Een kledingcollectie ontwerpen, dat kan een algoritme ook

‘We hebben dus nog altijd zelf de patronen getekend, de stoffen geselecteerd en ervoor gezorgd dat de stukken ook echt draagbaar waren. Ik wilde gewoon eens proberen wat artificiële intelligentie kon betekenen in het designproces. Misschien doet binnenkort iedereen het, misschien ook niet. Maar ik wil de toekomst recht in de ogen kijken in plaats van al die technologie dreigend om de hoek te laten gluren.’

Het idee om een collectie te ontwerpen met behulp van artificiële intelligentie kwam van Johansson zelf. Zijn team ging op zoek naar een enthousiaste algoritme-designer en kwam zo bij Robbie Barrat uit. Maar hoe gaat dat dan precies in zijn werk? De enige die daarop kan antwoorden, is Barrat zelf. Hij noemt zich een ‘generatief artiest’ die ‘neurale netwerken’ schrijft. Euhm, excuseer?

‘Dat klinkt heel ‘out of space’ voor veel mensen’, beseft Barrat ook. ‘Maar ik wil toch beklemtonen dat AI gewoon een werkmiddel is dat ik gebruik als creatief artiest. Ik wend het aan zoals een fotograaf zijn camera gebruikt om beelden te creëren. In plaats van te beslissen over de hoek van waaruit een foto wordt gemaakt, de belichting en de locatie gebruik ik technische parameters en duizenden foto’s en technische tekeningen van Acne Studios.’

Praktisch betekent dat dus: Barrat stuurde een hele lading foto’s van klassiekers van Acne Studios door zijn computer. Een computer die hij via artificiële intelligentie kan sturen. ‘Het bijzondere aan AI vandaag is dat je de computer een bepaalde vaardigheid gaat aanleren. Als ik bijvoorbeeld duizenden landschapsschilderijtjes door zo’n neuraal netwerk stuur, gaat die gaandeweg ‘leren’ hoe een landschapsschilderij eruitziet.’

Het interessantste is echter dat zo’n leerproces niet vlekkeloos verloopt. ‘Daar gebeuren fouten in. Het zijn die foutjes die de focus van mijn werk bepalen’, aldus Barrat. Hij maakte, kortom, opzettelijke fouten in het programmatieproces, om zo imperfecties uit te lokken in het resultaat. ‘Wat er uit die modenetwerken kwam, zijn renderings van looks die nooit hebben bestaan. Die digitale foto’s vormden dan de basis van het ontwerpproces voor de mannencollectie van dit najaar.’

Virtuele ideeën dus waar alsnog een heel arsenaal designers mee aan de slag moest. ‘Aanvankelijk stuurde ik alleen de beelden door die mijn algoritme had gecreëerd met de data van Acne Studios, maar nadien ben ik ook enkele keren naar Zweden gereisd om daar persoonlijk met hen samen te werken en met eigen ogen te kunnen zien waartoe mijn werk heeft geleid. De eerste keer dat ik de kleren daar zag, was echt een geweldig zotte ervaring’, legt Barrat uit. ‘Ik vond het een interessant proces. De vraag hoe AI kan passen in de traditionele manier van ontwerpen is volgens mij zeer relevant.’

De grote meerwaarde, zo vinden zowel Johansson als Barrat, zit in de vrijheid waarmee een computer kleding suggereert. ‘Mode hangt samen met allemaal regeltjes. Waar zitten de knopen, wat is een broek, waar moeten de naden in een blazer? Het zijn allemaal wetmatigheden waar een computer geen rekening mee houdt, en net dat werkt verfrissend. De computer krijgt een louter visuele input, wars van regels. Dat er dan uiteindelijk jassen tevoorschijn komen die halfweg overgaan in een broek, dat vind ik fantastisch’, aldus Barrat.

‘Ik ben trots op deze collectie’, beklemtoont Johansson. ‘Omdat de machine alleen foto’s van Acne Studios te verwerken kreeg, voelt het allemaal vertrouwd aan. Het is onze wereld, maar dan in een ander sterrenstelsel. Ik ben vooral blij met de manier waarop AI ons heeft geleerd om op een andere manier naar kledingstukken te kijken, zonder vooroordelen. Het is experimenteel, maar dat is ook wat men van Acne Studios verwacht.’

Voor 90 procent ziet de collectie er dus uit alsof die door de ontwerpers van Acne Studios zou zijn getekend. Denk aan de typische bootcut-snit van de broeken, intussen een handelsmerk van Acne Studios, net als de elegant vormgegeven mantels en jacks. Maar dankzij de artificiële intelligentie zijn er ook shirts die perforaties vertonen die overeenkomen met de fouten uit de renderings.

Er zijn ook leggings met een honingraatstructuur, een figuur die de neurale netwerken gebruiken wanneer ze een stof niet duidelijk kunnen herkennen. Er zit ook een poloshirt in de collectie zonder enige vorm van sluitingen, aangezien het netwerk het concept knopen niet begrijpt.

Ik hoor het u al denken, en terecht: zo intelligent is artificiële intelligentie dan toch niet. En het wordt nog erger: heel wat broeken uit de mannencollectie vertonen een ruwe naad die vooraan hoger zit dan achteraan. Het is de plek waar jasjes op de broek vallen. Jasjes die door het algoritme als een onderdeel van de broek worden beschouwd. Een jumpsuit vertoont dan weer een chaotische print in rood en blauw. Het is de manier waarop het algoritme een ruitjespatroon interpreteert.

Om al dat digitale te compenseren, stond Johansson erop dat er zoveel mogelijk handwerk werd gebruikt bij de afwerking. ‘Om de collectie toch een menselijk karakter te geven’, zo legt hij het zelf uit.

Algoritmes zijn niets nieuws in de modewereld, al werd de technologie voorlopig vooral gebruikt om koopgedrag te voorspellen. Die balk onderaan uw scherm die suggereert ‘wat u misschien ook mooi zou kunnen vinden’ tijdens het online shoppen? Daar zit een algoritme achter. Grote merken als H&M, Adidas en Nike bekijken hoe ze algoritmes kunnen inzetten om de juiste maten van hun klanten te ‘voorspellen’, wat het aantal retours zou kunnen indijken.

De Duitse onlinegigant Zalando gebruikte net als Acne Studios in 2016 al een algoritme om een eigen lijn te ontwikkelen, gedistilleerd uit alle bestsellers op de website. Johansson beklemtoont dat het in zijn geval een creatieve keuze was, geen commerciële. ‘Het is niet zo dat de computer iets weet wat wij nog niet weten over kleding’, zegt de creatief directeur. ‘Het geeft ook geen absolute zekerheid. Bij een volgende gelegenheid, of bij een ander label, zou er pure rommel uit kunnen komen.’ Ja, stel je dat eens voor.