De veiling van een van de meest gezochte horloges aller tijden doet de horlogewereld daveren. De legendarische Rolex Cosmograph Daytona van acteur, autoracer en filantroop Paul Newman gaat op 26 oktober onder de hamer bij Phillips in New York. Hoe het horloge weer boven water kwam, is een onwaarschijnlijk verhaal.
We schrijven 1978. Het is zomer en de dertienjarige James Cox trekt met zijn vader naar het circuit Lime Rock Park in Connecticut. In zijn handen draagt hij zijn nieuwe camera. Opeens krijgt hij een piloot in een blauw racepak in het vizier. Eerder hoorde hij al over het team van steracteur Paul Newman. James nadert, Newman knipoogt en gebaart dichterbij te komen, voorbij de omheining. Waarna hij welwillend poseert voor de kleine fotograaf. De foto krijgt thuis een prominente plaats op de ijskast, maar zal uiteindelijk verloren gaan.
Vijf jaar later besluit James ecologie te studeren aan het College of the Atlantic in Bar Harbor, Maine. Wanneer hij in zijn studentenhuis arriveert en alles heeft uitgepakt, stapt hij naar buiten. Daar houdt met gierende banden een Nissan Stanza halt. Er komt een blondine uit die hem bekijkt met een blik van heb-ik-iets-van-je-aan-misschien. Die blondine is de zes jaar oudere Nell Potts, en ze slaapt op dezelfde verdieping als hij. Kort daarna worden Nell en James een stel. Op een etentje met medestudenten brengt Nell een saladedressing mee van 'Newman's Own', een van de producten die Paul Newman lanceerde en waarvan de opbrengst naar goede doelen ging. Aan tafel vertelt James hoe hij als kind Newman himself had ontmoet en gefotografeerd op een racecircuit. Zijn maten grinniken: als laatste van het gezelschap leert James dat zijn nieuwe lief eigenlijk Nell Newman is. De dochter van. 'We waren toen een week of twee samen', vertelt James Cox 34 jaar later vanuit Santa Cruz, Californië. 'Ook dat zijzelf al had geacteerd als Nell Potts was me onbekend. Ik zag gewoon een knap blondje in een snelle wagen.'
24 Uren van Le Mans
Tijdens vakanties verblijft James Cox vaak bij de Newmans in Westport, Connecticut. In de zomer van 1984 herstelt hij er de boomhut. 'Hoe laat is het?', vraagt Paul op een bepaald moment. Hij maakt aanstalten om zijn horloge op te winden. 'Geen idee', antwoordt James. Waarop Paul: 'Heb jij dan geen horloge? Hier, neem het mijne. Het loopt perfect. Je hoeft het alleen maar juist te zetten.' Een Rolex kende James, maar hoe bijzonder dat horloge was, wist hij niet. Toen zijn racecarrière eind jaren zestig begon, had Newman het gekregen van zijn vrouw, Joanne Woodward. Zij kocht het voor zowat 300 dollar. De allereerste serie van de naar de beroemde 24-urenrace genoemde Daytona, referentie 6239, werd van 1963 tot omstreeks 1970 op 14.000 exemplaren geproduceerd.
Voor de rondjes afmalende racepiloot Newman was de belangrijkste eigenschap de chronograaf. Voorts had dit exemplaar de bijzondere 'Exotic'-wijzerplaat in zwart, wit en rood, die Rolex uitsluitend voor de Daytona gebruikte. Slechts een paar duizend exemplaren hebben die wijzerplaat. Op de achterzijde liet Woodward 'drive carefully me' graveren. De originele roestvrijstalen band werd vervangen door een dik en breed lederen exemplaar.
Heb jij geen horloge? Hier, neem het mijne. Het loopt perfect. Je hoeft het alleen maar op te winden en juist te zetten.
Waarom in vredesnaam schonk Newman, die in 1979 tweede eindigde tijdens de 24 Uren van Le Mans, een met sentiment omkleed cadeau van zijn geliefde aan de vrijer van zijn dochter? 'Op een bijzondere manier klikte het vrij snel tussen ons', zegt James Cox. 'Hij was ook gewoon een genereus man, niet het type dat zich hechtte aan dingen, laat staan dat hij ze verzamelde. Ikzelf verafgoodde zijn stijl. Ik was 19 en hij was mijn rolmodel. Een vaderfiguur, zelfs. Natuurlijk wist Paul toen ook nog niet dat het horloge zo'n icoon zou worden.'
Niet fancy
Nadat ze in 1987 afstudeerden, gingen James en Nell samenwonen. Zij werd directeur van de Ventana Wilderness Sanctuary. Hijzelf richtte, met dank aan een investering van zijn schoonvader, TerraPax op, een bedrijf dat tassen vervaardigt van natuurvezels.
In 1993 ging het koppel uit elkaar, maar James bleef het horloge bijna dagelijks dragen, nog altijd zonder echt de status ervan te kennen. 'Dat besef kwam geleidelijk', zegt hij. Een paar jaar later werd hij op een zakenbeurs in slecht Engels aangesproken door een man die naar z'n pols wees: 'Paul Newman watch, Paul Newman watch', hakkelde hij. Hoe weet die vent dat ik Pauls horloge draag?, vroeg Cox zich af. 'Waarna ik wat opzoekingswerk verrichtte.' Toen de Daytona met de bijzondere wijzerplaat werd gelanceerd, werd hij door het Rolex-volkje niet bepaald fancy bevonden. Maar Paul Newman trok zich daar geen bal van aan, bleef zijn horloge dragen en werd er geregeld mee gefotografeerd. Dat sprong in het oog en later gingen verzamelaars van de 'Paul Newman Daytona' spreken. Eind jaren negentig werd er al eentje geveild voor 10.000 dollar. In mei 2016 haalde een later exemplaar... 2 miljoen dollar.
In de kluis
Intussen was de vraag waar de 'echte' Newman Daytona was gebleven, uitgegroeid tot een ware queeste onder horloge-geeks. Newman had het gedragen tot halverwege de jaren tachtig, maar nadien had geen mens het horloge nog gezien. Had hij het verloren? Lag het in een kast in hun huis? En stel dat het zou geveild worden: wat zou het dan waard zijn?
'Tot een jaar of zeven geleden droeg ik het gewoon', vertelt Cox. 'Toen Paul in 2008 overleed, vroegen advocaten waar het horloge was. Stilaan realiseerde ik me dat het miljoenen waard kon zijn. Waarna ik het in een kluis heb gestopt.' Het horloge is origineel en in goede staat. Niets is hersteld of vervangen. Het heeft altijd perfect gewerkt. En het heeft een zeer mooi patina, dat de waarde opdrijft. 'Maar het is ook uniek wegens de wonderbaarlijke man die het droeg', beklemtoont Cox. 'Paul Newman staat voor menselijkheid en generositeit. Hij is een held die de wereld, en zeker de VS, nodig heeft in deze tijden. Zijn eigen carrière vond hij een kwestie van geluk, geluk dat hem misschien niet was overkomen als hij bruine ogen had gehad. Daarom racete hij ook. Daarin kon hij zich als een gewoon man meten met anderen, zonder dat zijn looks speelden. Daar voelde hij zich leven. Het horloge herbergt een liefdesverhaal, een raceverhaal en een verhaal van filantropie. Ook ik wil er iets bijzonders mee doen.'
Twee jaar geleden besloot Cox samen met Nell en haar zus Melissa om het horloge te verkopen. En vorige zomer ging hij te rade bij Tom Peck, een vriend die horloges en Ferrari's verzamelt. Die bracht hem in contact met Aurel Bacs. De Zwitser, die al dertig jaar rondwaart in de horlogewereld, vloog meteen naar Californië. Bacs is een en ander gewend: met zijn veilinghuis is hij verantwoordelijk voor eerdere recordprijzen. Maar toen hij Paul Newmans horloge in handen hield, beefde het er bijna uit. 'Toen pas realiseerde ik me de echte gekte errond', zegt Cox. Bacs leidde hem naar het veilinghuis Phillips, dat onlangs nog een Rolex uit 1954 die aan de laatste keizer van Vietnam toebehoorde verkocht voor 5,1 miljoen dollar.
Vooraleer Newmans horloge wordt geveild in New York, toert het naar Tokio, Taipei, Hongkong, Londen, Seattle, Los Angeles en Miami. Phillips verwacht biedingen boven het miljoen dollar. Sommigen spreken zelfs van het tienvoud. Verwacht wordt dat niet alleen collectioneurs maar ook Hollywoodsterren erop afkomen. Een groot deel van de opbrengst gaat naar de Nell Newman Foundation, waarvan Cox penningmeester is - hij en de Newmans bleven altijd vrienden.
Paul Newman stond bekend als een genereuze filantroop. Hoewel Cox een serieondernemer is, verzamelde hij zelf geen fortuin. 'En al zeker niet naar Californische normen', zegt hij. 'Maar filantropie is ook: actie ondernemen. Zorg dragen voor een ander, of voor de aarde. Daarom help ik Nell ook met advies voor haar bedrijf in biovoeding. Nu kan ik wel even een financieel filantroop zijn.'
Specialisten verwachten dat het horloge zal worden afgehamerd voor 10 miljoen dollar.
Twee jaar wachttijd
Liefst 59 jaar na de lancering bestaat de Rolex Cosmograph Daytona nog altijd. Het is de Rolex met de langste wachttijd. Reken ruim twee jaar. Hij werd in de loop der jaren geregeld geüpdatet. Zo hoeft opwinden sinds 1988 niet langer manueel. Maar het horloge blijft een referentie onder de chronografen en zeer geliefd bij racepiloten. Vorig jaar kwam er een nieuw model dat sterk lijkt op dat van Newman. De basic stalen versie kost 11.400 euro. 'Ikzelf heb geen ander horloge', zegt Cox. 'Ik zal wachten tot ik er nog eens een krijg.'
Veiling op 26 oktober bij Phillips in New York, www.phillips.com