Binnenkijken in de kleerkast van Naomi Campbell, het fotoalbum van Elton John en de garderobe van Vivienne Westwood: Londen maakt zich op voor een zomer vol celebrity-expo’s.
1 | De garderobe van Naomi Campbell
Je moet het maar doen: nooit een kledingstuk ontworpen hebben en toch een overzichtstentoonstelling krijgen in een topmuseum dat eerder al expo’s organiseerde over legendarische ontwerpers als Christian Dior, Alexander McQueen en Mary Quant. Het is een eer die het Britse topmodel Naomi Campbell te beurt valt. Helemaal verbazingwekkend is dat niet: het woord icoon mag dan tot in den treure misbruikt zijn, als we het over Campbell hebben, kunnen we moeilijk om dat lemma heen. Ze is een van de weinige supermodellen, muze voor meer dan één ontwerper en activiste voor iedereen die niet in een specifiek hokje past. Dat vonden de curatoren van het Londense Victoria and Albert Museum ook, en dus krijgt de Britse met de ellenlange benen nu haar eigen expo.
‘We tonen haar persoonlijke garderobe – echt een greatest hits van high fashion – maar ook foto’s, video’s en beelden uit haar persoonlijke archief’, vertelt Sonnet Stanfill, senior modecurator van het V&A. ‘Naomi werkt bijna veertig jaar in de modewereld, ze heeft mee de norm bepaald voor andere modellen.’
Maar wat met het feit dat ze nooit één stuk getekend heeft? Hoe heeft ze dan de mode sinds de nineties mee bepaald? ‘Ze had een sterke band met de Franse modeontwerper Azzedine Alaïa, die haar als zijn muze beschouwde. Hij ontwierp zijn silhouetten rechtstreeks op haar, de modellen in zijn fondation zijn zelfs gebaseerd op haar lichaamsvorm. Ook andere designers ontwierpen met haar in gedachten. Jean Paul Gaultier zei ooit dat hij zonder Naomi Campbell andere stuks zou hebben getekend.’
Ook niet onbelangrijk: ze was het eerste zwarte supermodel. Dus focust de expo ook op haar voorgangers – prachtvrouwen als Iman en Bethann Hardison, de oprichtster van de Black Girls Coalition, een beweging die zich inzet voor zwarte modellen. ‘Naomi was daar in de jaren 80 lid van, met positieve gevolgen. Een paar jaar later was ze deel van de Drievuldigheid met Cindy Crawford en Christy Turlington. En uiteraard was ze een van de vijf supermodellen in de ‘Freedom! ‘90’-video van George Michael.’
En nog zijn de superlatieven niet uitgeteld, want het museum spreekt ook van ‘cultural leadership’. Dat blijkt voor een keer niet overdreven, aldus Stanfill. ‘Ze heeft zich altijd beschouwd als een activiste. Toen ze de Zuid-Afrikaanse antiapartheidsstrijder Nelson Mandela ontmoette, bleek dat ze haar bekendheid kon gebruiken om bepaalde issues aan te kaarten. Racisme bijvoorbeeld, of de ongelijke betaling van gekleurde modellen. Ze zet zich nog steeds in om beginnende ontwerpers – en lang niet alleen zwarte designers – in de spotlight te zetten.’
Leuk detail: Campbell blijkt over een ontzettend goed geheugen te beschikken. ‘Ze herinnert zich nog perfect waar ze was toen ze een bepaald kledingstuk droeg, zelfs met wie ze er die avond was. Heel handig. En laten we ook niet vergeten dat ze bijzonder hard werkt, nog steeds. Ik wist dat het modellenbestaan geen simpele job was, maar bezoekers die nog steeds denken dat het een glamoureus leven is, zullen snel merken dat de realiteit helemaal anders is. Het vereist doorzettingsvermogen, zowel fysiek als mentaal, en een atletische conditie. Je moet voor een fotoshoot uren op hoge hakken kunnen staan en tijdens een modeweek van show tot show rennen en daar van kleren en persoonlijkheid veranderen, net als een kameleon.’
Maar als de expo één ding duidelijk maakt, dan wel dat er niet één Naomi Campbell bestaat, maar dat ze een vrouw is met vele gezichten. Letterlijk en figuurlijk. Net zoals het een waar supermodel betaamt.
Expo ‘NAOMI In Fashion’
| Wanneer | Van 22 juni tot en met 6 april 2025
| Waar | Victoria and Albert Museum, Londen
| Website | vam.ac.uk/exhibitions/naomi
2 | De kiekjes van Elton John
Van Naomi Campbell naar Elton John, het is maar een kleine stap. Allebei Brits, allebei gek op glamoureuze feestjes, voorvechters van lgbtq-rechten én, elk op hun eigen manier, mode-iconen. Al moeten we toegeven dat Reginald Kenneth Dwight – want die naam staat op het paspoort van meneer Elton John – een paar keer de grenzen van de goede smaak heeft opgezocht én overschreden.
Het lijkt dan ook een kleine paradox dat de expo die – ook al – in het V&A te zien is de poëtische titel ‘Fragile Beauty’ meekreeg. Als er iets is wat we niet met de zanger van ‘Your Song’ en ‘I’m Still Standing’ associëren, dan is het wel dat.
En toch. De tentoonstelling negeert het publieke personage met verve en focust op de privéverzameling fotografie die Sir Elton en zijn echtgenoot David Furnish de afgelopen drie decennia hebben aangelegd. Acht jaar geleden toonde Tate Modern in Londen al een deel van hun collectie – prachtige zwart-witfoto’s uit de periode 1920-1950. De tentoonstelling in het V&A begint waar de vorige eindigt. Mogelijkheden genoeg, want het flamboyante koppel bezit meer dan zevenduizend (!) werken, geshoot door namen die lezen als een ‘best of’ van de hedendaagse fotografie. Robert Mapplethorpe? Check. Cindy Sherman? Check. Diane Arbus? Check check check.
Wat opvalt: het duo heeft er zich niet gemakkelijk van af gemaakt door lukraak werk van hyperbekende fotografen aan te kopen. Nee, er zit meer dan een rode draad in hun verzameling. De tentoonstelling exploreert negen thema’s, waaronder – niet geheel verrassend – het mannelijk lichaam. Maar ze toont ook modereportages en adembenemende portretten van onder meer Chet Baker, The Beatles, Elizabeth Taylor en Elton John himself.
Bijzonder interessant ook zijn de sleutelmomenten uit de recente geschiedenis. De Civil Rights Movement uit de jaren 60 is perfect gedocumenteerd met beelden die nog altijd beklijven, net als het aidsactivisme van de jaren 80 en de turbulente foto’s van New York op die fatale 11 september 2001.
Met 300 werken van 140 fotografen is slechts een minieme selectie uit de verzameling van Elton John vertegenwoordigd, maar dat kan de pret niet drukken. Want de kwaliteit van wat er te zien is, is minstens even hoog als de Louis XIV-pruiken waarmee de zanger in zijn meest flamboyante jaren op het podium verscheen.
Een van de sterkste secties in de tentoonstelling is het gedeelte dat de naam ‘Desire’ meekreeg. Er is een prachtige close-up van een samoerai-bodybuilder door de Japanse fotograaf Tamotsu Yatō, net als het in homokringen tot icoon verworden portret van een jongeman die autobanden vast heeft – een van de topwerken uit het oeuvre van de vroeg gestorven Herb Ritts. En wat met de titel van de expo? Die wordt vertegenwoordigd door foto’s die simpelweg de kracht hebben om te ontroeren, met Sam Taylor-Johnsons portret van een huilende man als absolute hoogtepunt.
‘Fragile Beauty’ is niet alleen een prachtige retrospectieve expo van de naoorlogse fotografie, ze geeft de toeschouwer de mogelijkheid zich onder te dompelen in een gevoelswereld die zich uitstrekt van beelden van verleiding tot krachtige foto’s van oorlog en terreur. Een absolute must-see, kortom.
‘Fragile Beauty: Photographs from the Sir Elton John and David Furnish Collection’
| Wanneer | Tot en met 5 januari 2025
| Waar | Victoria and Albert Museum, Londen
| Website | vam.ac.uk
3 | De kleren van de modekeizerin
Van Naomi Campbell naar Vivienne Westwood, ook dat is maar een kleine stap. Of eerder een misstap, want op de catwalk struikelde ze ooit over de torenhoge plateauzolen die ze van Westwood moest dragen. Wat er ook van zij, zou er een ontwerper zijn die zo radicaal was en toch zoveel invloed heeft gehad als de Britse Vivienne Westwood? De dame met de knalrode, blonde of grijze krullen was niet alleen de peetmoeder van de punkbeweging, haar latere silhouetten knipoogden vrolijk naar historische stijlen, maar met coupes die niet zouden misstaan in de haute couture. ‘Ze was een vrijdenker en trok zich niets aan van wat anderen deden’, vertelt Adrian Hume-Sayer van het veilinghuis Christie’s in Londen. ‘Ongelooflijk open-minded was ze, ze liet zich nooit leiden door de geldende normen.’
Toen ze eind 2022 stierf, besloot Andreas Kronthaler, de man met wie ze meer dan dertig jaar samen was en die ze leerde kennen toen ze zijn docent was, haar persoonlijke garderobe te veilen voor het goede doel. En laat dat nu deze maand gebeuren in de Britse hoofdstad. Bijna driehonderd silhouetten, allemaal door de ontwerpster zelf gedragen, gaan onder de hamer. Opmerkelijk: alle stuks hebben een etiketje met haar naam, want Westwood droeg nooit kleren die ontworpen waren door anderen. ‘Het is een unieke veiling met kleding die nooit eerder op de markt kwam, te vergelijken met het moment dat we de garderobe van Coco Chanel veilden’, vertelt Hume-Sayer. ‘We hopen uiteraard dat er interesse zal zijn van musea, maar ze had ook een ongelooflijk loyale fanbase in het VK, Italië, het Verre Oosten en de VS. Allemaal vrijdenkers, net als zijzelf.’
Wat zo’n Westwood-silhouet zal opbrengen, daar hebben we het raden naar. ‘Het zijn haar persoonlijke spullen, daarom hebben we geen prijszetting in de catalogus afgedrukt. Hoe schat je dat in? De markt zal dat grotendeels bepalen.’
De oudste stuks gaan terug tot de jaren 80. Wetende dat ze haar kleren vaak droeg tot ze versleten waren, kun je je afvragen of ze nog wel draagbaar zijn. ‘Dat varieert’, geeft Hume-Sayer toe. ‘Haar ‘Clint Eastwood’-jacket had ze elke dag aan op de fiets, de jersey riem onderaan is helemaal uitgerafeld. Maar de meeste stukken zijn echt wel in goede staat. Sommige heeft ze trouwens zelf hersteld, want ze haatte verspilling. De ‘Cinderella’-jurk droeg ze zo vaak dat de naden helemaal gesplit zijn, maar dan zie je hoe ze die zelf weer aan elkaar heeft genaaid. Dat maakt het stuk uniek.’
Tot slot: was het geen beter idee geweest om de garderobe in haar geheel te laten en ze te schenken aan een museum? ‘Andreas wou in de eerste plaats fondsen inzamelen voor het goede doel. Het geld is bestemd voor Greenpeace, The Vivienne Foundation, Amnesty International en Artsen zonder Grenzen. Geloof me, als volledige collectie zou ze nooit zoveel kunnen opleveren.’
Veiling ‘Vivienne Westwood: The Personal Collection’
| Website | christies.com/events/vivienne-westwood/what-is-on
Live event
| Waar | Christie’s, King Street, Londen
| Wanneer | 25 juni
Onlinesale
| Wanneer | Van 14 tot en met 28 juni
Gratis expo
| Waar | Christie’s, King Street, Londen
| Wanneer | Van 14 tot en met 24 juni
