook die van België.
